روز بزرگداشت سعدی شیرازی

[روابط عمومی سایت]

نخستین روز اردیبهشت ماه از سوی نهادهای فرهنگی داخلی و خارجی به‌عنوان روز سعدی نامگذاری شد.

گفتم آهندلـی کنــم چـنــــــدی
نـــدهـــــم دل به هیچ دلبنــدی

سعـدیــا دور نیکنـامــی رفــــت
نوبت عاشقی است یک چنـدی

[روابط عمومی سایت]

اکبر و اعظم خدای عالم و آدم		صورت خوب آفرید و سیرت زیبا
از در بخشندگی و بنده نوازی		مرغ هوا را نصیب و ماهی دریا
قسمت خود می‌خورند منعم و درویش		روزی خود می‌برند پشه و عنقا
حاجت موری به علم غیب بداند		در بن چاهی به زیر صخره صما
جانور از نطفه می‌کند شکر از نی		برگ‌تر از چوب خشک و چشمه ز خارا
شربت نوش آفرید از مگس نحل		نخل تناور کند ز دانه خرما
از همگان بی‌نیاز و بر همه مشفق		از همه عالم نهان و بر همه پیدا
پرتو نور سرادقات جلالش		از عظمت ماورای فکرت دانا
خود نه زبان در دهان عارف مدهوش		حمد و ثنا می‌کند که موی بر اعضا
هر که نداند سپاس نعمت امروز		حیف خورد بر نصیب رحمت فردا
بارخدایا مهیمنی و مدبر		وز همه عیبی مقدسی و مبرا
ما نتوانیم حق حمد تو گفتن		با همه کروبیان عالم بالا
سعدی از آن جا که فهم اوست سخن گفت		ور نه کمال تو وهم کی رسد آن جا

[روابط عمومی سایت]

اول اردیبهشت ماه در تقویم ملی ایرانیان همزمان با سالروز تولد شیخ اجل سعدی شیرازی كه فرهنگوران او را به‌عنوان استاد سخن می‌شناسند،یادروز سعدی نام گرفته است.

افزون بریك دهه‌است كه با مشاركت نهادها و ارگان‌های فرهنگی فارس، سعدی پژوهان و سعدی شناسان هر سال با اجتماع بر تربت استاد سخن سعدی شیرازی با نكوداشت یاداین پیام آور انسانیت به تبیین آرا و اندیشه‌های شیخ اجل می‌پردازند.

برای آنكه بدانیم سعدی كیست؟ جایگاه این شاعر گرانمایه در شعر و ادبیات پارسی كجاست و پرداختن به اندیشه‌های استاد سخن تا چه میزان به عنوان یك نیاز امروزی محسوس است مروری كوتاه بر آنچه درباره افكار و آرا این شاعر گرانمایه بیان شده است می‌كنیم.

بسیاری از دانشوران و سعدی شناسان توجه به آثار واخلاق سعدی و الهام‌گرفتن از شخصیت برجسته‌استادسخن را لازمه و ضرورت زندگی امروزی می‌دانندو معتقدند:

توجه به آثار و اندیشه‌های شیخ اجل موجب بازشناسی فرهنگ غنی‌ایرانی می‌شود.



استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شیراز در این‌باره گفت:جامعه ایرانی باید به این موضوع بیندیشد كه‌چگونه گذشته افتخارآمیز هنر، فرهنگ و ادبیات ایرانی را پاس دارد و محفوظ نگاه دارد.

دكتر كاووس حسن لی، گستره تاثیر فرهنگی و ادبی سعدی را جهانی دانست و افزود:

این گستره حتی سیاستمداران ایران و جهان را نیز در برمی‌گیرد ازاین رو برگزاری برنامه‌هایی چون یاد روز شاعران پارسی‌گو می‌تواند گامی مهم در جهت تبیین اندیشه سعدی، حافظ و سایر شاعران بزرگ قلمداد گردد كه باید از آن بهره كافی برد.

دكتر منصور رستگار فسایی
پژوهشگر ، سعدی شناس و استاد دانشگاه نیز سعدی را شاعری با ابعاد جهانی و بین‌المللی توصیف كرد و گفت:

سعدی دركنار ابعاد مختلف شخصیتی شاعری گرانمایه است و معنای زندگی ایرانی را درابعاد بیرونی و درونی می‌توان از شخصیت سعدی الهام گرفت.

استاد و پژوهشگر دانشگاه شیراز افزود: یكی از ابعاد شخصیت سعدی توجه به درون و توجه به دل است كه این بعد در روحیه ایرانی نهفته است و مورد توجه قرارداد.

وی گفت:

همچنین توجه به اخلاق و فرزانگی نیز مورد تاكید سعدی بوده است كه این بعد نیز در بین ایرانیان جایگاه متعالی دارداز این رو اصحاب فرهنگ ایرانیان را به بعد اخلاق شهره می‌دانند.

