معرفی بخش کوهمره نودان

[باستان شناس]

نگاهي اجمالي بر كوهمره

سلسله جبال زاگرس در امتداد خويش بسوي جنوب شرق كشور در حد فاصل جنوب شيراز شمال كازرون تا حوالي فيروز آبادمنطقه اي مشجر و از نظر اقليمي متنوع با وسعت تقريبي سه هزار كيلومتر مربع موسوم به كوهمره را به وجود مي آورد (ظاهرا قديمي ترين سندي كه اين منطقه را به نام كوهمره نام برده به روزنامه ملاجلال منجم در ذكر وقايع سال 998 هجري در زمان شاه عباس اول صفوي مربوط ميباشد .

فارسنامه ناصري در اين منطقه از كوهمره پشت كوه كوهمره جروق و كوهمره شكان به شرح ذيل نام برده است . بيشتر بلوك كازرون كوهستان است درزمستان پر از برف گشته تا اواخر بهار بي محافظت بماند و دهاتي كه در كوهستان افتاده است آنها را كوخمره گويند و آنها را سه قسمت نموده اند يك كوهمره پشت كوه است و در نوشته جات آنرا فشقويه نويسند و قصبه آن نودان است و ديگري را كوهمره جروق گويند و قصبه آن سر تابه است و ديگري كوه شكان و قصبه آن بورنجان است .

تغيير و تحولات يكصد و پنجاه ساله گذشته در اين منطقه موجب اضمحلال كوه شكان در بين دو كوهمره ديگر و پيدايش كوهمره جديدي با نام سرخي در چند دهه گذشته گرديد . در تقسيمات جديد كشوري كوهمره جروق ضميمه بخش بالاده كازرون گرديد و كوهمره سرخي به انضمام دهستان ارژن بخش ارژن شيراز را تشكيل مي دهد .

و اما كوهمره نودان كه در اسناد قديمي با اسامي فشقويه و پشت كوه از آن نام برده شده است از سال 1327 شمسي به نام بخش كوهمره شهرستان كازرون شناخته شده است . اين بخش حد فاصل رشته كوه هاي دوان و فامور در جنوب و كوه پهن يا چنگ در شمال واقع گرديده است اين رشته كوهها در طرفين بخش كوهمره به موازات يكديگر از غرب به شرق امتداد يافته و در نهايت در شرق روستاي دردونه بهم مي رسند .

بخش كوهمره از جهات شمال جنوب و شرق گذر گاهها يا تنگه هاي باريك با مناطق همجوار ارتباط مي يابد ( تنگه ابوالحيات تنگ چوگان تنگ انار ) و در سمت غرب به جلگه قائميه (چنار شاهيجان ) منتهي مي گردد كوهمره در منطقه مشجر و سر سبز و جنگل هاي نسبتا انبوه بلوط و محدودي درختان جنگلي ديگر واقع گرديده كه به صورت نوار سبزي از كوهمره سرخي و جروق شروع و تا حوالي ممسني امتداد مي يابد در حاليكه مناطق شمالي جنوبي همجوار فاقد چنين اقليم و پوشش گياهي مي باشد به همين جهت كمربند سبز فارس نامي مناسب براي آن است چنانكه از نام اين بخش (كوهمره) پيداست منطقه اي كوهستاني و داراي نقاط مرتفع و صعب العبور مي باشد و بطور كلي با ارتفاع 840الي 2941متر از سطح در يا داراي آب و هوايي معتدل و متنوع است .

معروفترين قلل كوههاي آن عبارتند از 1- قله كوه انار واقع در شمال روستاي دوسيران با ارتفاع 2941متر 2- قله كوه عبدويي معروف به چنگ يا چاه برفي با ارتفاع 2852متر واقع در شمال روستاي عبدويي 3- كوه دوان با ارتفاع 2250متر كه رشته كوهي است به طول 30و عرض 5تا8 كيلومتر و از شمال غرب بسوي جنوب شرق كشيده شده است و در سمت شرق به رشته كوه فامور متصل مي شود اين دو رشته كوه بخش كوهمره را از بخش مركزي و بخش جره بالاده كازرون مجزا مي كند .

آثار تاریخی – اماکن مذهبی – تفرجگاهها

کاروانسرای قوام این کاروانسرا بوسیله میرزا علی اکبر قوام الملک شیرازی فرزند ابراهیم خان اعتماد الدوله در میان کتل نزدیک دشت برم ساخته شده است . این کاروانسرا در محدوده پارک وحش و محل نگهداری گوزن زرد که نادرترین نمونه این گونه می باشد واقع گردیده است .

پیر کلخنگی ( پیر بنکی )
در نزدیکی کتل دختر از طرف دشت برم ودر کنار جاده قدیمی شیراز کازرون مقبره ای است با گنبد گچی . بر روی گنبد ، درخت کلخنگ تنومندی روییده و ریشه آن از طریق دیوار گنبد و ساختمان ایوان مقبره به داخل خاک نفوذ کرده است و منظره ای جالب و دیدنی بوجود آمده است .

تنگه ی ابوالحیات
گذرگاهی که جاده شیراز کازرون از آن عبور می کند . به اعتقاد عده ای از دانشمندان تنگه ای که آریوبرزن سردار ایرانی راه را بر سپاهیان اسکندر مقدونی بست و تلفات سنگینی بر آنها وارد ساخت همین تنگه ابوالحیات می باشد ( نقل از دکتر محمود آبادی استاد تاریخ دانشگاه اصفهان ) روستای گاوکشک در نزدیکی این تنگه واقع شده است . مقبره تاج الدین جمشید بن ابوالحیات که در سال 707 فوت نموده در این روستا می باشد . ارتباط میان نام ابوالحیات جد صاحب این مقبره و نام تنگه ابوالحیات در خور توجه است .

