kamanabroo
31st August 2013, 02:24 AM
آب منشا حياتو جعلنا من الماء كل شيء حي (1) .پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله فرموده:«كل شيء خلق منالماء» (2) .
طبق آيه فوق و فرموده پيامبر،همه موجودات منشا هستى خود را از آبگرفتهاند.مرحوم صدوق از جابر بن يزيد جعفى-كه از بزرگان تابعين (3) به شمارمىرود-از امام باقر (http://www.hawzah.net/Hawzah/Subjects/Subjects.aspx?id=4922&) عليه السلام پرسشهايى دارد،از جمله در رابطه با آغاز آفرينش جهانمىپرسد.امام در جواب مىفرمايد:«اول شيء خلقه من خلقه،الشيء الذي جميعالاشياء منه،و هو الماء (4) ،نخستين آفريدهاى كه خدا خلق كرد،چيزى است كهتمامى اشيا از آن است و آن آب است».
مرحوم كلينى در روضه كافى روايتى از امام باقر (http://www.hawzah.net/Hawzah/Subjects/Subjects.aspx?id=4922&) عليه السلام آورده كه در جواب مرد شامىفرموده:«نخست آن چيزى را آفريد كه همه چيزها از آن است و آن چيز كه همه اشيااز آن آفريده شده،آب است.در نتيجه خدا نسب هر چيزى را به آب مىرساند،ولىبراى آب نسبى كه بدان منسوب شود قرار نداد» (5) .
هم چنين محمد بن مسلم-كه شخصيتى عالى قدر به شمار مىرود-ازامام صادق (http://www.hawzah.net/Hawzah/Subjects/Subjects.aspx?id=4931&) عليه السلام چنين روايت كرده است:«كان كل شيء ماء،و كان عرشه علىالماء» (6) .
آيه شريفه: و هو الذي خلق السماوات و الارض في ستة ايام و كان عرشه على الماء (7) ،و او است كه آسمانها و زمين را در شش هنگام آفريد و عرش[تدبير]او[پيش ازآن]بر آب بود»،دلالت دارد كه پيش از پيدايش جهان هستى،از آسمانها گرفته تازمين،آب پديد آمده است،زيرا در تعبير«و كان عرشه على الماء»واژه«عرش»كنايه از عرش تدبير و منظور،علم خداى متعال استبه همه مصالح و شايستگىها وبايستگىهاى هستى،در برههاى كه جز آب چيزى نبوده است.در نتيجه آيه كنايه ازآن است كه خداى تعالى بود و هيچ چيز با او نبود،و خداوند پيش از آفرينش جهانابتدا آب،سپس همه مخلوقات را از آب آفريد.
قرآن كريم در چند جا اشاره دارد كه ريشه زندگى،هم در منشا و پيدايش و هم درصحنه هستى و تداوم حيات،همه از آب است. مىفرمايد:
و جعلنا من الماء كل شيء حي (8) ،هر چيز زندهاى را از آب پديد آورديم».
و الله خلق كل دابة من ماء (9) ،خدا هر جنبندهاى را از آب آفريد».
درباره انسان مىگويد:
و هو الذي خلق من الماء بشرا (10) ،و او است كه از آب بشرى آفريد».
مقصود از اين آب همان آبى است كه سر منشا همه موجودات است چنان چه درآيات فوق آمده،يا منظور از آب،نطفه است چنان چه در آيه خلق من ماء دافق (11) ،[آدمى]از آبى جهنده آفريده شد». الم نخلقكم من ماء مهين(12) ،مگر شما را از آبىپست نيافريديم؟». مقصود از«پست»بد بو و نفرت آور،بر حسب ظاهر است.ولىبيشتر مفسرين بر اين عقيدهاند كه منظور از«ماء»همان پديده نخستين است«اولما خلق الله الماء (13) ،نخستين چيزى كه خدا آفريد آب بود»،كه تمامى پديدهها از آنريشه گرفتهاند،زيرا بذر نخستين موجود زنده تنها از آب پاشيده شد،همان بذراوليهاى كه به صورت حيوان ساده تك سلولى(آميپ)شكل گرفت و به سوىجان دارانى كه اعضاى پيچيده با بيش از يك ميليون سلول پيش رفت كرد.
