قافیه چیست؟

[hadi elec]

همه ما از کودکی با قافیه اشنا هستیم و لی اون چیزی که در کودکی یاد گرفتیم همه ماجرا نبوده
پس بهتره با نگاهیی عمیق تر قافیه رو بررسی کنیم

شعر بی قافیه یعنی چی؟
چرا میگن فلان شعر قافیه نداره؟
اگر دنبال قافیه بگردید دنبل چی باید بگردید؟
اصلا قافیه باید باشه؟
و ...

قافیه حضورش در شعر لازمه و قسمت جدایی ناپذیر از شعر هست

قافیه: حرف یا حروفی که در انتهای دو کلمه عینا تکرار بشه و جز حروف اصلی کلمه باشن و به تنهایی هم معنیه خاصی نداشته باشن


وقتی میگیم حروف اصلی یعنی ضمیر جز قافیه حساب نمیشه

رقتم - مردم اینجا حرف م ضمیر هست و قافیه حساب نمیشه پس قافیه وجود نداره

گاری - برداری اینجا حرف ی در کلمه اول جز حروف اصلیه ولی در کلمه دوم نه پس باز هم قافیه حساب نمیشه

تیر -- سیر خب اینجا هم حرف ی قافیه هست و هم حرف ر که ما از اخر نگاه میکنیم پس دو حرف یر شده قافیه الان


همونطور که میبینید تو قافیه بالا (یر) به تنهایی معنیه خاصی ندارد پس میشه به عنوان قافیه حسابش کرد


مثلا:

خسته شد
شکسته شد


خب اینجا شد عینا تکرار شده ولی چون به تنهایی معنی داره پس به عنوان قافیه حساب نمیشه و بهش میگیم ردیف
ردیف حتما بعد از قافیه میاد و در کل همیشه اختیاریه


ولی در کلمه اولی:
س ت ه
این سه حرف عینا تکرار شدن و هر سه هم حروف قافیه حساب میشن

[hadi elec]

دیدی که قافیه ما تا 3 حرف هم رفت ولی ایا تعداد حروف قافیه محدودیت داره؟

تمام حروفی که به عنوان قافیه شناخته میشن 7 نوع و 7 اسم دارن
که حضور همزمان هر 7 نوع حرف در قافیه کمی محال هست
(یادتون باشه که این 7 نوع حرف اگر با هم باشن هم باز نباید معنیه مستقلی بدن)

مهمترین حرف قافیه و اصلی ترین و واجب ترین رو بهش میگن" حرفِ رَوی" در واقع این حرف از 6 نوع دیگه ارزشش بیشتره
اگر نباشه قافیه درست نیست

حرف روی چیست؟

یادتونه گفتیم حرف قافیه باید جز حروف اصلی کلمه باشه؟
به اولین حرف اصلی کلمه که در قافیه حساب میشه میگن حرف روی

همون خسته و شکسته رو در نظر بگیرید

حروف قافیه:
س ت ه
اینجا هر سه حرف جز حروف اصلی هستن
و اولین حرف یعنی س به عنوان حرف روی حساب میشه
نکته:
اگر در قافیه فقط حرف روی باشه و دیگه هیچ حرفی نباشه قافیه درسته ولی اگر تمام حرفا باشن و روی نباشه قافیه ارزشی نداره


محل قرار گیری ردیف

این 7 نوع حرفی که گفتیم بر اساس محل قرار گیری در قافیه شماره گذاری شدن
حرف روی حرف چهارم هست
به این معنا که 3 حرف قبلش میاد و 3 حرف بعدش

[hadi elec]

بعضی حروف به عنوان حرف روی نمیتونن حساب بشن
مثل الف

دریا -- ما
اینجا حرف روی الف نیست و حرف روی وجود نداره

این یه قانونه و چرایی نداره

و در اینجا این قافیه خیلی قافیه ضعیفی هست چون حرف روی نداره

حروف دیگه یعنی اون 6 نوع مثل روی پر اهمیت نیستن و صرفا نام گذاری روی حروف هست و بودن و نبودنشون تاثیری در قافیه نداره
مثلا خود همون حرف الف به یه اسم خاص معروف میشه
که مطالعه در این مورد رو میتونید خودتون انجام بدید

نکات مهم و حیاتی درباره قافیه گفته شده
وگرنه به اندازه 40 50 صفحه میشه درباره قافیه صحبت کرد

یکی ار حروفی که باز به عنوان حرف روی نمیشه حسابش کرد حروفی هستن که بنا به قوانین عروض حساب نمیشن و نادیده گرفته میشن که توضیحش باشه ان شا الله در اموزش عروض

به عنوان مثل دو بیت از یک غزل رو از نظر قافیه بررسی میکنیم


شبی دلم گرفته بود و غصه ام فسانه گفت *** به یاد روز غم فتاد و شکوه از زمانه گفت
بیا نشین که درد دل بگویمت زغصه ها *** بدون هر بهانه ای، چرا که بی بهانه گفت


خب حروفی که عینا تکرار شدند و معنیه مستقل دارند که ردیف هستند

حرف الف جز حروف قافیه هست و حرف اصلی هم هست و حرف روی حساب نمیشه

حرف ن حرف روی حساب میشه

حرف ه هم جز حروف قافیه و اگر حرف ن وجود نداشت این حرف میشد روی