به مناسبت شهادت امام هادی علیه السلام

[aty.a]

زندگى ابو الحسن على الهادى ابن محمد الجواد ابن على الرضا ابن موسى
الكاظم ابن جعفر الصادق بن محمد الباقر بن على زین العابدین بن الحسین بن على بنابى طالب علیهم السلام.
شیخ در مصباح مى‏نویسد:روایت‏شده است كه حضرت ابو الحسن على بن محمد عسكرى (ع) در روز 27 ذى حجه به دنیاآمد. سپس وى مى‏گوید: ابن عیاش گفته است: میلاد ابو الحسن ثالث روز دوم رجب بودهاست. همچنین وى تولد آن حضرت را روز پنجم هم ذكر كرده است. شیخ گوید: ابراهیم بن
هاشم قمى گفته است: ابو الحسن عسكرى (ع) در روز سه شنبه سیزدهم رجب از سال 214هجرى دیده به دنیا گشود».كلینى در كافى نویسد: آنحضرت در نیمه ذى حجه از سال 212 به دنیا آمد. البته برخى نیز روایت كرده‏اند كه
تولد آن حضرت در ماه رجب و در سال 214 بوده است. در كشف الغمة نیز گفته شده است كه
آن حضرت در روز جمعه پا به دنیا گذارد.شیخ مفید گوید: «محل تولدآن حضرت در صریا، یكى از قراى مدینه بود».نگارنده: در بسیارى ازنسخ جاى ولادت آن حضرت را همین قریه و با همین املا نوشته‏اند و در برخى از نسخ
ضبط آن به صورت‏«صربا» بوده است. البته نام چنین محلى نه در معجم البلدان و نه درهیچ یك از كتب لغت ذكر نشده است. تنها ابن شهر آشوب در مناقب، در بخش الجلاء والشفاء، گفته است: صریا قریه‏اى است كه موسى بن جعفر آن را به فاصله سه میلى ازشهر مدینه بنا كرده است.امام هادى (ع) به قولى دربیست و پنجم جمادى الاخره و به قول دیگر، در سوم رجب و به دیگر قول در روز دوشنبه
بیست و هفتم جمادى الاخره در نیمه روز و در سال 254 هجرى، در شهر سامراء دیده ازجهان فروبست. آن حضرت در روزگار خلافت معتز وفات یافت و بنابراین، عمر آن حضرت
اندكى كمتر از چهل سال یا 41 سال و شش و یا هفت ماه بوده است. از این مدت، شش سال
و پنج ماه با پدرش و 33 سال و چند ماه، به قولى نه ماه، پس از وى زیسته كه این مدت
را دوران امامت و خلافت آن حضرت محسوب كرده‏اند. آن امام (ع) دنباله خلافت معتصم وسپس خلافت واثق ، متوكل ، منتصر ، مستعین و معتز را درك كرد و در پایان حكومت
معتمد، به شهادت رسید.مدت اقامت آن حضرت در سرمن راى، بیست ‏سال و چند ماه بود و پس از وفات، در خانه‏اش واقع در سر من راى به
خاك سپرده شد.​

[aty.a]

مادر
آن حضرت

مادر آن حضرت كنیزى بودبه نام سمانه مغربیه. و در مناقب است كه مادرش معروف به سیده ام الفضل بود.

كنیه
آن حضرت

كنیه وى ابو الحسن بود.برخى نیز وى را ابو الحسن ثالث مى‏خواندند.

لقب آن حضرت

ابن طلحه گوید: القاب آن حضرت عبارت بودند از: ناصح، متوكل، فتاح، نقى، مرتضى و مشهورترین القاب وى متوكل بود. اما آن حضرت این لقب را مخفى مى‏كرد و به اصحابش مى‏فرمود از یاد كردن وى بااین لقب بپرهیزند. زیرا متوكل، لقب خلیفه عباسى بود.نگارنده: همچنین آن حضرت به دو لقب هادى و نقى نیز شهرت داشت.در مناقب در این باره آمده است: القاب آن حضرت عبارت بودند از: نجیب، مرتضى، هادى، نقى، عالم، فقیه، امین،مؤتمن، طیب و عسكرى. وى معروف به عسكرى بود و خود و فرزند بزرگوارش به عسكریین معروفیت دارند. شیخ صدوق در علل الشرایع و معانى الاخبار گوید: از استادان خود رضى الله عنهم، شنیدم كه مى‏گفتند: محله‏اى كه على بن محمد و حسن بن على علیهما السلام در آن در سر من راى ساكن بودند، عسكر نامیده مى‏شد از این رو به هر یك از این دوامام عسكرى گفته مى‏شود».در نساب سمعانى است كه عسكرى منسوب به عسكر در سر من راى است. سر من راى را معتصم بنا نهاد. بدین ترتیبكه چون شمار سپاهیانش بسیار شد و بغداد براى آنها تنگ بود و مردم مورد آزار و اذیتقرار مى‏گرفتند، همراه با سپاهیانش بدین موضع نقل مكان كرد و در آنجا كاخى زیباساخت و آن را سر من راى نامید كه بدان سامرة و سامرا گفته مى‏شود. و از آنجا كه پادگان نظامى معتصم در این شهر جاى گیر شد، آن را عسكر نیز مى‏خوانند. تاریخ این واقعه در سال 221 هجرى بوده است.گفته سمعانى حاكى از آناست كه عسكر نامى بوده كه بر تمام سامرا اطلاق مى‏شده است.

