موسیقی و موسیقی درمانی :

["VICTOR"]

تکرار ریتم نقش مؤثری در تمرکز و ایجاد خواب های مغناطیسی دارد.

در مورد حالت های موسیقی ایرانی نکتۀ بسیار مهمی وجود دارد. مایه های موسیقی ایرانی و حالت دستگاه ها و نغمه های آن «زمانی» هستند،یعنی تأثیر مطلوب و عمیق آن ها وابسته به زمان و وقت است. فواصل و مایه های موسیقی ایرانی در زمان هایی بهترین ارتباط و هم خوانی را با سیر ارتعاشی – فضایی منطقۀ خاورمیانه دارد.هر مایه ای در وقتی با ارتعاشات درونی و بیرونی بیش ترین هماهنگی را پیدا می کند و تأثیرعمیق می گذارد. به همین دلیل بسیاری از آهنگ ها و قطعه های حزین،مانند شور و سه گاه اگر به وقت مناسب خود شنیده شوند نشاط انگیز و فرح بخش می باشند. برای مثال مایۀ همایون توأم با شور و شیدایی و دلدادگی است و حزنی درونی دارد اما یک رِنگ و چهار مضراب همایون در ماه های تیر،آبان و اسفند بسیار شورانگیز و فرح بخش می نماید و یا قطعه ای در سه گاه مانند چهار مضراب زنگ شتر صبا با توجه به فواصل حزین آن در ماه های دی،اردیبهشت و شهریور تأثیر و عمق بیشتری را در احساس شنونده ایجاد می کند. این تأثیر به دلیل هم خوانی ارتعاش فواصل با شرایط فضایی و سماوی وتأثیر آن بر افراد در منطقۀ خاورمیانه است. بنابراین در طبقه بندی تم های موسیقی ایرانی و تأثیر گذاری آن باید به عوامل زمان بندی نیز توجه شود. اگر چه تم های موسیقی ایرانی بر حسب حالت و ساختار قطعه در هر زمانی می تواند اثر مطبوع و حالت خاص خود را القا کند اما ذات موسیقی اسرانی مانند موسیقی هند و خاورمیانه زمانی، احساسی است.

به عنوان مثال: برای ایجاد حس شجاعت، نغمه های عشاق و ندا و برای درمان افسردگی، ماهور و چهارگاه و راست پنجگاه. برای تسکین آلام بیماران جسمی می‌توان از افشاری، رشتی، عراقی، حسینی، بوسلیک و عشاق بهره گرفت. هنگام طلوع آفتاب با رهاوی هم نواست و شباهنگام با عشاق ونیمروز، عراقی را می‌طلبد و نیمه شب، نوا را.ذکر این نکته جالب است که سن و جنسیت و پوست و قامت افراد نیز با این قطعات هم خوانی دارد، از جمله آن که پسران سه گاه و بسته نگار را می‌ پسندند و دختران، همایون را و فقرا، ماهور و نوا را و هم چنین صحرا نشینان، بیات کرمان و افشاری را، سیاهان و لاغر ها از نیریز، زابل، مغلوب و سلمک لذت می‌برند و کوتاه قد ها و رنگین چشم ها از ماهور، نوروز و خارا.یک نکته هم در این جا قابل ذکراست که: استاد عبدالله رواهی خطاب به استاد مجید کیانی گفته‌اند که در قدیم به هنگام شب، شور و ابتدای روز ماهور می‌نواختند وسایر دستگاه ها را به تناسب اوقات تقسیم می‌کردند.

["VICTOR"]

