آيين كريسمس و ردپاي سنت هاي ايراني

[باستان شناس]

کریسمَس (به انگلیسی Christmas و به فرانسوی Noël) روزی است که برپایه گاهشماری مسیحیان، زادروز عیسی دانسته می‌شود و بزرگترین جشن مسیحیان جهان است.
مسیحیان این روز را با آیین‌های ویژه برگزار می‌کنند.


سرچشمه این جشن را در مهرپرستی - که کیش رومیان پیش از گرویدن به مسیحیت بود- می‌دانند.
«کریسمس»، جشنی که هر ساله نوید آغاز سال نو میلادی را می‌دهد، یک جشن مذهبی برای مسیحیان است که در طول تاریخ خود، دگرگونی‌های بسیاری را تجربه کرده است.
آنگونه که از تاریخ بر می‌آید، کریسمس در قرن چهارم میلادی که امپراطوری روم (بیزانس) بطور رسمی آیین مسیحیت را پذیرفت، در دنیای غرب رایج شد.

مورخان می‌گویند این جشن گرچه متعلق به مسیحیان است، اما در اصل از ایران باستان و آیین «مهر» (میترائیسم) گرفته شده است و به همین دلیل، با دی و شب یلدای ایرانی همزادی و اشتراکات فراوان دارد.

آنان در این زمینه به اختلاف نظرهای موجود بر سر سالروز ولادت حضرت عیسی(ع) استناد می‌کنند و می‌گویند که بحث میان بزرگان عالم مسیحیت و تاریخ‌نگاران درباره روز میلاد آن حضرت چنان زیاد است که نمی‌توان روزی را مشخص کرد.

زمان «کریسمس» اکنون نیز میان شاخه‌های مختلف مسیحیت اعم از ارتدوکس، کاتولیک و پروتستان، متفاوت است و هریک، مبنایی را برای آن تعیین کرده‌اند كه همگی به سالروز تولد «مهر» (میترا) - خدای پاکی- در ایران باستان نزدیکند. عده بسیاری نیز معتقدند که «بابانوئل»، شخصیت افسانه‌ای که مسیحیان را در ایام کریسمس با هدایای خود، خوشحال می‌كند، در واقع از عمو نوروز ایرانی الهام گرفته و در ابتدا، لباسی سبز بر تن داشته است.

علت تغییر رنگ لباس بابانوئل به قرمز مشخص نیست و به همین دلیل، امروزه عده‌ای - به طنز یا جدی- معتقدند که شرکت کوکاکولا، چنین رنگی را به آن داده است.

بابانوئل پیش از این به کودکان هدیه می‌داد، اما چند دهه است که به لطف تبلیغات دنیای مصرف، دادن هدیه به بزرگان را نیز مد کرده است.

بسیاری از اعضای کلیسای کاتولیک روم و پیروان آیین پروتستان، کریسمس را در روز ۲۵ دسامبر جشن مي‌گيرند و بسیاری نیز آن را در شامگاه روز ۲۴ دسامبر برگزار می‌کنند. همچنین اعضای بیشتر کلیساهای ارتودوکس در سراسر دنیا نیز روز بیست و پنجم دسامبر را به عنوان عید میلاد جشن می‌گیرند.

برخی از مسیحیان ارتودوکس در روسیه، اوکراین، سرزمین مقدس (ناحیه تاریخی فلسطین) و دیگر مکان‌ها، به سبب پیروی از گاهشماری یولیانی، جشن کریسمس را در روز ۷ ژانویه برپا می دارند. اعضای کلیسای ارامنه طبق سنت منحصر به فردی روز ششم ژانویه را به عنوان روز میلاد و همچنین روز غسل تعمید مسیح در یک روز جشن می‌گیرند.

ایام دوازده روزه کریسمس با سالروز میلاد مسیح در ۲۵دسامبر آغاز مي‌شود و تا جشن خاج‌شویان در روز ۶ ژانویه ادامه می يابد. هرچند مهم‌ترین عید مذهبی در گاهشمار مسیحی، روز عید پاک (به عنوان روز مصلوب شدن و رستاخیز عیسی) است، مردم بسیاری به‌خصوص در کشورهای ایالات متحده و کانادا، کریسمس را پراهمیت‌ترین رویداد سالانه مسیحی می‌دانند.

با وجودی که این روز، یک عید مذهبی شناخته می‌شود، از اوایل سده بیستم میلادی به بعد بطور گسترده به عنوان یک جشن غیر مذهبی برگزار شده و برای بیشتر مردم، این ایام به عنوان دور هم جمع شدن اقوام و دوستان و هدیه دادن به هم، شناخته می شود. کریسمس با آیین‌های ویژه‌ای مانند آراستن درخت کریسمس، برگزار مي‌شود و شخصیتی خیالی به نام بابانوئل در آن نقشی مهم دارد.

درخت کریسمس

رسم بسیاری از مسیحیان است که درختی را برای روز کریسمس (جشن زاد روز عیسی مسیح) تهیه و آن را در خانه قرار دهند. درخت کریسمس معمولاً از درختان دارای برگ‌های سوزنی به ویژه کاج تهیه می‌شود و می‌تواند در اندازه‌های مختلف باشد. خانواده‌های مسیحی با تزئین درخت کریسمس، سعی در شاداب کردن محیط خانه دارند.

تاریخچه

سابقه تزئین درخت کریسمس به قرن شانزدهم میلادی برمی‌گردد. آلمانی‌ها نخستین کسانی بودند که سنت تهیه و تزئین درخت کریسمس را بنیان نهادند. پرنس آلبرت، همسر ملکه ویکتوریا در سال ۱۸۴۱ میلادی درخت کریسمسی را به کاخ ویندسور آورد و به این ترتیب موجب محبوبیت بیشتر آن شد.

در آستانه کریسمس سال ۲۰۰۷ ميلادي بلندترین درخت کریسمس دنیا به ارتفاع ۳۷ متر در شهر ریودوژانیرو کشور برزیل به نمایش درآمد.

بابانوئل

بابانوئل یک شخصیت تاریخی و داستانی در فرهنگ عامیانه کشورهای غربی و مسیحی است كه نام او با جشن کریسمس در آمیخته است.
بابا نوئل یک پیرمرد چاق با ریش سفید بلند و لباس قرمز است که در روز کریسمس یا شب قبل از آن هدیه‌هایی را برای بچه‌ها
می آورد.
بابانوئل که در زبان فارسی به کار برده می شود، به چندین اسم شناخته می‌شود.
اين اسم برگرفته از اصطلاح فرانسوی پاپانوئل Papa Noël و یا Père Noël (پدر نوئل) است.
در بیشتر کشورهای دنیا به نام انگلیسی - آمریکایی آن (سانتا کلاوز (Santa Claus) استفاده می شود. سن نیکولاس، بابا کریسمس و کریس کرینگل دیگر نام‌های آن است.

ریشه تاریخی

بابا نوئل اشاره به نام یکی از کشیشان مسیحی به نام سن‌نیکولاس دارد که در قرن چهارم میلادی می زیسته است.
وی از اهالی بیزانس و منطقه آناتولی واقع در ترکیه فعلی بوده كه به خاطر کمک و دادن هدیه به فقرا شهرت داشته است.