اما چگونگى پيدايش حيات-در آب اقيانوسها،درياها و باتلاقها-از نكاتمبهمى است كه هنوز علم تجربى بدان دست نيافته است. از اين رو است كه تئورىتكامل جان داران-به هر شكل و فرضيهاى كه تا كنون مطرح شده-به بررسى مرحلهپس از پيدايش نخستين سلول زنده پرداخته است،اما برهه پيش از آن هنوز مجهول مانده است.همين اندازه معلوم گشته كه حيات به اراده الهى-كه بر تمامى مقدراتهستى چيره است-به وجود آمده است و اين امر مسلمى است كه از پذيرش آنگريزى نيست،زيرا كه هم تسلسل باطل است و هم خود آفرينى محال.دانش تجربىروز هم خود آفرينى را باطل مىشناسد (14) .
پىنوشتها:
1- انبيا 21:30.
2- بحار الانوار،ج 54،ص 208،شماره 170.الدر المنثور،ج 4،ص 317.
3- تابعين به كسانى گفته مىشود كه پس از اصحاب آمده از ايشان كسب فيض نمودند و خود به ديدار مباركپيامبر نايل نگرديدهاند.
4- كتاب توحيد صدوق،ص 67،شماره 20،باب التوحيد.
5- كافى شريف،ج 8،ص 94،شماره 67.
6- همان،ص 95،شماره 68.
7- هود 11:7.
8- انبيا 21:30.
9- نور 24:45.
10- فرقان 25:54.
11- طارق 86:6.
12- مرسلات 77:20.
13- تفسير فخر رازى،ج 24،ص 16.
14- براى تفصيل بيشتر ر.ك:التمهيد،ج 6،ص 61-31.
علوم قرآنى صفحه 428 محمد هادى معرفت
http://www.hawzah.net/per/q/do.asp?a=qdbki3.htm
طبق آيه فوق و فرموده پيامبر،همه موجودات منشا هستى خود را از آبگرفتهاند.مرحوم صدوق از جابر بن يزيد جعفى-كه از بزرگان تابعين (3) به شمارمىرود-از امام باقر (http://www.hawzah.net/Hawzah/Subjects/Subjects.aspx?id=4922&) عليه السلام پرسشهايى دارد،از جمله در رابطه با آغاز آفرينش جهانمىپرسد.امام در جواب مىفرمايد:«اول شيء خلقه من خلقه،الشيء الذي جميعالاشياء منه،و هو الماء (4) ،نخستين آفريدهاى كه خدا خلق كرد،چيزى است كهتمامى اشيا از آن است و آن آب است».
مرحوم كلينى در روضه كافى روايتى از امام باقر (http://www.hawzah.net/Hawzah/Subjects/Subjects.aspx?id=4922&) عليه السلام آورده كه در جواب مرد شامىفرموده:«نخست آن چيزى را آفريد كه همه چيزها از آن است و آن چيز كه همه اشيااز آن آفريده شده،آب است.در نتيجه خدا نسب هر چيزى را به آب مىرساند،ولىبراى آب نسبى كه بدان منسوب شود قرار نداد» (5) .
هم چنين محمد بن مسلم-كه شخصيتى عالى قدر به شمار مىرود-ازامام صادق (http://www.hawzah.net/Hawzah/Subjects/Subjects.aspx?id=4931&) عليه السلام چنين روايت كرده است:«كان كل شيء ماء،و كان عرشه علىالماء» (6) .
