نقش مذهب و روان درماني مذهبي در جسم و روان

[MR_Jentelman]

نقش مذهب و روان درماني مذهبي در جسم و روان

در بررسي اعتقادات مذهبي در بهداشت روان يك ديدگاه بين‏المللي وجود دارد، يعني رابطه ايمان با سلامت جسمي و رواني خاص جوامع شرقي نبوده، در مذاهب سراسر جهان موضوعي ثابت شده است. امروزه پزشكي نوين سير شتاباني دارد، تكنولوژي جديد با پيچيده‏ترين ابزار به كمك پزشكان آمده و آخرين روش‏هاي تشخيصي و درماني را در اختيار پزشكان گذاشته است، با اين حال مي‏بينيم كه انسان دردمند هنوز نتوانسته خود را از چنگال بسياري از بيماري‏ها رهايي بخشد و اين در حالي است كه امروزه مشخص شده است بينش و اعتقاد به مذهب نقش قابل ملاحظه‏اي در كاستن درد و رنج، افزايش تحمل عوارض بيماري‏ها و تسريع سير بهبودي مشكلات جسمي دارد.
در افراد مذهبي عزت نفس و مسئوليت اخلاقي در سطح بالاتري است و همين اعتقاد به بخشش خداوند موجب كاهش احساس گناه اخلاقي در فرد مي‏شود بر همين مبنا در كشورهاي بسياري، علاوه بر درمان‏هاي رايج پزشكي، روش‏هاي سازمان يافته‏اي براي درمان بيماري‏هاي جسماني و رواني دارند كه همواره اعتقاد مذهبي و درمان مبتني بر ايمان به خداوند سابقه‏اي ديرينه در بين مذاهب گوناگون داشته است. نتايج مطالعات منسجم و گسترده‏اي كه بر روي افسردگي، خودكشي، اعتياد و استفاده از مواد مخدر، بزهكاري، اضطراب، طلاق و مشكلات خانوادگي،‌ مسايل جسماني و بيماري‏هاي پزشكي صورت پذيرفته است، همگي حاكي از تاثير مثبت اعتقادات مذهبي در درمان بيماري‏ها و بهبود اختلالات در كشورهاي مختلف مي‏باشد. (‌به منظور اطلاعات بيشتر به مقاله ارتباط ميان مذهب و بهداشت روان و جسم در يازدهمين شماره نشريه بينا مراجعه شود ) يكي از اين تحقيقات توسط نگارنده در بين سال‏هاي 1377 تا 1379 روي 37 مورد از مراجعه‏كنندگان يهودي به «مركز مشاورة نورا» ( وابسته به سازمان بانوان يهود ايران) صورت پذيرفت. در اين تحقيق سنجش ميزان مذهبي بودن با كمك يك پرسشنامه ابتدايي مشتمل بر 15 عبارت و با در نظر داشتن 5 ملاك شكل گرفت. ملاك‏ها عبارت بودند از:‌ 1- داشتن باورها و اعتقادات عميق مذهبي 2- شركت در مراسم و مناسك مذهبي 3- بجاي آوردن نماز روزانه 4- حضور در كنيساها (نمازخانه يهوديان ) 5- اجراي فرامين مذهبي (در 5 زمينة متمايز‌)‌ نتايج به دست آمده از تحقيق مشخص نمود ميزان اعتقادات مذهبي در ميان افسرده‏ها، مبتلايان به اختلالات اضطرابي، اشخاصي كه مشكلات خشم و پرخاشگري داشتند و افرادي با مشكلات خانوادگي، جدايي و طلاق در مقايسه با افراد سالم (سنجيده شده با مقياس سلامت رواني ) به طور معني‏داري ضعيف‏تر بود. در توضيح اين مسئله كه مكانيسم‏هاي ميانجي در ارتباط مذهبي بودن و بهداشت روان كدام‏ها هستند در منابع بسياري بحث شده است، كه در يك جمع‏بندي خلاصه مي‏توان به چند مورد اشاره نمود: 1- با توجه به اينكه مشخص شده است اعتقادات مذهبي از اساسي‏ترين نيازهاي انسان هستند، بنابراين ارضاي اين نياز اساسي، موجب آرامش و دوري از فشار در انسان مي‏گردد كه همين امر در ارگانيسم انسان منجر مي‏شود دگرگوني‏هاي فيزيولوژيك از جمله تغييرات ايمونولوژيك و هورموني كه در جريان بيماري ايجاد شده‏اند، با تاثيرات مركزي قشر مغز اصلاح شود. 2- هنگام درد، شخص به لحاظ هيجاني سطوح بالايي را تجربه مي‏كند كه همين مسئله تحمل درد را در فرد كاهش مي‏دهد در حالي كه با برقراري آرامش (از طريق ايمان و اعتقادات مذهبي) توازن برقرار مي‏گردد .
3- در خصوص كمتر بودن رفتارهاي بزهكارانه و خودكشي در افراد مذهبي محققي به نام «استاك» معتقد است در افراد مذهبي عزت نفس و مسئوليت اخلاقي در سطح بالاتري است و همين اعتقاد به بخشش خداوند موجب كاهش احساس گناه اخلاقي در فرد مي‏شود. از طرفي باور به عدالت پروردگار و جهان آخرت از ديگر عواملي است كه در كاهش رفتارهاي ضد اجتماعي در افراد مذهبي نقش اساسي دارد. پايان اين بحث را با نوشتاري از «يونگ» كه از بزرگترين تئوري‏پردازان و دانشمندان علم روان‏شناسي است به انتها مي‏رسانيم: «در 30 سال كار حرفه‏اي خود با اشخاص گوناگوني از كشورهاي پيشرفته و متمدن سروكار داشته‏ام. ميان تمامي بيمارانم هيچ كس را نديدم كه در نيمه دوم زندگي دغدغه‏اش يافتن ديدگاهي ديني به زندگي نباشد. در واقع هر يك از آنها وقتي بيمار مي‏شد كه از چيزي كه اديان زنده هر زمانه به پيروان خود مي‏بخشيد محروم شده بودند و هيچكدام از آنها تا ديدگاه ديني خويش را دوباره نيافت، درمان نشد».

منبع:انجمن كليميان تهران