میدان مغناطیسی و سلامتی (بخش دوم)

[BEN HOR]

ELF و EMF
همه در معرض میدان های مغناطیسی(EMF) قرار دارد، که این میدان ها دارای فرکانس های مختلفی هستند. در معرض EMF بودن ناشی از پیشرفت و افزایش تکنولوژی و وسایل برقی می باشد. وقتی که فواید عظیم استفاده از الکتریسیته در زندگی روزانه را نگاه کنیم ، اهمیت سلامتی در این میان گم می شود. تشعشع ناشی از میدانهای مغناطیسی فرکانس پایین (ELF) با شدت های کم ولی در همه جا وجود دارد.

میدان های الکترومغناطیسی تشکیل شده از دو موج الکتریکی E و مغناطیسی H که با هم و عمود بر هم با سرعت نور در حال حرکت اند.
میدان های ELF با فرکانس آنها شناخته می شود که طول موجشان بسیار طولانی است (6000 کیلومتر برای 50Hz و 5000 کیلومتر برای 60Hz ) .
میدان الکتریکی ناشی از بار الکتریکی می باشد. شدت آنها بر حسب ولت بر متر (V/m) یا کیلو ولت بر متر (KV/m) سنجیده می شود. میدان مغناطیسی از حرکت بار الکتریکی(یا همان جریان) ناشی می شود که شدت آن بر حسب "آمپر بر متر" (A/m) بیان می شود. گاهی آنرا با القای مغناطیسی که واحدش تسلا (T) (یا گاوس G) می باشد مترادف می گیرند. هر 10000 گاوس برابر 1 تسلا می باشد. هر وسیله الکتریکی روشن که جریان الکتریکی در آن وجود دارد، دارای میدان مغناطیسی است که این میدان هرچه به مرکز جریان الکتریکی نزدیک می شویم بزرگ تر می شود.
بطور عادی میدان الکتریکی و مغناطیسی ناشی از 50 یا 60 هرتز خیلی کم است و 0.0001V/m و 0.00001 µT می باشد. اما در زیر خطوط انتقال برق فشار قوی این مقدار به 12kV/m و 30 µT نیز می رسد. در اطراف پست های فشار قوی ، این مقادیر به در اطراف پست های فشار قوی ، این مقدار به 16kV/m و 270 µT می تواند افزایش می یابد.

میدان های الکتریکی و مغناطیسی در منزل به عوامل متعددی همچون فاصله از خطوط برق قدرت ، تعداد و انواع دستگاه های الکتریکی داخل منزل، مکان سیم کشی منزل ، بستگی دارد. میدان الکتریکی داخل اکثر منازل از 500V/m ومیدان مغناطیسی از 150 µT تجاوز نمی کند. در محل کار ، کسانی که با کامپیوتر و یا وسایل الکتریکی و سیمها سر و کار دارند، ممکن است مقدار زیادی میدان الکتریکی و مغناطیسی به آنها تابیده شود. مثلا در پست های فشار قوی میدان الکتریکی به بیشتر از25kV/m و میدان مغناطیسی به 2mTنیز می رسد. جوشکاران مورد هدف میدان مغناطیسی حدود130mT می باشند. کسانی که با دستگاه های فتوکپی و دسستگاه های ویدئویی کار می کنند نیز در معرض تابش قرار دارند.

تنها راهی که میدان های ELF می توانند به بافت های بدن برسند ، در مجاورت القای میدان الکتریکی و جریان آنها قرار گرفتن است. بهرحال، شدت جریان القایی از میدان های ELF در اطراف ما وجود دارد و به بدن ما نیز می رسد. میدان های الکتریکی تا 100kV/m اثرات سویی را بر روی زاد و ولد و رشد حیوانات نشان نداده است.
اما مسلم است که در معرض میدان مغناطیسی ELF بودن می تواند بر فیزیولوژی و وضعیت انسان تاثیر بگذارد. در آزمایشات مشاهده شده که میدانELF بیشتر از 5mT اثرات اندکی بر روی برخی علایم بالینی و فیزیولوژیکی گذاشته است. مثل : تغیرات خونی، ECG (نوار قلبی) ، ضربان قلب، فشار خون و دمای بدن. برخی محققان گفته اند که میدان ELF می تواند ترشح هورمون ملاتونین (هورمونی که به خواب و بلوغ و ... مرتبط است) متوقف کند. همچنین گفته می شود احتمال دارد ملاتونین از بروز سرطان پستان جلوگیری کند.
در اینجا دلایل قانع کننده ای دال بر اینکه در معرض ELF بودن ارتباط مستقیمی با صدمه به مولکول های بیولوژیکی از جمله DNA دارد، وجود ندارد.
دوری از میدان های الکتریکی 50/60Hz می تواند بوسیله حفاظ قرار دادن دور سیم های برق ساختمان در هنگام سیم کشی انجام شود. که در محل های کاری ای که میدان الکتریکی در آنها زیاد است می تواند مفید باشد. اما راه مقرون به صرفه ای برای محافظت در برابر میدان های ELF مغناطیسی وجود ندارد.
میدانهای ELF قوی باعث تداخل الکترومغناطیسی (EMI) در دستگاه های تنظیم کننده ضربان قلب یا باتری های قلب می شوند. یا کارمندانی که با کامپیوتر کار می کنند ممکن است لرزش یا نامطلوب بودن تصویر را در مونیتورشان مشاهده کنند. میدان مغناطیسی ELF اطراف ترمینال های ورودی برق و گاهی پاور کامپیوتر بیشتر از 1 µT می باشد که می تواند با تصویر روی صفحه مونیتور تداخل کند. یک راه حل ساده برای این مشکل تغییر مکان کامپیوتر به جایی دیگر در اتاق می باشد!