گرچه ناسا تقريبا تمامي فناوري‌هاي پيچيده مورد نياز براي رسيدن به مدارات كم‌ارتفاع زمين و پس از آن فضاي بيكران را دارد، اما نگاهي به بسياري از تجهيزات و لوازمي كه فضانوردان اين سازمان فضايي در ماموريت‌هاي خود استفاده مي‌كنند مشخص مي‌سازد كه اين ملزومات تقريبا شبيه وسايلي است كه فضانوردان ماموريت‌هاي آپولو در 40 سال پيش از آنها استفاده مي‌كردند.


پس آيا مي‌توان گفت ناسا با همه سرمايه‌گذاري‌هاي كلاني كه در عرصه اكتشافات فضايي داشته است در برخي عرصه‌ها درجا زده است؟!
همزمان با گسترش برنامه‌هاي ناسا، اسا (ESA)‌ و ساير آژانس‌هاي فضايي سراسر جهان، نگاه موجود به فناوري‌هايي كه در اين عرصه به كار گرفته مي‌شوند نيز تغيير مي‌كند. اين نگاه موجب شده تا شركت‌هاي زيادي دست به كار شوند و ايده‌هاي متنوعي را به مرحله اجرا درآورند. شركت كانادايي تجهيزات ركن (Recon Instruments)‌ كه پيش از اين عينك‌هاي مخصوص اسكي مجهز به GPS را ارائه كرده بود، در تلاش است تا اين فناوري را در اختيار محققان ناسا قرار دهند. گفته مي‌شود از اين فناوري در ساخت نسل بعدي كلاه‌هاي مخصوص لباس فضانوردان استفاده خواهد شد. در اين كلاه نمايشگري نصب مي‌شود كه اطلاعات مهمي نظير داده‌هاي ماموريت در پيش روي چشم فضانورد به نمايش گذاشته مي‌شود. طراحان لباس‌هاي فضانوردي در ناسا به تحقق اين ايده اميدوارند و آن را دور از ذهن نمي‌دانند. اين درحالي است كه هم‌اكنون فضانورداني كه در ماموريت‌هايي نظير پياده‌روي‌هاي فضايي شركت مي‌كنند اطلاعات مربوط به عمليات را از روي كاغذهاي مخصوصي مشاهده مي‌كنند كه در قسمت بازوي لباسشان جاسازي شده است. به اين ترتيب مي‌توان گفت طراحي و ساخت چنين كلاهي به ايجاد تحولي تاريخي در فناوري ساخت لباس‌هاي فضانوردي منجر خواهد شد.

لباس‌هايي با قابليت كنترل از راه دور
محققان شركت Recon سابقه درخشاني در زمينه فشرده‌سازي فناوري‌هاي نوين در بسته‌ها و سيستم‌هاي كوچك دارند. سيستم‌هايي كه اين فناوري‌ها در آنها به كار گرفته مي‌شوند نه‌تنها ابعاد كوچكي دارند بلكه از وزن بسيار كمي نيز برخوردارند و به همين دليل در دستگاه‌ها و تجهيزات مختلفي به كار گرفته مي‌شوند. عينك فوق‌مدرني كه محققان اين شركت ارائه كرده‌اند و در پيست‌هاي اسكي به كار گرفته مي‌شوند مجهز به نمايشگر كوچك LCD است كه در گوشه‌اي از قاب عينك جاسازي شده است. اسكي‌باز در حين عبور از پيچ و خم مسير بخصوص در زماني كه از شيب تند دره‌ها پايين مي‌آيد اطلاعات لحظه به لحظه و مورد نيازي مشاهده مي‌كند كه از آن جمله مي‌توان به موقعيت دقيق با استفاده از فناوري GPS، دماي محيط، ارتفاع و نقشه كامل كوهستان اشاره كرد. تمامي اين اطلاعات در نمايشگر كوچك ياد شده به تصوير كشيده مي‌شود و جالب اين كه اسكي‌باز در حالي كه تمام حواس و تمركز خود را به مسير پيش‌رو گذاشته است، از اين اطلاعات استفاده مي‌كند. قرار است همين فناوري نيز در كلاه لباس فضايي آتي ناسا به كار گرفته شود. البته بديهي است آنچه ‌ در لباس فضانوردان پياده مي‌شود به مراتب پيچيده‌تر و كامل‌تر از عينك مخصوص اسكي است. استفاده از اين فناوري در مواردي نظير پياده‌روي‌هاي فضايي كاربرد زيادي دارد، جايي كه فرمانده عمليات در حالي كه درون فضاپيما قرار دارد با ارسال فرامين و اطلاعات لازم، فضانوردي را كه در اطراف ايستگاه فضايي بين‌المللي پياده‌روي مي‌كند، هدايت مي‌نمايد.
لباس فضايي كه فضانوردان در پياده‌روي‌هاي فضايي مورد استفاده قرار مي‌دهند هم ازجمله مواردي است كه ناسا روي آنها متمركز شده است. با توجه به اين كه بشر در نظر دارد آرزوي ديرينه خود براي سفر به مريخ را در آينده‌اي نزديك محقق نمايد، تمامي تجهيزاتي كه فضانوردان اين ماموريت بزرگ و تاريخي مورد استفاده قرار خواهند داد نيز با توجه به يك اصل مهم ساخته خواهند شد: مقاومت و پايداري بالا در ماموريت‌هاي چند ماهه و حتي چند ساله.