برخی از تأثیرات موسیقی درمانی

در فاصلۀ زمانی حدود هفت دهه اخیر تعداد تحقیقاتی که در رابطه با اثر صوت و موسیقی درمانی بر انواع بیماری ها صورت گرفته بسیار زیاد است و یا درصدهای بالایی میزان تأثیر گذاری روشهای مختلف صورت درمانی و موسیقی درمانی بر درمان یا کاهش علائم و یا کاهش درد، در انواع بیماری های زیر قابل قبول بوده است، بیماری هایی همچون: تصلب شرایین، پارکینسون، آلزایمر، در کودکان متبلا به اختلالات سیستم عصبی، اختلال حسی مرتبط با استرس، بارداری و تولد وکاهش خطر سقط جنین، درمان سردرد و میگرن، درمان بعضی امراض پوستی، اختلالات خواب، مرض قند، سرگیجه، ناتوانایی های سیستم مغزی و اعصاب، تقویت ماهیچه ها در فلج ها و اختلالات سیستم های حسی حرکتی، سیستم ایمنی بدن و ترشح هورمون ها، جبران کاهش انرژی حمایتی، طب اطفالع تمرکز و حافظه، از بین بردن غدد بد خیم،افزایش شهامت ومیل به زندگی، افزایش قدرت خلاقه، توانایی های حسی معنوی، بهبود علایم بیماری اسکیزو فرنی مثل انزوای احساسی، در درمان نارسایی های گفتاری ونقص برقراری ارتباط کلامی، در درمان کودکان استثنایی با ایجاد ثبات عاطفی، کنترل شخصی و انگیزش و... .

از آن جا که مطالب حول این موضوع بسیار گسترده است، به ذکر چند نمونه بسنده می‌کنیم:

- در تحقیقی، قناری هایی که از شنیدن صدای آواز دیگر قناری ها محروم می‌شوند، رشد مغزیشان کند می‌شود. به عبارت دیگر، رشد سلول های مغزی پرندگان به واسطۀ آوازی که برای یک دیگر می‌خوانند، تأمین می‌شود.- آواز پرندگان بر رشد و سلامت گیاهان نیز اثر دارد. در طی 15 سال محققان کانادایی، تولید محصولات کشاورزی را با استفاده از اصوات طبیعی بالا بردند. آن ها صدای پرندگانی همچون گنجشک، چکاوک و پرستو را از بلندگو برای گیاهان در حال رشد، پخش می‌کنند.این اصوات روزنه های سطح برگ را باز می‌کند و باعث می شود گیاه مواد غذایی بیشتری جذب کند و گردش غذایی را در گیاه تا هفت درصد بالا می‌برد. این روش را (سونیک بلوم-sonic bloom) گویند.

- دکتر گرهات می‌گوید شکم مادر قادر است اکثر صدا ها به جز صداهای بسیار بلند مانند شلیک گلوله را، ضعیف و حتی خفه کند، از این رو حضور مادر باردار در یک کنسرت موسیقی نیز خطری برای جنین وی ندارد. این محققان می‌گویند با بررسی های ما مشخص شد بیشتر صداهایی که به گوش جنین می‌رسد، از بدن مادر است و حتی در یک اتاق ساکت و آرام نیز صدای خود مادر، تنفس وی، حرکاتش و روند هضم غذای او به گوش جنین می‌رسد و می‌شنود بسیار کمتر از صدایی است که در کودکی یا بزرگسالی می‌شنود زیرا گوش های جنین پر از مایع آمنیوتیک است. دکتر گرهات می‌گوید صدای مادر صدای غالبی است که به گوش جنین می‌رسد.

محققان دانشگاه فلوراید دریافته‌‌اند جنین می‌تواند اصوات با فرکانس و تواتر پایین را بهتر از اصوات با فرکانس بالا بشنود. از این رو صداهای بم را بهتر می‌شنود و همچنین این نظریه به این معنی است که جنین می‌تواند حروف صدا دار را بهتر از حروف بی صدا بشنود و به بخش های آهنگ دار صدا حساس تر است. جنین می‌تواند صدای طبل را بشنود ولی صدای ویولن رانمی‌شنود. هم چنین مراکز مراقبت از مادر وجنین می‌توانند از این تحقیق بهره ببرند. زیرا بسیاری از این مراکز پر سر و صدا هستند و در چنین محیط هایی نمی‌توان به خوبی به وضع جنین و مادر پی برد. دانشمندان بیشتر این امر را دریافته‌اند که جنین قادر است صدای مادر و هم چنین موسیقی را از همه تشخیص دهد ولی تاکنون مشخص نبوده است که یک جنین چه چیزهایی را می‌شنود. تأثیر موسیقی شامل بخش تفکر، خلاقیت و مهارت ها و آموختن آن ها می‌شود. تقویت قدرت شنیداری، تکلم، حافظه و منطق نوزاد از تأثیرات دیگر موسیقی کلاسیک است.