رستگارافزود:

نقطه‌اشتراك بین شخصیت شاعران بزرگ داشت روح ایرانی و فرهنگ ایران است و تلاش فرهنگوران ایرانی نیز باید همین باشد كه این روح را زنده نگهدارند.

وی گفت:

از این رو شخصیت هر شاعر ایرانی اول باید از بعد ایرانی بودن مورد بررسی قرار گیرد و سپس به سایر ابعاد شخصیتی آن شاعر پرداخت.

دو كتاب پر مغز و ارزشمند سعدی بوستان و گلستان است ،
گلستان و بوستان سعدی حاصل شناخت او از انسان است و این دو اثر گرایش انسانی دارد.

اما آن چه سعدی در كتاب‌های خود جمع‌آوری كرده است
حاصل 30 سال دنیا دیدن، تجربه زندگی همراه با تامل، شناخت از ماهیت انسان و بهره‌گیری از حكیمان و عارفان است.

ستاد سخن در مرحله‌ای از زندگی به سیر و سیاحت در بیشتر كشورهای اسلامی پرداخت، به بلخ و غزنه رفت، به گجرات در هندوستان سفر كرد و با تجربه برهمن‌های هند آشنا شد و در دهلی زبان هندی را فرا گرفت.

در این دوران سعدی از طریق دریا به یمن و حبشه و سپس به كشورهای عربی رفت وپس اززیارت كعبه‌مدتی در شام به ویژه در دمشق،بعلبك لبنان‌و بیت‌المقدس ساكن شد.

سعدی پس از سفرهای بسیار به شیراز بازگشت و تجارب خود را به نگارش در آورد این شاعر گرانمایه در سال 655 هجری زیباترین و لطیف‌ترین شعرهای خود یعنی بوستان را در ده باب سرود و در آن به مهم‌ترین مسایل اخلاقی و انسانی مانند عدل، احسان، عشق ، تواضع ، قناعت ، شكر و توبه پرداخت.

سعدی همچنین در سال 656 اثر دیگر خود یعنی گلستان را به رشته تحریر در آورد كه آمیزه‌ای از نظم و نثر و مجموعه حكایاتی است كه سعدی موضوع آن را تجربه كرده یا ساخته ذهن او است.

در كنار همه‌اوصافی كه برای سعدی به عنوان شاعر پر آوازه‌ی ایرانی، آورده اند بسیاری سعدی را به عنوان پیام آور انسانیت می‌شناسند.

سعدی سفیر انسانیت ، همبستگی و همزیستی است و برای گفت وگوی فرهنگ ها و تمدنها با اشعار زیبای خود زمینه‌سازی كرده است.


ازاین رو استاد سخن در اشعار خود به عالم معنویت ، عرفان و فلسفه ورود كرده است و به بیان دردها و مشكلات بشریت و ارائه راه حل پرداخته است.

تاثیر پذیری شاعران سرزمین‌های دیگر از شعر و ادبیات سعدی نیز موضوعی است
كه در پژوهش‌های مختلف به آن پرداخته شده است.

افراد اندیشمند و ادیبان بسیاری پیش از سعدی شیرازی ظهور كردند
اما تاثیر سعدی در عرصه اخلاق و ادبیات ایران و جهان اسلام بیش از همه بوده است.

شیخ اجل و دو كتاب گلستان و بوستان او در تار و پود اندیشه و فرهنگ ایرانیان رسوخ كرده است و با سپری شدن قرن‌ها از وفات وی همچنان به عنوان شخصیت تاثیرگذار بر شعر و ادبیات فارسی مطرح است.

از این رو سعدی نه تنها در شیراز و نه تنها در كشور خود بلكه در همه جهان نامی آشنا و شناخته شده است به طوری كه از میان بزرگان ادب، تنها شعر او است كه بر سردر مقر سازمان ملل در نیویورك نوشته شده است.

در هر حال از سعدی باید به عنوان جان مایه فرهنگ ایرانی و حرمت قلم یاد كرد ، بی‌شك سعدی از پیشگامان عرصه‌ای است كه اینك پس از گذشت قرن ها روندگان بیشماری یافته است ، این شاعر گرانمایه نه یك شاعر كه جان‌مایه یك فرهنگ ، نه یك مصلح كه روح یك ملت و نه یك نویسنده كه خود حرمت قلم است و متن تاریخ فرهنگ این سرزمین را با نشان‌های بایسته خویش آذین بسته است.

در طول قرن‌های گذشته در ایران و خارج از ایران كسانی كه زبان و ادب فارسی آموخته‌اند، همگی از بركت وجود سعدی و آثار گرانبهای وی چون گلستان بوده است و این ارزشها است كه پاسداشت نام و یاد سعدی را پیش از پیش ضروری ساخته است.