نكته: ناسا اعلام كرده است فضانوردان در ماموريت‌هاي آتي اين سازمان كه براي سال 2015 برنامه‌ريزي شده است و در نسل بعدي فضاپيماهاي سرنشين‌دار كه قرار است جايگزين شاتل‌هاي فضايي شوند از اين لباس‌هاي جديد استفاده خواهند كرد‌

قرار است از سال 2025 به بعد پاي انسان بار ديگر به ماه باز شود. اين چنين ماموريت‌هايي به لباس‌هاي فضايي قابل اطمينان نيازمند است. به همين دليل است كه ناسا از 3 سال پيش مسابقاتي را برگزار كرده كه در آنها از طراحان سراسر جهان خواسته مي‌شود طرح‌هاي مورد نظر خود براي نسل آتي لباس‌هاي فضايي را ارسال كنند. چندي پيش نيز ناسا اعلام كرد فضانوردان در نخستين ماموريت فضاپيماي اوريون كه به‌عنوان نسل بعدي فضاپيماهاي ناسا و جايگزين شاتل‌هاي فضايي راهي فضا خواهند شد از اين لباس‌هاي جديد استفاده خواهند كرد. نخستين پرواز‌ فضاپيماي اوريون براي سال 2015 برنامه‌ريزي شده بود. در اين ماموريت قرار بود فضانوردان ناسا در حالي راهي ايستگاه فضايي بين‌المللي شوندكه اين لباس جديد را بر تن داشته باشند. با توجه به اين كه اين لباس در آزمايشات ابتدايي نمره قبولي را دريافت كرده است، ناسا اعلام نموده كه در ماموريت‌هاي فضايي بعد از سال 2025 به مقصد ماه، فضانوردان از اين لباس‌هاي جديد استفاده خواهند كرد. اين لباس‌ها از قابليت‌هاي ارتقايافته‌اي نظير تحرك بيشتر قسمت شانه‌ها برخوردار هستند و به گونه‌اي طراحي شده‌اند كه بخش‌هاي مختلف آن به راحتي قابل تعويض است.

تجهيزاتي مدرن و كارآمد
نگاهي به چند دهه گذشته نشان مي‌دهد فناوري لباس‌هاي فضايي با تحولات چشمگيري همراه بوده است. لباس‌هاي فضايي امروزي از زمان ساخت اولين پيش‌نمونه آن توسط خلباني به نام وايلي پست در سال 1934 راه درازي را براي تكامل خود پيموده‌اند. وايلي پست، لباسي را كه خودش طراحي كرده بود پوشيد تا بتواند ركورد بيشترين ارتفاع پروازي را از آن خود كند، اما وقتي در ارتفاع 5 هزار پايي پرواز مي‌كرد موفق به كشف «جريان جت» شد. لباس او در اصل يك لباس غواصي لاستيكي بود كه بخش‌هاي مربوط به دست و پا را با نخ به آن بسته بود، به گونه‌اي كه براحتي مي‌توانست به قسمت‌هاي هدايت‌كننده هواپيما دسترسي داشته باشد و در بالاي آن يك كلاه فلزي قرار داده بود. در دهه 1960 ميلادي، تلاش بزرگي براي تكميل لباسي كه براي سفر به فضا مناسب باشد، آغاز شد. نمونه‌هاي اوليه چندان راحت نبودند و تهويه در آنها به سختي انجام مي‌گرفت، اما تا 21 جولاي 1969 كه نيل آرمسترانگ قدم به ماه گذاشت لباس‌هاي فضايي بهبود يافتند و آنچه آرمسترانگ بر تن كرد بسياري از خصوصيات لباس‌هاي امروزي را در خود داشت.
يكي از بزرگ‌ترين اصلاحات انجام گرفته تعبيه دستگاه سرمايش مايع در لباس بود كه بخار گرفتگي داخل لباس ـ كه فضانوردان قبلي از آن شكايت مي‌كردند ـ را از بين مي‌برد. گذشته از اين، انعطاف‌پذيري آن به حدي بود كه اجازه انجام بسياري از حركات را به فضانورد مي‌داد. امروزه فضانوردان مجموعه‌اي از لباس‌هاي فضايي مختلف را در اختيار دارند. هر يك از آنها براي كار در محيطي خاص طراحي شده است. فضانوردان در خلال پرتاب و فرود، لباس‌هاي تحت فشار را ـ كه مجهز به محفظه مخصوص چتر نجات هستند ـ مي‌پوشند. اين لباس تشكيل شده است از كلاه ايمني، دستگاه ارتباطي، نيم‌تنه، چكمه‌ها و دستكش‌ها. نكته مهم اين است كه قسمت‌هاي بادكنك مانندي در داخل لباس تعبيه شده است كه هنگام كم‌شدن فشار داخل كابين به طور خودكار باد مي‌شوند تا فشار لازم را در قسمت پاييني بدن حفظ كنند. بدون وجود اين قسمت‌هاي بادكنكي، فضانوردان به علت جمع شدن خون در آن قسمت از بدنشان از حال مي‌روند. با اين حال اين لباس‌ها نيز به زودي جاي خود را به تازه‌وارداني مدرن‌تر و كارآمدتر خواهند داد.

منبع : هوپا