فرهنگ گل هديه دادن در ايران باستان

[نازخاتون]

کهن‌ترین نشانه‌ای که از رواج گل و استفاده از آن برای تزیین و هدیه دادن، وجود دارد، نقش برجسته بارعام داریوش اول هخامنشی در تخت جمشید است. در این نقش، داریوش بر اریکه پادشاهی نشسته و گلی در دست دارد. روی بسیاری از نقش‌های تخت جمشید، این گل به چشم می‌خورد.


نقش برجسته بارعام داریوش اول هخامنشی در تخت جمشید

اوژن ناپلئون فلاندین، پییر لوتی و بسیاری از ایرانگردان و پژوهشگران، در گزارش‌های دیدار خود از ایران به «هدیه دادن شاخه گل، به نشانه ابراز دوستی و عشق» اشاره کرده‌اند. علاقه به گل، در فرهنگ ایران جایگاه والایی دارد. چکامه‌سرایان ایرانی، هزاران بیت شعر، به مضمون گل سروده‌اند، گلی به جمال شان باد. دلیل نامیدن ایران، به عنوان کشور«گل و بلبل» نیز دور از این رابطه نمی‌باشد. گل‌واژه‌ها (ضرب المثل‌ها) و فرازهای بیشمار موجود در این زمینه هنوز هم کاربرد همگانی دارند.

سندهای کهن نوشتاری:
ابو حنیفه دینوری، تاریخ‌نویس سده سوم هجری، در کتاب «اخبار الطواف» می نویسد:

«وقتی بهرام گور، ترکان را از بلخ براند، خراج آن سال را از مردم برداشت. همه مردم کشور شاد شدند و به خوشگذرانی پرداختند. آن چنان که کرایه اسب برای اسب‌دوانی در یک روز به بیست درهم و ارزش یک دسته گل به یک درهم رسید.»

این نوشته می‌رساند که در آن زمان نیز گل‌فروشی، شغلی بوده است.

این حرفه در زمان ساسانیان نیز، به صورت شغلی رسمی، رواج داشت. نقش‌های زیادی از این دوران، توسط پروفسور گیرشمن در کاوش‌های باستان‌شناسی نیشاپور به دست آمده‌اند، که بخشی از آنها در موزه ایران باستان نگهداری می‌شوند.
فردوسی در شاهنامه به رسم پیشکش، که در زمان خواستگاری، میان ایرانیان معمول بود، اشاره می‌کند:

گشتاسپ، پنجمین شهریار کیانی، «کتایونه» دختر امپراتور روم را می‌پسندد و از او خواستگاری می‌کند. کتایون به نشانه میل به این ازدواج، دسته گلی به او می‌دهد و در برابر، دسته‌گلی دریافت می‌کند.

یکی دسته گل دادی کتایون بدوی
از او بستدی دسته‌ای رنگ و بوی