- بسامد های بالایی که از دلفین ها ساطع می‌شود، ممکن است تأثیر عمیقی را که تماس با این موجودات بر شفا و ‌آرامش انسان می‌گذارد، توضیح دهد. مبحث شنا کردن با دلفین ها یا بودن در کنار آن ها امروزه از شاخه های طب مکمل، به نام دلفین درمانی است.

هشدار: قرار گرفتن در معرض صدا های بلند و ناهماهنگ نه تنها به حساسیت شنوایی ما آسیب می‌رساند، بلکه بالاترین منبع ایجاد تنش و فشارهای عصبی است. آلودگی صدا و موسیقی های تنش افزا یا غمناک، باعث بر آشفتگی و عصبانیت و افسردگی است. ممکن است ضربان قلب را تغییر دهد وبدن را در برابر بیماری های دیگر نیز آسیب پذیر می‌کند. از دیگر آلوده کننده های جسم ما، الکتریسیته های مصنوعی، انرژی های الکترومغناطیسی، آب و غذای آلوده، احساسات منفی و... می‌باشد.

["VICTOR"]

موسیقی درمانی قرآنی

یکی از زیبا ترین ،دل نشین ترین،جذاب ترین و طبیعی ترین موسیقی روح افزا ناشی از تلاوت قرآن کریم می باشد و یکی از جوامعی که عمیقاً متأثر از ارزش های اسلامی می باشند کشور ایران می باشد. گرچه قرآن با همگان سر و کار دارد و زیبایی آن مختص گروه خاصی نیست اما آنان که با آن انس بیش تری دارند قطعاً از آن بیش تر لذت خواهند برد و در واقع هر کس به فراخور طبع خود از آن بهرۀ علمی خواهد برد.

["VICTOR"]

موسیقی و عرفان

حضرت داوود (ع) یکی از پیام آوران بزرگ در مواقعی برای جذب و تسکین مردم و القای اندیشه های نیک و الهی خود ار آواز و نوای چنگ بهره می جست. دل های شکسته را شور و آرامش می بخشید. آوازو نوای چنگ برای حضرت داوود (ع) ابزار تأثیر و تسکین دل بود. بعدها روش وی در معابد رواج یافت و عبریان با موسیقی به نیایش پرداختند.
حضرت داوود (ع) به تأیید تورات و روایت های گوناگون متون عهد قدیم با موسیقی و آواز بیماران را تسکین می داد. آن گونه که در بخشی از تورات اشاره شده که روح "ساول" شاه را از خیال های مالیخولیایی و اندوه و افسردگی نجات داد.(هنگامی که شیطان روح ساول شاه را آزرد،نزدیکان او خادمان را در پی مردی به نام داوود فرستادند که در نواختن چنگ ماهر بود و می توانست ساول را آرام و شاداب کند و داوود ساول را با نواختن چنگ صحت داد.)

صدای خوش داوود (ع) حکم همان عصای "موسی" و دم "عیسی" را داشت. قرآن کریم در تمثیلی آواز او را مسحور کنندۀ پرندگان و کوه ها و آسمان ها بر می شمارد و حضرت علی (ع) در خطبه ای از نهج البلاغه به توصیف پیامبران می پردازد و حضرت داوود (ع) را خوانندۀ بهشتیان معرفی می نماید :« داوود صاحِبُ المَزامیز قاریُ الجنّة.»این مثال تاریخی نمایانگر آن است که موسیقی و آواز می تواند در دست یک پیام آور الهی و یا عارفی موسیقیدان به نیروی معنوی و تأثیر گذار تبدیل شود. شواهد بی شماری نشان می دهد که در طول تاریخ از موسیقی و آواز به شکل های گوناگون برای ارتباط و تحکیم مفاهیم معنوی استفاده شده است.

بی شک عرفان از نظر تاریخی به همۀ تمدن ها و اقوام بشری تعلق دارد. در همۀ مکان ها پیام آورانی معنوی به گونه های مختلف،مفاهیم الهی را به اقوام خود منتقل کرده و راه های عرفانی زیبا و متنوعی را برای درک هستی بی منتها توصیه نموده اند.

سماع در لغت به معنای شنیدن و گوش دادن به آواز خوش و نیکوست و از مضمون آن بر می آید که عارف،مرشد یا سماع گردان با آواز و اذکار، حالتی عرفانی و شوری معنوی را با هدف ارتباط و اتصال با معبود در مریدان بر می انگیزد.

