چاسپات یک تفنگ ته پر گلنگدنی است که به خاطر جنگ پروس و فرانسه در سالهای 1870 و 1871 معروف شده است. نام اصلی این سلاح تفنگ مدل 1866 است ولی به دلیل نام مخترع آن ،آنتونی آلفونس چاسپات؛ بیشتر به نام چاسپات شناخته می شود. چاسپات در سال 1866 رسما به صورت سلاح سازمانی ارتش فرانسه درآمد.
چاسپات اولین بار در عملیات منتانا در سوم نوامبر 1867 بکارگرفته شد و ضربات سختی بر نیروهای جوزپه گالیباردی وارد آورد. در گزارشی به پارلمان فرانسه گفته شد:"چاسپات شگفت انگیز است." در جنگ پروس و فرانسه ،هرچند که فرانسه در نهایت شکست خورد، اما چاسپات سربلند از درگیریها درآمد چرا که برد آن دو برابر تفنگهای آلمانی بود و به راحتی آنها را پشت سرگذاشته بود. اگرچه چاسپات فرانسوی از دریسه آلمان ها کالیبر کوچکتری داشت (11 میلیمتر در برابر 15.4 میلیمتر) اما باروت بیشتر سبب شده بود که سرعت دهانه مرمی آن 33 درصد از دریسه بیشتر باشد که برد بیشتر و قدرت بیشتری را برای آن به ارمغان آورده بود. چاسپات بیشترین تلفات را به پروسی ها وارد کرد.
در چاسپات ،مانند دیگر تفنگهای مدرنی که بعدتر ساخته شدند، انتهای لوله تفنگ توسط یک گلنگدن متحرک بسته می شد. در میان مشخصه های فنی چاسپات ،که در آن زمان انقلابی بود، می تواند به روش آب بندی شدن گلنگدن توسط یک حلقه لاستیک که تحت فشار گاز منبسط می شد و در هنگام شلیک گلوله لوله را کاملا آب بندی می کرد اشاره کرد. این روش آب بندی لوله در سال 1877 توسط سرهنگ دی بانگ برای آب بندی لوله توپ بکارگرفته شد.
چاسپات از یک گلوله با پوکه کاغذی و مرمی استوانه ای شکل استفاده می کرد. این گلوله توسط سوزن شلیک می شد. در حالیکه مشخصه پرتابی و نرخ آتش چاسپات در زمان خود عالی بود اما ته مانده کاغذ سوخته شده و باروت سیاه پس از چند شلیک سبب کثیف شد جان لوله و آلات متحرکه تفنگ می شد. عیب دیگر چاسپات این بود که حلقه لاستیکی آن بعد از مدتی خورده می شد و باید تعویض می گردید.





چاسپات نشانه آغاز دوره جدیدی در طراحی تفنگهای گلنگدنی و ته پر مدرن بود. در سال 1874 این تفنگ با تفنگ گراس ،که به گلوله های با پوکه فلزی مجهز شد، جایگزین شد. از جهات دیگر تفنگ گراس شباهت زیادی با چاسپات داشت. در حدود 150000 قبضه چاسپات توسط پروسی ها به غنیمت گرفته شد که تعداد زیادی از آنها برای شلیک با پوکه فلزی تغییر داده شدند و لوله آنها کوتاه شد تا به عنوان کارابین برای سواره نظام بکارگرفته شوند.
چاسپات علاوه بر فرانسه در کشورهای بریتانیا، بلژیک وایتالیا تحت لیسانس ساخت شد. تعداد این تفنگها در سال 1870 در ارتش فرانسه به 1200000 قبضه بالغ می شد. ساخت این سلاح در سال 1875 در فرانسه متوقف شد اما تا آن زمان تفنگهای گلنگدنی تفنگهای قدیمی را از میدان خارج کرده بودند.





رضا كياني موحد