شیراز یکی از شهرهای بزرگ ایران و مرکز استان فارس در جنوب غربی کشور است. این شهر دارای جاذبه‌های جهانگردی فراوانیست و به عنوان شهر شعر، شراب و گل معروف است. شهر شیراز با ۱٬۲۰۴٬۸۸۲ نفر جمعیت، ششمین شهر بزرگ و پرجمعیت ایران، پس از شهرهای تهران، مشهد، اصفهان، تبریز و کرج محسوب می‌گردد.


فهرست مندرجات

[نهفتن]



[ویرایش] تاریخ


[ویرایش] پیش از اسلام

نام شیراز نخستین بار در لوح گلی عیلامی متعلق به ۴۰۰۰ سال پیش آورده شده‌است.[۱] در این لوح شیراز، «Tiraziš» نامیده شده‌است که در فارسی باستان «شیرازیش» تلفظ میگردیده‌است. همچنین نام شیراز در مهرهای رسمی ساسانیان، مکشوفه در شرق شیراز به چشم میخورد.
در کتیبه‌های میخی کشف شده در تخت جمشید نیز نام شیراز آورده شده‌است. شیراز شهر مهمی در دوره هخامنشیان بوده‌است.

[ویرایش] پس از اسلام

پس از حمله اعراب به ایران و انحطاط شهر استخر، اهمیت شهر استخر به شیراز منتقل شد. در قرن چهارم و پنجم هجری قمری سلسله آل بویه فارس، شیراز را به پایتختی برگزیدند و مساجد، قصرها، کتابخانه و حصاری در آن بنا نمودند. در حمله چنگیز خان مغول، شیراز از تخریب و قتل عام در امان ماند چرا که حکمرانان محلی به پرداخت مالیات به مغولان رضایت دادند. شیراز همچنین از قتل عام تیمور نیز در امان ماند زیرا شاه شجاع، فرماندار فارس تسلیم شد.
در قرن سیزدهم میلادی، بدلیل رونق علم، فرهنگ و هنر، شیراز به دارالعلم مشهور شد. تعداد زیادی از شاعران، صوفیان و فیلسوفان مشهور ایرانی در شیراز متولد شده‌اند که سهم مهمی در به شهرت رسانیدن شیراز داشته‌اند. از بین انها میتوان سعدی، حافظ، روزبهان و ملاصدرا را نام برد.
در دوره صفویه و حکومت شاه عباس، شیراز تحت زمام امام قلی خان دارای رونق بود و وی بناهای با شکوهی در شیراز ساخت. پس از حمله افغانها به ایران و سقوط صفویه، دوران نزول شیراز آغاز گشت و سپس با شورش حکمرانان محلی در دوره افشاریان بر علیه نادر شاه، این وضع بدتر گشت. نادر شاه سپاهی را روانه شیراز کرد و شهر پس از چندین ماه محاصره سقوط کرد. پس از این حمله بسیاری از بناهای با شکوه شیراز از بین رفت و جمعیت شیراز به ۵۰۰۰۰ نفر، یعنی ربع جمعیت قرن پیش از آن تنزل یافت.
شیراز باز بسرعت رونق یافت. کریم خان زند شیراز را به‌عنوان پایتخت سلطنت خود برگزید. وی با استخدام ۱۲۰۰۰ کارگر، اقدام به ساخت قلعه‌ای در مرکز شهر و خندقی دورتادور شهر نمود. وی همچنین به ساخت مسجد، حمام، آب انبار و بازار اقدام نمود. در دوره زندیه همچنین شیراز دارای سیستم آبیاری و زهکشی گردید. پس از کریم خان، جانشینان وی موفق به حفظ سلسله زندیه نشدند و پس از روی کار آمدن قاجارها، آقا محمد خان قاجار پایتخت را به تهران منتقل نمود. در دوره قاجاریه نیز شیراز از اهمیت خاصی برخوردار بوده‌است و حکمرانی شیراز همواره به‌عنوان امتیاز ویژه‌ای بوده که به حکمرانان داده میشده‌است. بسیاری از باغها و ساختمانهای شیراز در این دوره ساخته شده‌است. نوسازی شیراز از دوره پهلوی آغاز گشت. در این دوره چندین بیمارستان، دانشگاه و کارخانه در شیراز ساخته شد که مهم‌ترین آنها را بترتیب میتوان بیمارستان نمازی، دانشگاه شیراز و پالایشگاه نفت شیراز دانست.
پس از انقلاب، احیا و مرمت آثار تاریخی مورد توجه قرار گرفته‌است که از مهم‌ترین کارهای انجام گرفته میتوان به احیای ارگ کریم خان، مرمت و بازسازی آرامگاه خواجوی کرمانی و دروازه قرآن، حمام وکیل و حافظیه اشاره نمود.