امسال نیز چون سالهای گذشته از سوی مركز سعدی شناسی و نهادها و ارگانهای فرهنگی فارس اول اردیبهشت ماه یاد روز سعدی در شیراز پاس داشته شد و علاوه بر گلباران آرامگاه استاد سخن نشست‌های علمی سعدی شناسی در شیراز برگزار ‌گردید.

[ستاره کویر]

**اول اردیبهشت ماه روز بزرگداشت استاد سخن سعدی شیرازی گرامی باد**





بسیار سفر باید تا پخته شود خامی
صوفی نشود صافی تا درنکشد جامی

گر پیر مناجاتست ور رند خراباتی
هر کس قلمی رفته‌ست بر وی به سرانجامی

گر چه شب مشتاقان تاریک بود اما
نومید نباید بود از روشنی بامی

سعدی به لب دریا دردانه کجا یابی
در کام نهنگان رو گر می‌طلبی کامی

[yas-90]

به نام خدایی که جان آفرید		سخن گفتن اندر زبان آفرید
خداوند بخشنده‌ی دستگیر		کریم خطا بخش پوزش پذیر
عزیزی که هر کز درش سر بتافت		به هر در که شد هیچ عزت نیافت
سر پادشاهان گردن فراز		به درگاه او بر زمین نیاز
نه گردن کشان را بگیرد بفور		نه عذرآوران را براند بجور
وگر خشم گیرد به کردار زشت		چو بازآمدی ماجرا در نوشت
دو کونش یکی قطره در بحر علم		گنه بیند و پرده پوشد بحلم
اگر با پدر جنگ جوید کسی		پدر بی گمان خشم گیرد بسی
وگر خویش راضی نباشد ز خویش		چو بیگانگانش براند ز پیش
وگر بنده چابک نیاید به کار		عزیزش ندارد خداوندگار
وگر بر رفیقان نباشی شفیق		بفرسنگ بگریزد از تو رفیق
وگر ترک خدمت کند لشکری		شود شاه لشکرکش از وی بری
ولیکن خداوند بالا و پست		به عصیان در زرق بر کس نبست
ادیم زمین، سفره‌ی عام اوست		چه دشمن بر این خوان یغما، چه دوست
وگر بر جفا پیشه بشتافتی		که از دست قهرش امان یافتی؟

********************************
صبح می خندد و من گریه کنان از غم دوست
ای دم صبح چه داری خبر از مقدم دوست
بر خودم گریه همی آید و بر خنده تو
تا تبسم چه کنی بی خبر از مبسم دوست
ای نسیم سحر از من به دلارام بگوی
که کسی جز تو ندانم که بود محرم دوست
گو کم یار برای دل اغیار مگیر
دشمن این نیک پسندد که تو گیری کم دوست
تو که با جانب خصمت به ارادت نظر است
به که ضایع نگذاری طرف معظم دوست
نی نی ای باد مرو حال من خسته مگوی
تا غباری ننشیند به دل خرم دوست
هر کسی را غم خویش است و دل سعدی را
همه وقتی غم آن تا چه کند با غم دوست

********************************

خبرت خراب‌تر كرد جراحت جدايي	چون خيال آب روشن كه به تشنگان نمايي
تو چه ارمغان آري كه به دوستان فرستي	چه از اين به ارمغان كه تو خويشتن بيايي
بشدي و دل ببردي و به دست غم سپردي	شب و روز در خيالي و ندانمت كجايي
دل خويش را بگفتم چو دوست مي‌گرفتم	نه عجب كه خوبرويان بكنند بي‌وفايي
تو جفاي خود بكردي و نه من نمي‌توانم	كه جفا كنم، وليكن نه تو لايق جفايي
چه كنند اگر تحمل نكنند زير دستان	تو هر آن ستم كه خواهي، بكني كه پادشاهي
سخني كه با تو دارم، به نسيم صبح گفتم	دگري نمي‌شناسم، تو ببر كه آشنايي
من از آن گذشتم اي يار كه بشنوم نصيحت	برو اي فقيه و با ما مفروش پارسايي
تو كه گفته‌اي تأمل نكنم جفاي خوبان	بكني اگر چو سعدي نظري بيازمايي
در چشم بامدادن به بهشت برگشودن	ز چنان لطيف باشد كه به دوست برگشايي

*****************************************

روز بزردگداشت سعدی گرامی باد

[صاصائیل]

ذوالنون مصری و وزیر(حکایت 29ام گلستان سعدی)
یکی از وزرا پیش ذوالنون مصری رفت و همت خواست،که روز وشب به خدمت سلطان مشغولم و به خیرش امیدوار و از عقوبتش ترسان.
ذوالنون بگریست و گفت :اگر من خدای عزوجل را،چنین پرستیدمی که تو سلطان را،از جمله صدیقان بودمی.
گرنه امید و بیم راحت و رنج
پای درویش در فلک بودی
ور وزیر از خدا بترسیدی
همچنان کز ملک ،ملک بودی