[aty.a]

نقش انگشترى آن حضرت

بنا بر قولى گفته‏اند نقش
انگشترى آن حضرت عبارت: «حفظ العهود من اخلاق المعبود» بوده است. همچنین طبق قولى
دیگر نقش انگشترى وى عبارت: «الله ربى و هو عصمتى من خلقه‏» و مطابق نظر برخى دیگرعبارت: «من عصى هواه بلغ مناه‏» بوده است.

فرزندان آن حضرت

آن
حضرت چهار پسر به نامهاى: ابو محمد حسن، حسین، محمد و جعفر داشت. از این میان حسن(ع) پس از وى به امامت رسید و حسین و محمد در زمان حیات آن امام از دنیا رفتند وجعفر نیز همان كسى است كه بعد از وفات برادرش، امام عسكرى (ع) ، ادعاى امامت كرد و به جعفر كذاب شهرت یافت. همچنین یك
دختر از آن حضرت بر جاى ماند كه نامش عایشه یا علیه بود.
كتاب: سیره معصومان، ج 5، ص 233 - نویسنده: سید محسنامین - ترجمه: على حجتى كرمانى

[aty.a]

[aty.a]

​

[عبدالله91]

1ـ جبران نقص

لبعض مـواليه: عاتب فلانا و قل له: ان الله اذا اراد بعبـد خيــرا اذا عوتب قبل.(1)
امام على النقى (ع) به يكـى از دوستـانـش فـرمـــود:
فلانى را توبيخ كن و به او بگو: خداوند چون خير بنده اى خواهد, هرگاه تـوبيخ شـود, بپذيـرد.(و در صـدد جبـران نقص خـود بـرآيـد).

2ـ جايگاه اجابت دعا

ان لله بقـاعا يحب ان يـدعى فيها فيستجيب لمن دعاه و الحيـر منها.(2)
همانا براى خداوند بقعه هايى است كه دوست دارد در آنها به درگاه او دعا شود و دعاى دعا كننده را به اجابت رسـانـد, و حـائر حسيـن (ع) يكى از آنهاست.

3ـ خدا ترسى

مـن اتقـى الله يتقـى, و مـن اطـاع الله يطـاع , ومـن اطاع الخالق لم يبال
سخط المخلوقين. و مـن اسخط الخالق فلييقـن ان يحل به سخط المخلوقيـن.(3)
هر كـس از خدا بترسد, مردم از او بترسند, و هر كه خدا را اطاعت كند, از او اطاعت كنند, و هر كه مطيع آفريدگار باشد باكى از خشـم آفريدگان ندارد, وهر كه خـالق را به خشـم آورد, بـايـد يقيـن كنـد كه به خشـم مخلـوق دچـار مـى شــود.

4ـ اطاعت خير خواه

مـن جمع لك وده و رايه فاجمع له طـاعتك.(4)
هر كه دوستـى ونظر نهايـى اش را براى تو همه جانبه گرداند, طاعتت رابراى او همه جانبه گردان.