[ویرایش] جغرافیا

شیراز در ارتفاع ۱۴۸۶ متری از سطح دریا در دامنه کوههای دراک، بمو، سبز پوشان، چهل مقام و باباکوهی (از رشته‌کوه زاگرس) و در فاصله‌ ۹۱۹ کیلومتری‌ جنوب تهران واقع‌ شده‌ است. این شهر دارای آب و هوای معتدلی است. یک رود فصلی از وسط شهر عبور می‌کند که به رودخانه خشک معروف است و تنها در فصل زمستان و بهار آب دارد. این رود به دریاچه مهارلو واقع در جنوب شرقی شیراز میریزد.



[ویرایش] مناطق شهری

کلانشهر شیراز به ۹ منطقه شهری بخش شده‌است که هر منطقه دارای یک شهرداری منطقه‌ایست. [۲]

[ویرایش] اقتصاد

کشاورزی همواره بخش مهمی از اقتصاد شیراز و حومه آن بوده‌است که دلیل آن فراوانی آب در این منطقه نسبت به بیابانهای اطراف است. تولیدات کشاورزی این شهرستان عبارت‌اند از: انگور، نارنج، خرمالو، ازگیل، شلیل، انار، برنج، گندم. این شهر در تولید فرش و گل نیز معروف است.
شیراز همچنین یکی از سه قطب صنایع دستی ایران است. از صنایع دستی شیراز میتوان به خاتم سازی، معرق کاری، قالی بافی و منبت کاری نام برد.
صنایع مهم شیراز عبارتند از: صنایع الکترونیک، پالایشگاه نفت، مجتمع پتروشیمی، کارحانه سیمان، صنایع لاستیک سازی، صنایع نساجی
شهرک صنعتی بزرگ شیراز نیز صنایع کوچک و میانهٔ بسیاری را در خود جای داده‌است. این شهر همچنین قطب الکترونیک ایران می‌باشد[نیازمند منبع] و صنایع فناوری اطلاعات از بزرگترین صنایع این شهر به شمار میرود که با شهرهای بزرگی در زمینهٔ تبادل صنایع فناوری اطلاعات در جهان مانند مونیخ و برلین (در زمینه کارخانجات زیمنس) در ارتباط میباشد.

[ویرایش] اقتصاد شیراز در آغاز قرن بیستم

در گزارش هیئت بازرگانی هند بریتانیا اعزامی به جنوب شرق ایران که در ۱۹۰۵ میلادی ۱۲۸۳ خورشیدی منتشر شده‌است وضعیت شیراز این‌گونه ترسیم شده‌است.

  • جمعیت: ۶۰ هزار نفر.
  • سرمایه تجار در بانک شاهنشاهی ایران شعبه شیراز: ۶۰ میلیون تومان.
  • محصولات صادراتی:محصولات اصلی صادراتی:تریاک، پنبه، فرش، خورجین، صمغ، بادام، کشمش، خشکبار، هلو، پوست روباه، گوسفند، اسب، شاخ و...
  • حجم صادرات: پنبه، تقریبا ۱۴ تا ۱۵ هزار عدل(هر عدل حدود ۷۴ کیلوگرم)، بیشترین حجم پنبه به روسیه صادر می‌شود. ۴۸۰۰ تا ۵۰۰۰ لول تریاک، (تریاک به کشورهای چین، بریتانیا و آمریکا صادر می‌شود.). ۳۶ هزار کیسه تنباکو (هر کیسه ۴۵ و سه دهم کیلوگرم.)، صادرات تنباکو در انحصار ادارهٔ تنباکوی ترکیه‌است. در ۱۹۰۴، ۶۰۰ عدل فرش از شیراز به خارج از کشور صادر شده‌است که مقصد این صادرات عمدتا شبه جزیره عربستان، ترکیه و مصر بوده‌است.[۳]