مراسم سماع در عرفان به مفهوم و برداشت اسلامی آن در خاورمیانه و دوره های بعد از خلفای راشدین،یعنی حکما و خلفای اموی و عباسی بر می گردد.در دوران خلفای اموی و عباسی،اعراب بر ایران و روم تسلط پیدا کردند و با فرهنگ و تمدن و از جمله موسیقی ایرانیان و رومیان آشنا شدند. وجود هنرمندان ماهر،سازهای متنوع و نغمه های دلنشین کشورهای دیگر در مقابل موسیقی ساده و بدوی،اعراب را بر آن داشت تا این که نوازندگان را به دارالخلافه های خود بکشانند و آن ها را در مجالس بزم خود به کار گیرند. تعدادی از نوازندگان و موسیقیدانان از روی علاقه ویا اجبار و یا مطامع مشغول به کار و اطاعت از آنان شدند. در واقع تقدیر این گونه رقم زد که موسیقیدانان ایرانی هنر خود را به اعراب بیاموزند و ارتباط متقابلی پیدا کنند.با گسترش دامنۀ حکومت ممالک اسلامی،در اقوام آفریقایی و تمدن های گوناگون،مسلمانان نیز با فرهنگ و مراسم قومی کشورهای آفریقایی آشنا شدند و این رابطه باعث شد که مراسم فرهنگی آن ها در قالب و محتوای اسلامی بازسازی شود. در مقابل فرهنگ اسلامی و آیین های قومی عرب و آفریقایی،شکلی از آیین های عرفانی به نام سماع در تصوف اسلامی به وجود آمد.

بدون شک موسیقی می تواند برای رشد عواطف انسانی و معنوی مفید و ابزاری برای تمرین و تقویت حالت های درونی باشد. به همین خاطر موسیقی ابزاری برای عرفان است. عرفان در اصل،معرفت و شناخت خداوند است و موسیقی اندکی از درک زیبا شناختی عالم و سیر عاطفی در اقیانوس بی کران آن است. اساس معرفت در کسب دانش و فهم خداوند است.

["VICTOR"]

موسیقی بستری برای وحدت و همبستگی جهانی

هر چه رشد فکری بشر در شناخت موسیقی اقوام و ملل گوناگون افزایش یابد،راه ارتباط و همدلی نیز توسعه می یابد.

همۀ کشورهای جهان از برنامه های موسیقی برای وحدت و هماهنگی ملی خود بهره می جویند. آن ها کامیابی ها و نایابی ها ی عمومی خود را با آن تخلیه می کنند و شادی ها،اندوه ها و هیجان های همگانی را با موسیقی فرا می افکنند و احساسات ملی خود را نشان داده و محبت و تفاهم را در بین مردم خود گسترش می دهند. وجود سرود ملی نمونۀ کوچکی از تأثیر و ضرورت موسیقی در وحدت و همبستگی مردم یک کشور است.

["VICTOR"]

فهرست منابع

- کاربرد های موسیقی درمانی در... ، تألیف دکتر علی زاده محمدی، انتشارات شباهنگ

- مقدمه‌ای بر موسیقی درمانی، ترجمه دکتر علی زاده محمدی، 1371، انتشارات شباهنگ، تألیف اشمیت پترز، ژاکلین، انتشارات شباهنگ

- مقاله نسرین مقرامنی، بهار 1390-www.irshafa.ir‌

- پژوهش در مبانی عقاید سنتی پزشکی مردم ایران، تألیف دکتر ابوتراب نفیس

- ارتعاشات شفا بخش، ترجمه:‌نفیسه، متعکف، تألیف: آماندا کاکرن

- کلرجی هاروی. چاپ اول، سال 1380-

ـ آموزش موسیقی و موسیقی درمانی کودکان استثنایی، تألیف دکتر علی زاده محمدی، تهران 1374، انتشارات کارگاه نشر

- موسیقی فارابی، تألیف مهدی برکشلی، چاپ رز، تهران، 1354-

ـ تله تکست شبکه 2 سیما

- پایان نامۀ روشنک فرزاد کیش- کاربرد موسیقی در درمان.