آيه شريفه: و هو الذي خلق السماوات و الارض في ستة ايام و كان عرشه على الماء (7) ،و او است كه آسمانها و زمين را در شش هنگام آفريد و عرش[تدبير]او[پيش ازآن]بر آب بود»،دلالت دارد كه پيش از پيدايش جهان هستى،از آسمانها گرفته تازمين،آب پديد آمده است،زيرا در تعبير«و كان عرشه على الماء»واژه«عرش»كنايه از عرش تدبير و منظور،علم خداى متعال استبه همه مصالح و شايستگىها وبايستگىهاى هستى،در برههاى كه جز آب چيزى نبوده است.در نتيجه آيه كنايه ازآن است كه خداى تعالى بود و هيچ چيز با او نبود،و خداوند پيش از آفرينش جهانابتدا آب،سپس همه مخلوقات را از آب آفريد.
قرآن كريم در چند جا اشاره دارد كه ريشه زندگى،هم در منشا و پيدايش و هم درصحنه هستى و تداوم حيات،همه از آب است. مىفرمايد:
و جعلنا من الماء كل شيء حي (8) ،هر چيز زندهاى را از آب پديد آورديم».
و الله خلق كل دابة من ماء (9) ،خدا هر جنبندهاى را از آب آفريد».
درباره انسان مىگويد:
و هو الذي خلق من الماء بشرا (10) ،و او است كه از آب بشرى آفريد».
مقصود از اين آب همان آبى است كه سر منشا همه موجودات است چنان چه درآيات فوق آمده،يا منظور از آب،نطفه است چنان چه در آيه خلق من ماء دافق (11) ،[آدمى]از آبى جهنده آفريده شد». الم نخلقكم من ماء مهين(12) ،مگر شما را از آبىپست نيافريديم؟». مقصود از«پست»بد بو و نفرت آور،بر حسب ظاهر است.ولىبيشتر مفسرين بر اين عقيدهاند كه منظور از«ماء»همان پديده نخستين است«اولما خلق الله الماء (13) ،نخستين چيزى كه خدا آفريد آب بود»،كه تمامى پديدهها از آنريشه گرفتهاند،زيرا بذر نخستين موجود زنده تنها از آب پاشيده شد،همان بذراوليهاى كه به صورت حيوان ساده تك سلولى(آميپ)شكل گرفت و به سوىجان دارانى كه اعضاى پيچيده با بيش از يك ميليون سلول پيش رفت كرد.
اما چگونگى پيدايش حيات-در آب اقيانوسها،درياها و باتلاقها-از نكاتمبهمى است كه هنوز علم تجربى بدان دست نيافته است. از اين رو است كه تئورىتكامل جان داران-به هر شكل و فرضيهاى كه تا كنون مطرح شده-به بررسى مرحلهپس از پيدايش نخستين سلول زنده پرداخته است،اما برهه پيش از آن هنوز مجهول مانده است.همين اندازه معلوم گشته كه حيات به اراده الهى-كه بر تمامى مقدراتهستى چيره است-به وجود آمده است و اين امر مسلمى است كه از پذيرش آنگريزى نيست،زيرا كه هم تسلسل باطل است و هم خود آفرينى محال.دانش تجربىروز هم خود آفرينى را باطل مىشناسد (14) .
پىنوشتها:
1- انبيا 21:30.
2- بحار الانوار،ج 54،ص 208،شماره 170.الدر المنثور،ج 4،ص 317.
3- تابعين به كسانى گفته مىشود كه پس از اصحاب آمده از ايشان كسب فيض نمودند و خود به ديدار مباركپيامبر نايل نگرديدهاند.
4- كتاب توحيد صدوق،ص 67،شماره 20،باب التوحيد.
5- كافى شريف،ج 8،ص 94،شماره 67.
6- همان،ص 95،شماره 68.
7- هود 11:7.
8- انبيا 21:30.
9- نور 24:45.
10- فرقان 25:54.
11- طارق 86:6.
12- مرسلات 77:20.
13- تفسير فخر رازى،ج 24،ص 16.
14- براى تفصيل بيشتر ر.ك:التمهيد،ج 6،ص 61-31.
علوم قرآنى صفحه 428 محمد هادى معرفت
http://www.hawzah.net/per/q/do.asp?a=qdbki3.htm