در مورد این سخن آقای قمشه ای و همچنین بیان این موضوع نیز در کتاب گفت و گوی تنهایی دکتر شریعتی برخاسته از فرضیه و حرف ناپاخته نیست
و تاکید بر جنبه ی عقلی در این مورد بدون منبع تاریخی نیست و قبل از این ها این موضوع در میان بوده است
و مورد بسیار مهم مهم این است که این بزرگواران و دیگر منتقدان ایرادی به سند زیارت عاشورا وارد نمی کنند بلکه آن ها معتقد هستند در زیارت عاشورا همان مقطع آخر مورد تحریف قرار گرفته است که شامل لعن است یعنی: «اللهم خص انت اول ظالم...»، صرف نظر از صحت یا عدم صحت سند زیارت که نظر ما غیر تام بودن سند است.
سخن این است که این مقطع تحریف شده است و آن در قرنهای ده به بعد تا معاصر در زیارت عاشورا وارد شده است.
مطالب زیر منابعی هستند بر تایید این تحریف !
اولین کسی که باب نقد و منازعه در زیارت عاشورا را باز کرد، سید بن طاووس ره بود که میگوید:« من این زیارت را از کتاب مصباحالکبیر شیخ طوسی که به خط خودش نوشته، نقل کردم، در حالی که دو فصل آخر یعنی لعن و سلام صد مرتبه تکرار و فصل اللهم خص در آن نبود». و حال آن که بعد از چندین قرن، کتابهایی که زیارت را از مصباح نقل کردهاند، همگی دارای لعن و سلام و فصل آخر میباشند که همین سخن سید موجب گردید تا به بررسی نسخههای خطی کتاب مصباح شیخ طوسی بپردازیم.
شناختی اجمالی از نویسنده مقاله نقد زیارت
حجتالاسلام شیخ حسین راضی، متولد سال 1370 هـ .ق در روستای «حوطه» شهر «عمران» در حومه شهر احساء است.
تحصیلات آکادمیک را تا چهارم ابتدایی خواند. در همان زمان با شخصی روبهرو شد که بر شیعه و معتقدات آنها حملهور شده و شبهه میانداخت و همین جریان باعث شد که ایشان درس و مدرسه را رها کرده و تحصیلات حوزوی را آغاز کند تا بتواند پاسخگوی شبهات چنین اشخاصی باشد. در حالی که یازده سال بیشتر نداشت، عازم نجف شد و به محضر سید محسن حکیم رفت و دروس مقدماتی را نزد شهید سید محمدباقر صدر، شهید سید محمدباقر حکیم، شهید سید عبدالصاحب حکیم، آیتالله معرفت و ... آموخت.
وی از طرف آیتالله مرعشی نجفی اجازه روایت دارد. اکنون مسئولیت حوزه علمیه در احساء و قطیف را به عهده دارد. هماکنون امام جمعه شهر احساء عربستان نیز است.
کتابهای فراوانی تألیف و تحقیق کرده است از جمله: مشکلهالزنا ـ اسبابها و علاجها ـ تاریخ علم الرجال ـ بحث قبر فاطمه (س) و ... .
شیخ راضی ادامه میدهد که من احساس وظيفه شرعی کردم و در رابطه با تحريفات صورت گرفته در زيارت عاشورا به نحقيق پرداختم که مدت سه سال به جستجو در کتابخانههای شهرهای مختلف ایران از جمله قم(کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی ره و کتابخانه آیت الله بروجردی ره و ... )،تهران(کتابخانه ملی،کتابخانه دانشگاه تهران و ...) و مشهد(کتابخانه آستان قدس رضوی .. ) مراجعه کردم و به نسخههای مختلف و فراوانی از کتاب مصباح المتهجدالکبیر شیخ طوسی ره دست یافتم.چرا که سرمنشأ اصلی تحریفات موجود را ، حذف و اضافاتی دیدم که براین نسخه صورت پذیرفته است.
قسم اول (نسخ صحیحه که لعن ندارند) شامل شش نسخه است:
نسخه نقاش رازی، نسخه کتابخانه حضرت آيتالله مرعشی نجفی، نسخه رضیالدين بن طاووس، نسخه بخشی تونی، نسخه جد حفصی و نسخه خواجه شيراحمد که مهمترين آنها نسخه نقاش رازی است که در کتابخانه آستان قدس رضوی در مشهد نگهداری میشود.
تصويری از نسخه نقاش رازی:
شيخ راضی درباره اين نسخه مفصل سخن میگويد و در بحث اجازه اين نسخه میآورد: «در متن نسخه اينگونه آمده است: «قرأ كاتب النسخه هذه أبو مسعود عبد الجبار بن علي بن منصور النقاش الرازي على شيخه أبي إسحاق إبراهيم ماوراء النهري وأعطاه إجازة للروايه» يعنی: کاتب اين نسخه حاضر، ابومسعود عبدالجبار بن علی بن منصور بن نقاش رازی، قرائت کرد اين نسخه را بر استادش ابیاسحاق ابراهيم ماوراءالنهری و او نيز به کاتب نسخه اجازه روايت اين نسخه را صادر فرمود.
