اصول طراحی کلینیک دندان پزشکی

[وحید 0319]

هر فضایی به واسطه ماهیت و درون‌مایه ی خود می‌بایست دارای کیفیت‌های فضایی ویژه ای برای کارایی ایده آل باشد ”در حقیقت فضا صرفاً یک ظرف مکانی با عملکردهای خاص نیست و طراحی آن منحصر به چگونگی جانمایی اثاثیه میان چند دیوار نمی‌ماند . ایجاد یک محیط مطلوب و کارآمد ، تعاملی چند سویه است بین عناصر تشکیل ‌دهنده یک فضا . یعنی افراد و اشیایی که با فضایی در ارتباطند و کارکردی که برای آن فضا در نظر گرفته شده است هر یک پارامترهای متعدد و متفاوتی را در شکل‌ دهی صحیح و کارآمدی آن پدید می‌آورند .کلینیک دندان پزشکی مرکز درمانی است که دندان پزشکان متخصص در رشته های متعدد بهداشت دهان و دندان کنار یکدیگر جمع شده و در کنار هم به درمان بیمارن می پردازند .تخصص گرایی در میان دندان پزشکان راه را برای ایجاد مراکزدرمانی و تشخیصی که خدمات گسترده ای ارایه می دهد هموار کرده است .مزیت این مراکز برای بیمارن ،کوتاه بودن زمان انتظار و امکان تشخیص و درمان بهتر ،بدون مراجعه به پزشک دیگر است .مزیت این مراکز برای دندان پزشک نیز ،تخصیص ساعت های کاری منظم تر و توانایی تبادل و بهره گیری از تجربیات سایر دندان پزشکان است.
اما موارد ذکر شده نیازمند فضایی مناسب است که باتوجه به نیازهای مصرف کننده آن طراحی می شود و ابعاد و اندازه و چیدمان فضایی مناسب کمک شایانی در برآوردن نیازهای مراجعین خواهد داشتطراحی فضاهای درمانی یکی از بزرگترین پروژه های طراحی در زمینه ی معماری است.و طراحی این پروژه نیازمند مشاوره های فشرده با مشتریان ،پزشکان،مهندسین معمار،طراحان و کارشناسان بیمارستانی و کلینیکی است .و ممکن است طراحی یک فضای درمانی سالها به طول انجامد.یکی از این مراکز درمانی کلینیک دندان پزشکی است
پیش از طراحی هر بنایی باید به خصوصیات و ویژگی های آن توجه نمود .ویژگی های یک کلینیک دندان پزشکی عبارتند از :
۱-بنایی امن،زیبا و پاکیزه .
۲-محیطی نوآور،مهیج،پذیرای بیمارن و کارکنان .
۳-انعطاف پذیر در برابر تغییرات آتی (طراحی فضای درمانی ممکناست سالها به طول انجامد بنابراین باید در انتخاب مصالح تجهیزات و… نهایت دقت را داشت تا با استانداردهای روز مطابقت داشته باشد .)
۴-مصرف بهینه ی انرژی(توجه خاص به مصالح و سیستم های سرمایش و گرمایش.)
۵-قابلیت دسترسی برای افراد کم توان و ناتوان جسمی .
۶-قابلیت پاسخگویی به نیازهای بیماران .
۷-دسترسی سریع و آسان (ارتباط مناسب با شبکه ی معابر و حمل و نقل . )به طور کلی فضاهای کلینیک دندان پزشکی را از نظر طراحی به ۲ بخش فضاهای بحرانی و فضای عمومی تقسیم بندی می کنند.همچنین فضاهای کلینیک از نظر عملکردی به ۴ بخش۱-فضای مراجعین
۲-فضای اداری
۳-فضای اصلی کلینیک
۴-تدارکات و پشتیبانی
تقسیم می شوند .فضای مراجعین :
۱-ورودی
۲-انتظار بیمار
۳-انتظار کودک
۴-تسهیلات بهداشتیفضای اداری :
۱-پذیرش
۲-اتاق اداری (عمومی)
۳-بایگانی
۴-دفتر کار دندان پزشک
- دندان پزشک ارشد
-دستیار دندان پزشکتدارکات :
۱-راهروها
۲-فضای آموزشی
۳-اتاق استراحت وآشپزخانه ی کوچک کارکنان
۴-محفظه ی پارچه های تمییز
۵-تسهیلات بهداشتی کارکنان
۶-انبارعمومی
۷-مخزن ملحفه های تمییز
۸-انبار خردکردن زباله ها
۹-اتاق نظافت
۱۰-بارگیری و پذیرش بار
فضای اصلی کلینیک :
۱-مطب دندان پزشکی(اتاق منفرد)
۲-مطب دندان پزشکی (پلان آازاد)
۳-استریلیزاسیون
۴-ریکاوری
۵-لابراتوار
-فضای حایل
-مدیریت لابراتوار
-تکنسین ارشد دندان پزشکی
-فضای آماده سازی
-فضای کار تکنسین دندان پزشکی
-سرامیک
-گچ و بسته بندی
-قالب گیری
-تراش
-اتاق کارکنان
-تسهیلات رفاهیتمای فضاها به غیر از فضای مراجعین باید در منطقه ی امن (به دور از هر گونه آلودگی) قرار گیرند .
البته فضاهای ذکر شده فقط مختص کلینیک های بزرگ دندان پزشکی نیست و تمامی مراکز درمانی دندان پزشکی اعم از مطب های دندان پزشکی باید دارای فضاهای ذکرشده در مقیاسی متناسب با مرکز درمانی باشند