انحراف نفس گیر!

[غزل بارون]

تصوراکثرافراد از«انحراف تيغه بيني» کج بودن ظاهر بيني است؛ حال آنکه از نظر پزشکي اين اصطلاح به کج بودن تيغه داخلي بيني اطلاق مي شود. و معمولاً ظاهر بيني کج نيست؛ مگرآنکه انحراف شديد و مزمني در طول ساليان رشد و بلوغ وجود داشته باشد که منجر به کجي ظاهري هم شده باشد. تيغه بيني صفحه عمودي نازکي است که فضاي داخلي بيني را به دو حفره مجزاي راست و چپ تقسيم مي کند. اين تيغه، پشتيبان قسمت هاي خارجي بيني بوده و وزن بيني را تحمل مي کند و مي توان آن را به عمود يک خيمه تشبيه کرد. نيمه جلوئي اين تيغه غضروفي و نيمه بالايي آن استخواني است. تيغه بيني در هر طرف به وسيله مخاط (پوست داخلي بيني)پوشيده مي شود. اين مخاط، عروق تغذيه کننده تيغه بيني را در بردارد. خود غضروف فاقد عروق خوني است و تغذيه سلول هاي غضروف بيني از موادي که از عروق خوني مخاط تراوش مي شود، انجام مي پذيرد. تيغه بيني نيز مثل ساير اجزاي بدن تا پايان بلوغ همچنان رشد مي کند و بر ابعادش افزوده مي شود. چند مرکز غضروف سازي و استخوان سازي در رشد هماهنگ تيغه بيني مؤثرند. که اگر به هر دليلي يک يا چند مرکز غضروف سازي يا استخوان سازي کمتر و يا بيشتر از حد معمول رشد کنند، تيغه بيني ممکن است از خط وسط منحرف شده و در ناحيه اي به سمت راست يا چپ انحراف پيدا کند. اين کجي معمولاً در قسمت داخلي بيني است و تاثيري بر روي شکل ظاهري بيني نمي گذارد. وارد آمدن ضربه به بيني تا قبل از کامل شدن بلوغ، مي تواند باعث آسيب ديدن اين مراکز غضروف سازي يا استخوان سازي شود. اين ضربه ممکن است هنگام تولد نوزاد، در حين گذر از کانال زايمان به بيني او وارد شود و يا در طول زندگي اتفاق بيفتد. بسته به شکل و محل کجي تيغه بيني، انحراف منجربه تنگي و گرفتگي يک يا هر دو مجراي بيني مي شود. قبل از پرداختن به علائم انحراف تيغه بيني، لازم است به دو عملکرد اصلي بيني اشاره شود که:
الف)انتقال هوا از بيني به ريه و تهويه آن
ب)محلي براي درک بوهاي مختلف
هوا در حين عبور از بيني به سمت ريه، گرم و مرطوب شده و ذرات گرد و غبار موجود در آن گرفته و تميز مي شود. ضمناً بيني خط مقدم مقابله سيستم ايمني بدن با ذرات موجود در هواي استنشاقي است. هر بار که از بيني نفس مي کشيم، هزاران ذره گرد و غبار و ذرات مضر ديگر، مثل باکتري، وارد بيني ما مي شود. وجود مو در ابتداي سوراخ بيني، تعدادي از اين ذرات بزرگ تر را به دام مي اندازد. تعدادي از ذراتي که توانسته اند از اين مرحله بگذرند، با توربولانس و گردش هوا در درون حرفه بيني به ترشحات چسبنده مخاط بيني مي چسبند. براي روشن شدن اهميت توربولانس بايد گفت، ذرات بزرگ تر از 4-6ميکرومتر قادر نخواهند بود به ريه برسند. به طور معمول سلول هاي مخاط بيني و سينوس ها در شبانه روز يک ليتر ترشحات نسبتاً چسبنده ترشح مي کنند. اين سلول ها داراي مژک هايي هستند که مکرراً و به طور هماهنگ به طرف ته حلق خم مي شوند. با هربار بلع، مقداري از اين ترشحات که به حلق رسيده اند به همراه بزاق دهان بلعيده مي شوند. ترشحات سلول هاي مخاط بيني علاوه برنقش فيزيکي فوق الذکر، حاوي ايمونوگلوبين هاي نوع aوgنيز مي باشند . اين ايمونوگلوبين ها که جزء سيستم ايمني بدن ما هستند، به ذرات مضر و باکتري هايي که به اين ترشحات مي چسبند حمله کرده و آنها را نابود مي کنند.