5ـ اوصاف پروردگار

ان الله لايوصف الا بما وصف به نفسه, وانى يوصف الذى تعجز الحواس ان تدركه و الارهـام ان تنـاله و الخطـرات ان تحـده و الابصـار عن الاحـاطه به.
ناى فى قربه و قرب فـى نايه,كيف الكيف بغيران يقال: كيف, و اين الاين بلا ان يقـال: ايـن, هـو, منقطع الكيفيه و الاينيه, الـواحـد الاحـد, جل جلاله و تقـدست اسماوه.(5)
به راستـى كه خدا جز بدآنچه خودش را وصف كرده وصف نشود. كجا وصف شود آن كه حواس از دركـش عاجز است, و تصورات به كنه او پى نبرند, و در ديده ها نگنجد؟ او با همه نزديكـى اش دور است و با همه دورىاش نزديك. كيفيت و چگـونگـى را پـديـد كرده بدون اين كه خـود كيفيت و چگونگى داشته باشد , مكان را آفريده بدون ايـن كه خـود مكانى داشته باشد. او از چگـونگـى و مكان بر كنار است, يكتاى يكتاست, شكوهش بزرگ و نامهايش پاكيزه است.

[عبدالله91]

6ـ اثر بخش خداست, نه روزگار

لاتعد و لا تجعل للايـام صنعا فـى حكـم الله.(6)
از حـد خـود تجـاوز نكـن و بـراى روزگـار هيچ اثـرى در حكم خدا قرار نـده.

7ـ نتيجه بى اعتنايى به مكر خدا

من امن مكر الله و اليم اخذه, تكبر حتى يحل به قضاوه و نافذ امره , و مـن كان علـى بينه مـن ربه هانت عليه مصائب الدنيا و لو قرض و نشـر.(7)
هر كه از مكر خدا و مواخذه دردناكش آسوده زيد,تكبر پيشه كند تا قضاى خدا و امر نافذش او را فرا گيرد, و هر كه بر طريق خدا پرستى , محكـم واستـوار باشد, مصـائب دنيـا بـروى سبك آيـد, اگـر چه مقـراض شـود و ريز ريز گــردد.

8ـ تقيه

لـو قلت ان تـارك التقيه كتـارك الصلـوه لكنت صـادقـا.(8)
اگر بگـويـم كسى كه تقيه را ترك كند مانند كسى است كه نماز را ترك كرده هر آينه راست گفته ام .

9ـ شكر و شاكر

الشاكـر اسعد بالشكـر منه بالنعمه التى اوجبت الشكر لان النعم متاع و الشكر نعم و عقبى.(9)
شخص شكر گزار به سبب شكر سعادتمندتر است تا به سبب نعمتى كه باعث شكر شـده است. زيـرا نعمت, كـالاى دنيـاست و شكـرگزارى نعمت دنيا و آخرت است.

10ـ دنيا جايگاه آزمايش

ان الله جعل الدنيا دار بلوى و الاخره دار عقب و جعل بلوى الدنيا لثواب الاخره سببـا و ثـواب الاخـره مـن بلـوى الـدنيـا عوضـا.(10)
همانا كه خداوند دنيا را سراى امتحان و آزمايش ساخته و آخرت را سراى رسيدگى قرار داده است, و بلاى دنيا را وسيله ثواب آخرت, و ثـواب آخرت را عوض بلاى دنيا قرار داده است

- - - به روز رسانی شده - - -


11ـ ستمكار بردبار

ان الظالم الحالم يكاد ان يعفى عليه بحلمه, و ان المحق السفيه يكاد ان نور يكاد ان يطفىء نور حقه بسفهه.(11)
به راستى ستمكار بردبار , بسا كه به وسيله حلم و بردبارى خود از ستمش گذشت شـود و حقـدار نابخرد , بسا كه به سفاهت خود, نـور حق خـويـش را خامـوش كنـد.

12ـ آدم بى شخصيت

من هانت عليه نفسه فلا تامن شره.(12)
كسـى كه خـود را پست شمـارد , از شـر او در امـان مبـاش.

13ـ دنيا جايگاه سود و زيان

الـدنيـا سـوق ربح فيها قـوم و خسـر آخـرون.(13)
دنيـا بـازارى است كه گـروهـى در آن سـود بـرنـد و دسته اى زيـان ببيننــد.

14ـ حسد وخودخواهى

الحسد ماحق الحسنات , الزهو جالب المقت و العجب صارف عن طلب العلم داع الى الغمط و الجهل , والبخل ادم الاخلاق و الطمع سجيه سيئه.(14)
حسد نيكوييها را نابود سازد, و دروغ , دشمنى آورد, وخـودپسندى مانع از طلب دانـش وخواهنده خوارى و جهل گردد, و بخل ناپسنديده تريـن خلق و خـوى است, وطمع خصلتى ناروا و ناشايسته است.

