نقش فرآيند کريستاليزاسيون در صنعت

[*مینا*]

فرایند تبلور علاوه بر این که امروزه نقش اساسی در پیشرفت علم و به خصوص علم شیمی دارد، جایگاه فوق العاده ای نیز در صنعت دارد. به عنوان مثال: نمکی که ما هر روزه در غذا به عنوان چاشنی مصرف می کنیم (نمک سفید) محصول یک فرایند رشد بلور است. در حقیقت کریستالیزاسیون را می توان نوعی خالص سازی، به منظور رسیدن به یک محصول با خصوصیات خاص (بر اساس ساختار بلوری آن) دانست. خالص بودن محصول در صنایعی نظیر صنایع دارویی از اهمیت ویژه ای برخوردار می باشد. همه شما با ترکیب کربنات کلسیم (CaCO3) آشنا هستید. ساده ترین روش تولید این ترکیب واکنش دمیدن دی اکسید کربن به محلول آب آهک (Milk of Lime) است:

Ca(OH)2 + CO2 → CaCO3 + H2O

استفاده هایی که امروزه از این ترکیب می شود به قدری گسترش یافته که می توان در مورد آنها یک کتاب حجیم نوشت. ولی به طور خلاصه در اینجا به چند نمونه اشاره می کنم:

۱) استفاده به عنوان ترکیب خنثی کننده اسید معده (Antacid) در داروسازی

۲) استفاده به عنوان پرکننده و بالا بردن اثر پوششی و درخشنده گی در صنایع رنگ

۳) به عنوان پرکننده و استحکام دهنده در صنایع پلاستیک، لاستیک و پلیمری

۴) به عنوان ماده اصلی در صنایع کاغذ سازی به خصوص در تولید کاغذ اسیدی و گلاسه

5) به عنوان پر کننده در خمیر دندان (البته امروزه با آمدن خمیر دندان های ژلی مصرف کمتری دارد .)

۶) استفاده گسترده در صنایع چسب (به خصوص در چسب های سرامیکی)

۷)در صنایع غذایی به عنوان غنی سازی منابع غذایی با کلسیم برای مثال: در تولید شیر سویا (Soy Milk) و جلوگیری از بیماریهای شایع استخوانی نظیر آرتروز امروزه نقش مهمی دارد.

۸) به عنوان جلوگیری کننده از اثرات مخرب باران های اسیدی بر اکوسیستم های حساس (نظیر دریاچه ها و کشتزارها) با اضافه کردن به محیط و نقش خنثی کننده گی بسیار خوب آن.

علاوه بر این کاربرد ها یی که به اختصار ذکر کردم چندین کاربرد مهم دیگر نیز برای این ترکیب شناسایی شده که بر اهمیت روز افزون آن تاکید دارد.

اما در یک پروژه تحقیقاتی که توسط من و با راهنمایی استاد گرانقدرم جناب آقای دکتر حبیبی صورت گرفت، از طریق تکنیکی خاص در کریسالیزاسیون به ساختاری از کربنات کلسیم دست یافتیم که خواص بسیار جالبی نشان می داد. از جمله پوشش و درخشنده گی بسیار بالای آن بود. ما این ساختار را با تکنیک تفرق اشعه ایکس (XRD) شناسایی کردیم و بر این اساس این ساختار را به عنوان یک حالت بهینه از این ترکیب معرفی کردیم که می تواند کاربرد بسیار وسیع و پر اهمیتی در صنایع رنگ و پلیمر داشته باشد.

وبلاگ شیمی کاربردی