علائم بيماري

اصلي ترين علامت انحراف، انسداد تنفسي است، با توجه به نقش فيزيولوژيک بيني معلوم مي شود که وقتي انحراف تيغه بيني منجر به انسداد بيني شود، بيمار با مشکلات ديگري نيز روبه رو خواهد شد. تنفس دهاني منجر به خشکي گلو به هنگام خواب خواهد شد. اين امر به نوبه خود باعث مي شود که فرد خواب شبانه خوبي نداشته باشد و چون استراحت مناسبي نداشته است، طبيعتاً روز بعد نيز سرحال نخواهد بود. ضمناً خشکي گلو باعث تحريک مزمن گلو احساس ناخوشايندي دراين ناحيه خواهد شد. مي دانيم به طور معمول ترشحات سينوس ها از طريق مجاري آنها به درون بيني تخليه شده واز آنجا به ته حلق هدايت مي شود. انحراف تيغه بيني ممکن است به گونه اي باشد که باعث انسداد مجاري سينوس ها شود. در اين صورت، ترشحات سينوس ها در داخل آنها تجمع يافته و احتمال سينوزيت افزايش مي يابد. پس انحراف تيغه بيني مي تواند عامل ايجاد و يا تشديد سينوزيت باشد. انحراف تيغه بيني همچنين مي تواند باعث خرخر، کاهش حس بويايي و سردرد شده و با تغيير نحوه توربولانس هوا در درون بيني موجب خشکي قسمت هايي از درون بيني شود و اين خشکي منجر به خونريزي از بيني گردد.

تشخيص:

انحراف تيغه بيني را با معاينه باليني مي توان تشخيص داد. سي تي اسکن و آندوسکوپي تشخيصي نيز براي تشخيص انحراف و افتراق آن از ساير علل انسداد بيني مثل پوليپ، بزرگي شاخک و رينيت آلرژيک کمک کننده هستند. ضمناً براي اندازه گيري ميزان عبور هوا از بيني و مقاومت هاي موجود برسرراه عبور هوا آزمايش هاي مخصوص وجود دارد.

درمان:

به طور معمول اکثر افراد جامعه درجات خفيفي از انحراف تيغه بيني را دارند، اما از آنجايي که اين انحراف خفيف است و مشکلي براي آنها ايجاد نمي کند، نيازي به عمل اصلاحي ندارند. در کودکان بهتر است اصلاح انحراف تيغه بيني تا پايان سن بلوغ به تعويق بيفتد؛ اما در بزرگسالان اگر شدت انحراف تيغه بيني به حدي باشد که باعث انسداد شود، بايد با جراحي اصلاح گردد. اگر نحوه کجي به گونه اي باشد که يک حفره تنگ و حفره ديگر گشاد باشد، معمولاً شاخک تحتاني سمت گشاد، براي جبران متورم مي شود. بديهي است در چنين حالتي جراح به هنگام اصلاح انحراف تيغه بيني، شاخک تحتاني سمت مقابل را نيز کوچک خواهد کرد. اصلاح انحراف تيغه بيني مي تواند به طور مجزا و يا همراه با اعمال جراحي پلاستيک بيني، پوليپ بيني، جراحي آندوسکوپي سينوس و يا کوچک کردن شاخک هاي بيني انجام شود.

نوع بيهوشي:

جراحي با هر دو روش نيمه بيهوشي و بيهوشي عمومي قابل انجام است. در روش نيمه بيهوشي علاوه براينکه خود بيني توسط جراح بي حس مي شود، متخصص بيهوشي نيز از طريق رگ داروهاي ضد درد و ضد اضطراب را به بيمار تزريق مي کند. اين داروها بيمار را به خواب عميق و خوشايندي مي برند. بديهي است در اين حالت بيمار نه دردي دارد و نه اضطراب و استرسي. مدت عمل حدود نيم ساعت است و بيمار همان روزي که بستري مي شود، عمل شده و همان روز نيز مرخص خواهد شد. عمل از طريق سوراخ بيني انجام شده و برشي روي پوست بيني يا صورت داده نمي شود؛ بنابراين نيازي به مراقبت هايي که معمولاً درعمل زيبائي بيني وجود دارد، نيست؛ يعني گچ روي بيني و همين طور چسب نخواهيم داشت و طبعاً کبودي ظاهري وتورم نيز به وجود نخواهد آمد. اگر براي بيمار تامپون بيني يا همان پانسمان داخلي گذاشته شود، معمولاً پس از دو روز خارج مي گردد. تا سه -چهار روز ممکن است ترشحات خونابه اي کمي از بيني خارج شود که جاي نگراني نيست. بهتر است بعد از خارج کردن تامپون تا چند روزي از سرم شستشوي بيني براي نرم شدن ترشحات داخل بيني استفاده شود و سپس بيمار به آهستگي فين کند.(فين کردن محکم نيز بعد از دو هفته بلامانع است )براي پيشگيري از عفونت ، آنتي بيوتيک تجويز خواهد شد که لازم است تا مدتي مصرف شود.