15ـ پرهيز از تملق

قال ابوالحسن الثالث(ع) لرجل و قد اكثر من افراط الثناء عليه: اقبل على شانك, فان كثره الملق يهجـم علـى الظنه واذا حللت مـن اخيك فـى محل الثقه, فاعدل عن الملق الى حسن النيه.(15)
امام هادى (ع) به كسـى كه در ستـايـش از ايشان افـراط كـرده بـود فرمودند: از اين كار خـوددارى كـن كه تملق بسيار, بدگمانى به بار مـىآورد و اگر اعتماد بـرادر مـومنت از تـو سلب شـد از تملق او دست بـردار و حسـن نيت نشـان ده.

[عبدالله91]

16ـ جايگاه حسن ظن و سوء ظن

اذا كان زمان العدل فيه اغلب من الجور فحرام ان يظن باحد سوء حتى يعلم ذلك منه, واذا كان الجـور اغلب فيه مـن العدل فليـس لاحد ان يظن باحـد خيرا ما لـم يعلم ذلك منه.(16)
هرگاه در زمانه اى عدل بيـش از ظلم رايج باشد, بدگمانـى به ديگرى حرام است, مگر آن كه (آدمـى ) بـدى از كسـى ببينـد. و هرگاه در زمانه اى ظلـم بيـش ازعدل باشد, تا وقتـى كه (آدمـى) خيرى ازكسـى نبينـد, نبايـد به او خـوشبيـن باشـد.

17ـ بهتر از نيكى و زيباتر از زيبايى

خير من الخير فاعله, و اجمل من الجميل قائله, وارجح من العلم حامله, و شـر مـن الشـر جـالبه , و اهـول مـن الهول راكبه.(17)
بهتر از نيكى , نيكوكار است و زيباتر از زيبايى گوينده آن است , و برتر از علـم, حـامل آن است , و بـدتـر از بـدى , عامل آن است و وحشنـاك تــر از وحشت آوردنده آن است.

18ـ توقع بيجا

لاتطلب الصفا ممن كدرت عليه, و لا الوفاء لمن غدرت به, و لا النصح ممن صرفـت سوء ظنك اليه, فـانمـا قلب غيرك كقلبك له.(18)
از كسى كه بر او خشم گرفته اى , صفا و صميميت مخواه و از كسى كه به وى خيانت كرده اى وفا مطلب و از كسـى كه به او بـدبيـن شده اى, انتظار خيرخـواهـى نداشته بـاش, كه دل ديگـران بـراى تـو همچـون دل تـو بــراى آنهاست.

19ـ برداشت نيكو از نعمتها

القوا النعم بحسـن مجاورتها والتمسوا الزياده فيها بالشكر عليهـا, واعلموا ان النفـس اقبل شـىء لمـا اعطيت و امنع شـىء لما منعت.(19)
نعمتها را با برداشت خوب از آنهابه ديگران ارائه دهيد و با شكرگزارى افزون كنيد, و بدانيد كه نفـس آدمـى رو آورنده تريـن چيز است به آنچه به او بـدهـى و بـازدارنـده تـريـن چيز است از آنچه كه از او بازدارى.

20ـ خشم به زيردستان

الغضب على من تملك لوم.(20)
خشم بر زيردستان از پستى است.

[عبدالله91]

21ـ عاق والدين

العقوق ثكل من لم يثكل .(21)
نـافـرمـانـى فـرزنـد از پـدر و مـادر, داغ داغ نـاديـدگـان است.

22ـ تاثير صله رحم در ازياد عمر

ان الرجل ليكون قد بقى مـن اجله ثلاثون سنه فيكون وصولا لقرابته وصولا لرحمه, فيجعلها الله ثلاثه و ثلاثين سنه, و انه ليكون قد بقى مـن اجله ثلاث و ثلاثون سنه فيكـون عاقـا لقـرابته قـاطعا لـرحمه, فيجعلها الله ثلاث سنين.(22)
چه بسا شخصى كه مدت عمرش مثلا سى سال مقدر شده باشد به خاطر صله رحم و پيوند با خـويشاوندانـش, خـداوندعمرش رابه 33 سال برساند. و چه بسا كسـى كه مدت عمرش 33سال مقدر شده باشد به خاطر آزردن خـويشاوندان وقطع رحمـش , خـداوند عمرش را به سه سال برساند.

23ـ نتيجه عاق والدين

العقـوق يعقب القله و يـودى الى الذله.(23)
نارضايتى پدر و مادر, كمى روزى را به دنبال دارد, آدمى را به ذلت مى كشاند.

24ـ مصيبت بى طاقت

المصيبه للصـابـر واحـده وللجـازع اثنـان.(24)
مصيبت بـراى صـابـر يكـى است و بـراى كسـى كه بـى طـاقتـى مـى كنـد دوتـاست.