تنگه ملثکو
در دو کیلومتری روستای دیکانک واقع شده دارای چشم اندازهای طبیعی و درختان جنگلی مختلف است

[باستان شناس]

منظره بهار دشت برم

دشتی زیبا و با طراوت ، دارای چشم انداز های طبیعی و دیدنی است . در فصل بهار از نظر سرسبزی و خرمی جلوه ای خاص دارد و شکفتن غنچه های گل شقایق در بخش وسیعی از دشت ، منظره زیبا و دلربایی را به طبیعت می بخشد .

در ماه های فروردین و اردیبهشت منظره طبیعت در این دشت چنان زیبا و دل انگیز است که هر بیننده صاحب ذوقی که در این ماهها از دشت برم عبور کند از خلقت مناظر زیبا و دلربای نقاش چیره دست بر صحنه طبیعت به وجد آمده و ناخودآکاه لب به تحسین خالق آن همه زیبایی و طراوت می گشاید . مولف فارس و جنگ بین الملل در وصف دشت برم چنین می گوید : دشت برم ، جلگه سبز و خرم و مختصری جنگلی است که بین دشت ارژن و کازرون واقع شده است .

این جلگه از اطراف به کوههای افراشته محدود است و در فصل بهار طراوت و سر سبزی فوق العاده دارد .

در فصل پاییز وزمستان هم دشت برم خالی از صفا و نظر اندازهای دلربا نیست ؛ هوایش معتدل و در تابستان نسبت به سایر نقاط عرض را بوشهر – شیراز ( به استثنای دشت ارژن و خان زنیان که سردسیری است) خنک ودر زمستان هم برف و بارندگی زیادی ندارد .

آقای منوچهر مظفریان مولف کتاب کازرون در آینه تاریخ نکاتی راجع به دشت برم بیان نموده از جمله « هنگامی که فراز و نشیب کوههای عظیم ارتفاعات جنوبی فارس را پشت سر می گذارید و از تنگ زیبای ابوالحیات قدم به دشت وسیع و با صفای برم عملاً به منطقه جغرافیایی کازرون ( کوهمره ) رسیده اید و ... از دشت برم تا شهر فاصله زیادی است اما در این فاصله آنچنان زیبایی عوامل طبیعی و انسانی مسافر را سرگرم می کند که دوری راه را احساس نمی کند ».

چشمه رنجان

چشمه گوارا و پر آب و دارای تفرجگاه زیبا که در دامنه کوه قبله مجاور شهر نودان واقع گردیده و از این چشمه در آبیاری شالیزارها و باغات میوه ( انار و مرکبات ) استفاده می شود و مازاد آب آن بخشی از رودخانه شاپور را تشکیل می دهد .

دالانهای معروف به چهار صفه
تونل های طویلی هستند که در چهار نقطه روستای دوسیران در زیر بستر ساختمان های مسکونی احداث گردیده اند بر روی دیواره این دالانها نوشته هایی به خط کوفی دیده می شود. معابر برخی از این دالانها به علت انباشت گل و لای و زباله های خانگی مسدود گردیده و برخی اهالی با تغییر کاربردی به عنوان واحد مسکونی مورد استفاده قرار گرفته است . تاکنون تحقیق جامعی در مورد انگیزه ساخت چنین دالانها و یا اقوامی که دست به چنین کاری زده اند صورت نگرفته است .

آتشکده عبدویی
مرحوم فرصت الدوله شیرازی در کتاب آثار عجم به بقایای آتشکده ای که در بین دو ده کلانی و عبدویی وجود داشته است اشاره می کند ( در میان دو ده مذکور رو به پایین کوه ، جایی است وسیع و گودال مانند . در آنجا آثار آتشکده و عمارت قدیم از سنگ و گچ بوده و قطعه ای از بدنه آن بجاست ) . وجود آثار آتشکده در این محل دال بر زندگی پیروان مذهب زردتشتی قبل از اسلام در این مکان می باشد . آتشکده از مراکز مهم تعلیمات مذهبی زردتشتیان است و پاکی آتش و حفظ آن از پلیدی از رسوم مهم پیروان این مذهب است و مهمترین زیارت آتشکده در نوروز با مراسم خاصی انجام می گیرد. کتل های معروف دختر و پیر زن هوشنگ و پژنگ در زمان جنگ جهانی دوم بوسیله قوای متفقین جهت رساندن مهمات به جبهه جنگ ساخته شد و به راه سوجری (سلجری) معروف است . کتل دختر حد فاصل پل آبگینه و دشت برم و کتل پیرزن بین دشت برم و دشت ارژن واقع شده اند .

مقبره امامزاده پیر ابوالحسن
در روستای دیکانک دورنمای گنبد بزرگ و برآمده از سنگ و گچ خودنمایی می کند . مقبره متعلق به شخصی به نام سراج الدین محمد است که بین سالهای 470 تا479 در گذشته است و مورد احترام و زیارتگاه اهالی است . کتیبه های خط کوفی روستای گاوکشک در این روستا سه کتیبه به خط کوفی به چشم می خورد . دو کتیبه در کنار قنات میان روستا و یکی در کنار جاده پایین روستا قرار دارد . حجاری کتیبه ها بوسیله شخصی به نام محمود بن موسی به کهزاد صورت گرفته ومتعلق به سالهای 677 و 687 و 707 هجری می باشد . کتیبه سوم منطقه کازرون می باشد نام صاحب مقبره تاج الدین جمشید بن حسن بن ابوالحیات است .

باغستانهای دردونه و بورنجان

جزء نقاط بدیع و خوش آب و هوای کوهمره بوده و دارای چشم اندازهای زیبا است .