گرداب چیست؟

[پژواک]

بیشتر ما وقتی درباره ی گرداب می اندیشیم ، انبوه آبی را در دریا به نظر می آوریم که با حرکت چرخشی خود ، کشتی ها و آدم ها را فرو می مکد .

اگر چه غالب گرداب ها خطرناک اند ، ولی در اقیانوس آزاد هیچ گونه بلعیدن یا جریان فرو مکنده ای ، ندارند .

حال ببینیم گرداب چیست ؟

شاید شما گرداب های کوچک را در جویبارها دیده باشید . این گرداب ها در جایی پدید می آیند که در کف جویبار تعدادی برآمدگی کوچک پهلوی هم قرار گرفته باشند .

این برآمدگی ها که در مسیر آبند ، سبب می شوند که آب با آنها برخورد کرده ، آنگاه گرد خود بچرخد .

بدین گونه آب در گذرگاه باریک ، در پشت برآمدگی ها به گرد خود می چرخد ، سپس رفته رفته در اطراف این مدار روی هم انباشته شده و میانش به صورت قیفی گود می شود .

این جریان بر اثر عمل نیروی گزیر از مرکز روی می دهد . بازهمین نیروی گریز از مرکز است که آب را در ته سطلی که مانند آتش گردان می چرخانند ، نگاه می دارد .

یعنی گرداب هایی که به کشتی ها و انسان ها آسیب فراوان می رسانند .

هنگامی که جزرومدی پیش می آید و مواجه با جریان فرونشینی جزر و مد قبلی باشد ، آب اقیانوس به حالت چرخش و دوران در می آید .

چنین وضعی در گذرگاه های باریک ، میان گروه جزیره ها و سواحل کشورها ، بسیار رخ می دهد .

حال اگر این گذرگاه باریک بسیار گود باشد، چرخش آب گاهی در آن به صورت « مارپیچ » درآید و در نتیجه آب به سمت داخل و مرکز مارپیچ – مانند قیفی – فرو کشیده می شود.

ولی همانگونه که گفته شد چنین وضعی در اقیانوس ها دیده نمی شود . چه در اقیانوس آزاد جز یک گرداب معمولی ولی بزرگ چیز دیگری رخ نمی دهد . یعنی همان جریان ساده ی آب ولی به حالت چرخش و دورانی .

گرداب در بسیاری از جاهای جهان وجود دارد . ولی از همه مشهورتر سه گرداب زیرند :

1- مِلستروم واقع در نزدیکی سواحل نروژ.

2- کاریبدیس واقع در کانال باریک میان ایتالیا و سیسیل.

3- گرداب آبشار نیاگارا.