وقوع ستاره لرزه بي نهايت عظيم در كهكشان راه شيري

[nafise sadeghi]

وقوع 'ستاره لرزه' بي نهايت عظيم در کهکشان راه شيري


ستاره شناسان مي گويند که مقدار انرژي آزاد شده از انفجار سطحي يک ستاره نوتروني در سوي ديگر کهکشان راه شيري در فاصله 50 هزار سال نوري زمين، آنها را به حيرت افکنده است.

ستاره شناسان مي گويند که مقدار انرژي آزاد شده از انفجار سطحي يک ستاره نوتروني در سوي ديگر کهکشان راه شيري در فاصله 50 هزار سال نوري زمين، آنها را به حيرت افکنده است.

تلالو ناشي از اين انفجار در روز 27 دسامبر چنان قدرتمند بود که از سطح ماه منعکس شد و جو زمين را روشن کرد. اين انفجار در سطح ''اس جي آر 20-1806'' که يک نوع ستاره نوتروني ابرمغناطيسي و کاملا غيرعادي است روي داد.

اخترشناسان مي گويند اگر اين انفجار در فاصله 10 سال نوري زمين روي داده بود، احتمالا باعث انقراض انبوه موجودات زنده مي شد.

دکتر راب فندر، از دانشگاه ساتهمپتون در بريتانيا به بي بي سي گفت: ''به حساب ما اين احتمالا بزرگترين انفجاري است که بشر از زماني که يوهانس کپلر ابرنواخترش را در سال 1604 کشف کرد شاهد آن است.''

وي افزود: ''اين رويدادي است که تنها يک بار در زندگي بشر روي مي دهد. ما شاهد شيئي به قطر تنها 20 کيلومتر در سوي ديگر کهکشان خود بوده ايم که در تنها در يک دهم ثانيه مقداري انرژي آزاد کرده است که خورشيد نمي تواند طي 100 هزار سال توليد کند.''

چرخش سريع

اين رويداد آشکارگرهاي (detector) تعبيه شده به روي تلسکوپ هاي فضايي، مانند آشکارگر رصدخانه فضايي ''سوئيفت'' (Swift) که به تازگي به فضا پرتاب شده است را در پرتوهاي گاما غرق کرد.

سوئيفت به سرعت دست به کار رديابي سرمنشا انفجار گاما شد



اين تلسکوپ اخيرا در مدار زمين قرار داده شد تا انفجارهاي اشعه گاما را رديابي و تحليل کند. انفجارهاي اشعه گاما (Gamma-ray bursts) تلالو ناگهاني اما بسيار فرار پرتوهاي گاما هستند.

شدت انفجار ثبت شده توسط تلسکوپ ''سوئيفت'' و ساير تلسکوپ ها در ماه دسامبر چنان شديد که دانشمندان از وصف آن عاجز مانده اند.

اکنون بيست موسسه از سراسر جهان مشترکا سرگرم پژوهش درباره آن هستند و قرار است دو عدد از اين تيم ها يافته هاي خود را در شماره آتي مجله ''نيچر'' گزارش کنند.

تيم هاي محققان مي گويند توانسته اند رد اين رويداد را تا ''اس جي آر 20-1806'' دنبال کنند.

اين شي که به طور خالص از نوترون ها تشکيل شده است، باقي مانده هسته فروپاشيده چيزي است که زماني يک ستاره غول پيکر بود.

با اين حال قطر اين هسته اکنون تنها 20 کيلومتر است و با چنان سرعتي مي چرخد که هر 5/7 ثانيه يک دور را کامل مي کند.

دکتر فندر توضيح مي دهد: ''اين شي داراي يک ميدان مغناطيسي بي نهايت قدرتمند است و اين ميدان مغناطيسي نوعي ساختمان ايجاد مي کند که اکنون طي اين رويداد (انفجار سطحي) تحت يک بازآرايي قرار گرفته است- اين حادثه اي است که گاهي 'ستاره لرزه' توصيف مي شود که در ستاره نوتورني معادل يک زمين لرزه است.''

تداوم درخشش

''اس جي آر 20-1806'' در صورت فلکي قوس يا کمان (Sagittarius) و در آن سوي مرکز کهکشان راه شيري قرار دارد، بنابراين در فاصله اي ايمن از زمين واقع شده است.

دکتر برايان گانسلر از مرکز اخترفيزيک هاروارد-اسميتسونين که نويسنده اصلي يکي از مقالاتي است که قرار است در نيچر چاپ شود مي گويد: ''اگر اين حادثه در فاصله 10 سال نوري زمين روي داده بود، به شدت به جو زمين صدمه مي زد و احتمالا باعث يک انقراض انبوه مي شد. خوشبختانه هيچ مگنتاري (ستاره نوتروني) در اطراف ما وجود ندارد.''

فوران شديد اوليه پرتوهاي گاما ناشي از اين رويداد به سرعت فروکش کرد، اما درخشش پستاب هاي آن در طول موج هاي راديويي بلندتر همچنان ادامه دارد