خلاقیت در مدیریت در گرو چیست؟

[B a R a N]

بروز خلاقیت در گرو پیروزی بر موانع و شکستن عادت‌ها و سنت‌های دست و پاگیر است. راجرفون اوخ در کتاب تلنگری بر ذهن این مـــوانع را به قفل‌های ذهنی تعبیر می کند، که ذهن افراد توسط این قفل‌ها محدود شده و حرکت آ‌ن‌ها به سمت خلاقیت غیرممکن می‌گردد. گوتنبرگ با شکست این قفل‌ها بود که فراموش کرد غلتک‌های پرس انگور برای این کار ساخته شده و یا بوشل (موسس شرکت آتاری) که بازی با دستگاه تلویزیون را غیرممکن تلقی نکرد.


برای درک بهتر موضوع حالتی را درنظر بگیرید که معلمی با گذاشتن نقطه بر روی تخته سیاه نظر دانش آموزان دبیرستانی و بچه‌های کودکستانی را جویا شد و جواب هر کدام به این ترتیب بود که بچه های دبیرستانی به اتفاق آن را نقطه عنوان کردند، حال اینکه بچه های کودکستانی هرکدام تعبیری از آن کردند که یکی ماسه، دیگری چشم جغد، ستاره، حشره مرده و... را عنوان کردند. «نیل پوستمن» این حالت را به این صورت بیان می‌کند که متاسفانه کودکان ما با علامت سوال وارد مدرســـــه می‌شوند و به شکل نقطه از آن خارج می شوند. حال در اینجا این موضوع مطرح می شود که ما چگونه می‌توانیم این حالت را از بین ببریم و به عبارت بهتر به یک سلامت فکر برسیم.

برای این کار ما باید از اتکا به پاسخ‌های قبل دوری کرده و سعی کنیم هنگام حل مسئله ابتدا راه‌حل‌ها و گزینه‌های مختلف را باید گردآوری کرد و همچنین از ارزیابی آن‌ها در این مرحله اجتناب کنیم و باتوجه به گفته ارسطو سعی کنیم کاروان اندیشه خود را برای شکار افکار بعدی با ایده های مشابه یا متضاد یا نزدیک به هم به حرکت درآوریم. لذا خلاقیت را باید فرایندی درنظر گرفت که دارای مراحل زیر است.

• اندیشیدن به اید‌ه‌های جدید، علــی رغم واکنش‌های نامطلـــوب
• شناسایی و تعیین مشکلات و حساسیت نسبت به آن‌ها
• استفاده از تجربیات و اندیشه های دیگران برای ارائه راه حل‌های جدید
• عدم اعمال فشار بر ذهن و اجازه فعالیت به ضمیـــر ناخودآگاه.

نوآوری نیز یک مرحله فراتر از خلاقیت است که در آن افکار و روش‌های ارائه شده توسط افراد خلاق به مرحله عمل و اجرا وارد می‌گردد و ما شاهد تغییرات و تحولاتی در روش‌های اجرایی و یا محصولات قبلی خواهیم بود. که لازمه رسیدن به این مرحله حمایت و پشتیبانی از خلاقیت‌ها، ایجاد فضای خلاق و اختصاص زمان و فرصت مناسب برای بروز خلاقیت توسط افراد خلاق است. در جمع بندی کلی می توان این ویژگی‌ها را در افراد خلاق جستجو کرد:

• تـــوانایی دید مسائلی که قبلاً به آن‌ها توجه نشده بود
• ایجاد ارتباط بین افکـــار و ایده های کسب شده از منابع دیگــــر
• عــــدم اکتفا به یک راه حل
• دید تــــردیدی نسبت به روشهای قبلــــی
• استفاده فـــی البداهه از قدرت‌های درونــــی خویش
• از نظر فکــــری و عملی انعطاف پذیـــری.

در پایان باید گفت که امروزه بیش از پیش برای سازمان‌ها ضرورت پیش بینی روش‌هایی جدید برای رفع نیازهای تازه که ممکن است به دنبال تغییرات احتمالی ایجاد شده باشند تعیین گردیده است و همچنین باید توجه داشت که از دیدگاه مدیریتی خلاقیت صرف جهت غلبه بر پارادایم های قبلی کافی نبوده و تشویق خلاقیت همـــــراه با ایجاد شرایط مناسب جهت عملی ساختن آن که همان ورود به مرحله نوآوری است، حائزاهمیت فراوانی است.

منبع