25ـ همراهان دنيا و آخرت

النـاس فـى الـدنيـا بـالامـوال و فـى الاخـره بـالاعمـال.(25)
مـردم در دنيـا بـا امـوالشـان و در آخـرت بـا اعمـالشـان هستند.

[عبدالله91]

26ـ شوخى بيهوده

الهزل فكـاهه السفهاء و صناعه الجهال.(26)
مسخـرگـى , تفـريح سفيهان و كـار جــاهلان است.

27ـ زمان جان دادن

اذكـر مصـرعك بيـن يـدى اهلك و لا طبيب يمنعك و لا حبيب ينعفك.(27)
وقت جـان دادنت نزد خـانـواده ات را به ياد آر كه در آن هنگام طبيبى جلوگير مرگت و دوستى نفع رسانت نباشد.

28ـ نتيجه جدال

المراء يفسد الصداقه القديمه و يحلل العقده الوثيقه واقل ما فيه ان تكون فيه المغالبه و الغالبه اس اسباب القطيعه.(28)
جدال, دوستى قديمى را تباه مى كند و پيوند اعتماد را مى گشايد و كمترين چيزى كه درآن است غلبه بـر ديگـرى است, كه آن هـم سبب جـدايـى مـى شـود.

29ـ حكمت ناپذيرى دل فاسد

الحكمه لاتنجع فى الطباع الفاسده.(29)
حكمت, اثرى در دلهاى فاسد نمى گذارد.

30ـ درك لذت در قلت

السهر الذ للمنـام الجـوع يزيـد فـى طيب الطعام.(30)
شب بيـدارى سبب لذت بخشـى خواب, و گرسنگى سبب خوش خواركى در طعام ناب است.


31ـ اسير زبان

راكب الحرون اسيـر نفسه, والجـاهل اسيـر لسـانه.(31)
كسى كه بر اسب سركش ,سوار است, اسير هواى نفس خويش و نادان اسير زبان خويش است.

32ـ تصميم قاطع

اذكـر حسـرات التفـريط بـاخذ تقـديـم الحزم.(32)
افسـوس كـوتـاهـى در انجـام كـار را بـا گـرفتـن تصميـم قـاطع جبـران كـن.

33ـ خشم وكينه توزى

العتـاب مفتـاح الثقـال, و العتـاب خيـر مـن الحقـد.(33)
خشـم و تنـدى , كليـد گـرانبارى است و خشـم بهتـراز كينه تـوزى است.

34ـ ظهور مقدرات

المقادير تريك ما لا يخطر ببالك.(34)
مقـدرات چيزهايـى را بـر تـو نمايان مى سـازد كه به فكرت خطـور نكـرده است.

35ـ خودخواهان مغضوب

من رجى عن نفسه كثر الساخطون عليه.(35)
هـر كه از خـود راضـى بـاشـد خشمگيـران بـر او زيـاد خـواهنـد بـــود.

36ـ تباهى فقر

الفقر شره النفس و شده القنوط.(36)
فقـر مـايه آزمنـدى نفـس و سبب نـااميـدى زيـاد است .

37ـ راه پرستش

لـو سلك النـاس واديـا شعبـا لسلكت وادى رجل عبـدالله وحـده خـالصـا. (37)
اگر مردم به راههاى گوناگونى روند, من به راه كسـى كه تنها خدا را خالصانه مى پرستد خواهم رفت.

38ـ آثار گوشت خوارى

مـن تـرك اللحـم اربعيـن صباحا ساء خلقه و من اكل اللحم اربعيـن صباحا ساء خلقه.(38)
كسى كه چهل روز گـوشت نخـورد بد خلقى پيدا كند, وكسى كه چهـل روز پى در پى نيز گوشت بخورد اخلاقش بد شود.

39ـ يكانگى خدا

لـم يزل الله وحـده لاشـىء معه ثـم خلق الاشيـاء بديعا و اختار لنفسه احســن الاسماء.(39)
خـداوند از ازل تنها بـود و چيزى بــا او نبـود سپــس اشيـاء را بـه صـورت نـو ظهور آفـريـد وبـراى خـودش بهتـريـن نـامها را بـرگزيــد.

40ـ فروتنى

التـواصع ان تعطـى النـاس مـا تحب ان تعطــاه.(40)
فـروتنـى آن است كه با مـردم چنـان كنـى كه دوست دارى بـا تو چنان باشنـد.

منبع تمامی احادیث 1 تا 40