ایران آخرین پناهگاه یوزپلنگ آسیایی

[آبجی]

خبرآنلاین: ایران آخرین پناهگاه یوزپلنگ آسیایی است و اگر در ایران منقرض شود، نسل ان در دنیا برای همیشه از بین خواهد رفت.
یوزپلنگ آسیایی زمانی از شبه قاره هند تا افغانستان، ترکمنستان و ایران تا شبه جزیره عربستان و سوریه پراکنده بود یکی از در معرض خطرترین حیوانات دنیاست. تا پیش از جنگ جهانی دوم جمعیت یوزپلنگ در حدود 400 قلاده بود که تقریبا در تمامی مناطق استپی و صحرایی نیمه شرقی کشور و بخشهایی از نواحی غربی دیده می شد.

حدود 30 سال است که ایران آخرین پناهگاه یوزپلنگ آسیایی به شمار می رود. جمعیت این حیوان به گفته دکتر شهریاری، مدیرکل حفاظت محیط زیست استان خراسان شمالی حدود 80 تا 120 قلاده تخمین زده می شود که به بیابانهای دشت کویر در نیمه شرقی کشور محدود شده و بین 8 تا 15 قلاده این حیوان در خراسان شمالی، 40 تا 60 قلاده در یزد، 20 تا 30 قلاده در سمنان ، 7 تا 10 قلاده در اصفهان و کمتر از 5 قلاده در کرمان پراکنده شده اند.

پروژه بین المللی حفاظت از یوزپلنگ آسیایی

کاهش فزاینده تعداد یوزپلنگ ها در اوایل دهه 60 سبب شد کارشناسان و مسئولان به فکر نجات این گونه بیافتند و طرح پروژه بین المللی حفاظت از یوزپلنگ آسیایی مطرح شد و عاقبت در سال 77 با همکاری سازمان حفاظت محیط زیست و اداره کل حفاظت محیط زیست وقت خراسان (بزرگ) مرحله اول طراحی این پروژه با اعتباری بالغ بر 25 هزار دلار از سوی موسسه GEF وابسته به برنامه توسعه سازمان ملل متحد (UNDP) و معادل همین مبلغ از سوی سازمان حفاظت محیط زیست در شهریور ماه 1380 آغاز به کار کرد.

این پروژه در زیستگاههای 5 گانه منتخب یوز پلنگ شامل پارک ملی کویر، پناهگاه های حیات وحش نای بندان و دره انجیر ، منطقه حفاظت شده بافق و ذخیره گاه زیست کره توران آغاز شد و با ادامه آن تعداد این زیستگاهها به 14 منطقه افزایش یافت.

با اجرای این پروژه فعالیتهای آموزشی قابل توجهی به منظور شناساندن یوزپلنگ به جوامع محلی، انجام مطالعات میدانی برای کسب اطلاعات دقیق تر درباره رژیم غذایی و زیست بوم این حیوان صورت گرفت.

یکی از اقدامات موثری که در این زمینه صورت گرفته است تلاش برای تغییر نگرش دامداران و چوپانهای محلی است که این جانور را همانند سایر گوشتخواران بزرگ نظیر پلنگ و گرگ خطری برای دامهای اهلی خود ندانند چراکه یوزپلنگ از حیوانات اهلی و دامها تغذیه نمی کند. همچنین تصور حمله یوزپلنگ به انسان تنها خیالی باطل است زیرا این حیوان به لحاظ رفتاری با تمامی گربه سانان متفاوت است به طوریکه در قدیم الایام در ایرن و هند به عنوان سگ تربیت شده و به خدمت گرفته می شد.

ترس و احساس خطر از حمله یوزپلنگ به حدی بوده برای ترساندن کودکان از واژه یوزپلنگ استفاده می کردند. بر این اساس در زمان شروع پروژه یوزپلنگ هر سال حداقل 5/1 یوزپلنگ به دلیل عوامل انسانی از پا در می امدند که این رقم در حال حاضر به سرانه سالانه 5/0 یوزپلنگ کاهش یافته است.

تضمین بقای یوزپلنگ در آخرین پناهگاه:

پروژه بین المللی حفاظت از یوزپلنگ پس از گذشت هفت سال در سال 87 رسما پایان یافت و متخصصان بین اللمی که برای بررسی دستاوردهای آن به ایران آمده بودند، این طرح را مدلی موفق از یک پروژه حفاظتی نه فقط در ایران بلکه فراتر از مرزهای کشور در خاورمیانه مطرح کردند و به همین دلیل برنامه عمران ملل متحد این پروژه را به مدت 4 سال دیگر با هدف تضمین بقای یوزپلنگ آسیایی در اخرین پناهگاه خود تمدید کرد.

یکی از مشکلات این پروژه و سایر زیستگاههای حفاظت شده از سوی سازمان محیط زیست کمبود نیروی انسانی و تجهیزات مورد نظر آنهاست. به طوریکه به گفته حسینعلی ابراهیمی مدیر کل حفاظت محیط زیست استان سمنان در این استان که به لحاظ تنوع زیستگاهها به قاره کوچک معروف است، برای هر 120 تا 130 هزار هکنار یک محیط بان وجود دارد و این میزان 3 برابر نرم جهانی نیرو کم داریم.

این کمبود نیرو و تجهیزات در خراسان شمالی نیز به عنوان یکی دیگر از عرصه های زیست یوزپلنگ مشاهده می شود به طوریکه اداره کل حفاظت محیط زیست این استان، برای تامین محیط بانان مورد نیاز خود متوسل به استخدام نیروهای شرکتی و قراردادی شده و باز هم دچار مشکل است.

با وجود همه مشکلات نهم شهریور ماه روز حفاظت از یوزپلنگ نامگذاری شده که نشان از تلاش ایرانیان برای حفظ یوز آسیایی دارد. این حیوان نمادی از تنوع زیستی ایران است و امسال که سال جهانی تنوع زیستی است لازم است بیشتر از گذشته از این نماد ملی حفاظت کنیم تا مبادا نسل سریعترین حیوان روی زمین منقرض شود.