برگرفته از همشهری آنلاین

آشنايي با پيمان ورشو (1955- 1991)




پيمان ورشو در سال 1955 بين 7 كشور اروپاي شرقي به امضا رسيد.پيمان ورشو كه نام اصلي آن پيمان كمك متقابل كشورهاي اروپاي شرقي است در 15 مه سال 1955 به عنوان پاسخي به توسعۀ سازمان پيمان آتلانتيك شمالي و پيوستن آلمان‌غربي به آن، بين اتحاد جماهير شوروي و 7 كشور ديگر اروپاي شرقي (جمهوري دمكراتيك آلمان (آلمان شرقي)، لهستان، مجارستان، چكسلواكي، روماني، بلغارستان و آلباني) در ورشو امضاء شد.
از كشورهاي كمونيست اروپاي شرقي فقط يوگسلاوي در آن شركت نكرد و آلباني كه از سال 1961 عملاً از فعاليت‌هاي پيمان كناره گرفته بود، در سال 1968 رسماً از آن خارج شد.
پيمان ورشو، كه به مدت 20 سال منعقد شده بود، براي دفاع از كشورهاي سوسياليست اروپاي شرقي در برابر يك تهاجم احتمالي از غرب به وجود آمده بود.
اعضاء پیمان ورشو متعهد شدند تا در صورت بروز حمله به یک یا چند کشور عضو، به دفاع از آنها بپردازند.
همچنین طبق این قرارداد روابط بین امضاء کنندگان قرارداد مستلزم عدم دخالت در امور داخلی و احترام به استقلال و حاکمیت ملی آنها بود.
نيروهاي اين پيمان در نخستين دورۀ حيات آن 2 بار براي سركوبي نهضت‌هاي استقلال‌طلبانۀ دو كشور عضو (مجارستان در سال 1956 و چكسلواكي در سال 1968) وارد عمل شدند.
با دخالت شوروی در انقلاب مجارستان در سال ۱۹۵۶ و چکسلواکی در ۱۹۶۸، قانون عدم دخالت نقض شد. در هر دو مورد شوروی ادعا کرد که از او دعوت شده است و بنابراین رسما این قانون نقض شده محسوب نشد.
پيمان ورشو در سال 1975 براي مدت 20 سال ديگر تمديد شد.

لغو پیمان:

پيمان ورشو از اوائل دهۀ 1990 به دنبال سقوط رژيم‌هاي كمونيست اروپاي شرقي و فروپاشي اتحاد جماهير شوروي از ميان رفت و بعضي از اعضاي آن از سازمان پيمان آتلانتيك شمالي (ناتو) درخواست عضويت كردند.
پس از سال ۱۹۸۹، حکومت‌های جدید اروپای مرکزی و شرقی تمایلی به پشتیبانی از پیمان ورشو نداشتند.
در ژانویه ۱۹۹۱ کشورهای چکسلواکی، لهستان و مجارستان اعلام کردند تا تاریخ اول ژوئيه سال 1991 از این پیمان کاملاً کناره‌گیری خواهند کرد. در فوریه ۱۹۹۱، بلغارستان نیز به آنها پیوست.
سرانجام پیمان ورشو در دیداری در شهر پراگ در 1 ژوئيه سال 1991 رسماً منحل شد.