و همچنين از برخی قرائن که در حاشيه نسخه موجود است، فهميده میشود که ابنادريس آن را بر درويستی قرائت کرده است. بر اساس گفته برخی خطشناسان، اجازهای برای ابنادريس در اين نسخه هست که به خط علامه حلی است. چون در آن عبارت آمده « ... حسن مطهر بن علی ...»
از ويژگیهای اين نسخه میتوان به موارد زير اشاره کرد:
از آنجا که تاریخ نسخه (23/2/502 هجری قمری ) است، يعنی فقط 42 سال بعد از وفات مؤلف، اين نسخه از قديمیترين نسخههای خطی کتاب مصباح الکبير شيخ طوسی است.
بر اين نسخه تعدادی قرائت از جانب علمای مشهور از جمله علامه حلی و ابنادريس و درويستی وجود دارد. نسخهای است تام و کامل از ابتدا تا انتهای نسخه».
در ادامه به بيان نسخه سيدرضیالدين بن طاووس پرداخته و در شرح نسخه به بيان شرح حال کاتب نسخه میپردازد که او همان صاحب کتاب «اقبالالاعمال» و کتب ادعيه فراوان ديگر است. همينگونه تک تک نسخههای قسم اول را توضيح میدهد تا به نسخههای قسم دوم میرسد. نسخههای قسم دوم (نيمه محرف هستند) که با نسخه قديمی مختصرالمصباح مطابقت دارند ولی مقداری هم زوائد دارند. اولين نسخه، نسخه نصيرالملک است. اين نسخه فقرات مورد بحث را داراست، به استثنای اين فقره: «اولا ثم العن الثانی و الثالث والرابع».
نسخه دماوندی
نسخه بعدی، نسخه دماوندی است که در اين نسخه طبق تصوير ذيل، در فقره آخر زيارت اینگونه آمده است: «... اللهم العن يزيد بن معاويه والعن عبدالله بن زياد ...» که خود نقص فاحشی بر نسخه است.
و نسخههای فراوان ديگر که به واسطه اختلاف در نوع خط و نگارش ناسخ که در اين نوع نسخهها فراوان ديده میشود، خود خبر از عمق تحريفات صورت گرفته در نسخهها میدهد. در خاتمه به نسخههايی اشاره میکند که از قرن دهم به بعد آغازگر تحريفات در زيارت عاشورا بودهاند.
نسخههای نوع دوم از قسم سوم نسخههايی هستند که لعن در آنها آمده ولی عنوان نسخه بدل را ندارند. در اينجا به تعدادی از آنا اشاره میکنيم.
نسخه ابن ابیالجود
اين نسخه دچار اشکالات زير است:
1. تاريخ نسخه و نام ناسخ اين نسخه مجهول و نامعلوم است.
2. در نسخه مختصرالمصباح سلسله سند، متصلاً به مصنف (شیخ طوسی) میرسد در حالی که در اينجا اتصالی وجود ندارد.
نسخه کتابخانه آستان قدس رضوی
اين نسخه که قبلاً نيز اشارهای به آن شد، دارای دو خط متفاوت در صفحات مختلف نسخه است که نشانه بارز بروز و وجود تحريف در اين نسخه است.
نسخه شیخ عباس قمی (ره)
اين نسخه در مسجد گوهرشاد مشهد نگهداری میشود. علت نامگذاری اين نسخه به نسخه شيخ عباس قمی اين است که اين نسخه در دست شيخ به امانت بوده است. بنابراين به احتمال قوی او نيز زيارت را از اين نسخه نقل کرده است. اشکالات وارد بر اين نسخه عبارتند از:
1. هيچ مستندی از قبيل قرائت، اجازه و يا نام شخص مُقـابَل (کسی که نسخه بر نسخه او مقابله شده است) وجود ندارد.
2. اين نسخه از نسخههای قرن يازدهم است و حال آن که نسخه نقاش رازی به قرن ششم تعلق دارد و با آن نسخه در تعارض است.
نتیجهگیری شیخ راضی
نتيجهای که با بررسی نسخهها میتوان به آن دست يافت اين است که: بر پايه اصول اوليه مطرح شده که در آنها به بيان معيارهای شناخت نسخههای صحیح و موثق از نسخههای ناصحيح و محرف پرداختيم، تنها معتمد ما بر حسب ويژگیهای منحصر به فردی که دارا بود، از قبيل قدمت و اجازهها و اتصال تام به نسخهی مصنف، «نسخه نقاش رازی» میتواند باشد. نسخهای که فصلهای پايانی مشتمل بر لعن و سلام را ندارد. و از طرف ديگر با مراجعه به نسخههايی که ایين فقرات را دارا هستند (قسم دوم وسوم)، به ضعف آنها از قبيل دستکاری در خط نسخه، مجهوليت ناسخ و کاتب، مجهوليت تاريخ نسخه و اشکالات فراوان دیگر درمیيابيم که تمامی اين نسخهها گرفتار تحريف شدهاند.
منبع
علاقه مندی ها (Bookmarks)