[ویرایش] فرهنگ

شیراز به شهر شعر، شراب، باغ و گل و بلبل معروف است. باغ در فرهنگ ایرانیان از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است و شیراز از قدیم به داشتن باغهای بسیار و زیبا مشهور بوده‌است. برای مثال شیراز از دوران باستان باغ‌های انگور فراوانی داشته و همین باعث شهرت جهانی شراب شیراز در دنیا شده‌است. امروزه بیشتر باغهای این شهر در شمال غربی شهر و در مناطق قصر دشت، کشن(کوه شن)، چمران و معالی آباد واقع شده‌ اند. تعدادی از باغهای شیراز از لحاظ تاریخی بسیار حایز اهمیت هستند و به عنوان مراکز مهم توریسیتی بشمار می‌آیند. معروفترین این باغها میتوان از باغ ارم، باغ عفیف آباد، بقعه هفت تنان، باغ دلگشا و باغ جهان نما نام برد.
سوغاتهای عمده شیراز خاتم، آبلیمو، آبغوره و بهار نارنج می‌باشند و معروفترین خوردنی شیراز فالوده شیرازی است. از دانشمندان بزرگ شیرازی نیز میتوان به قطب الدین شیرازی اشاره نمود.
شیراز نقش ویژه‌ای در فرهنگ ایران دارد و شاعران بسیاری از این دیار برخاسته‌اند. از میان آنها سعدی و حافظ شهرت جهانی دارند. آرامگاه این دو شاعر یزرگ همواره پذیرای جهانگردان بسیاری از سراسر جهان است. از دیگر شاعران معروف شیرازی میتوان به اهلی شیرازی، شوریده شیرازی(شاعر روشندل شیرازی) و وصال شیرازی اشاره نمود.

[ویرایش] زبان

نوشتار اصلی: لهجه شیرازی
لهجه شیرازی یکی از لهجه‌های زبان فارسی است. از زمان تشکیل شیراز بزرگ لهجه شیرازی به سه گونهٔ شیرازی میانه، شیرازی پودنکی و شیرازی قصردشتی بخش شد. با اینکه تمامی لهجه‌های شیرازی از یک لهجه یعنی لهجه اصیل سرچشمه می‌گیرند. اما اصلاحاتی که در لهجه‌های منشعب وجود دارد گاهاً باعث می‌شود که این تصور حاصل شود که این لهجه از ریشه با هم متفاوتند.

[ویرایش] شیراز در اشعار پارسی

که یارب پارس را مهد امان دار
به سعدی برج طالع توامان دار —سعدی[۴]
سلام ای شهر شیخ و خواجه شیراز
سلام ای مهد عشق و مدفن راز
سلام ای قبله تقدیس و تقوا
سلام ای قلعه سیمرغ و عنقا
سلام ای شهر عشق و آشنایی
سلام ای آشیان روشنایی
بهار پوستانت بی زمستان
دعایت کرده سعدی در گلستان
که یارب پارس را مهد امان دار
به سعدی برج طالع توامان دار
به تیر این دعا پیر دل آگاه
مغول را کرد دست فتنه کوتاه
دل و دلبستهٔ ایران توباشی
گل و گلدستهٔ ایران تو باشی
...
اگر من دیهقان یا شهریارم
گدای عشق این شهر و دیارم —محمدحسین بهجت تبریزی[۵]

[ویرایش] گردشگری


باغ ارم


جاذبه‌های گردشگری:



[ویرایش] روزنامه‌ها

مهم‌ترین روزنامه‌های شیراز:



[ویرایش] ورزش

شهر شیراز دارای ۲ تیم فوتبال در لیگ برتر ایران است:





[ویرایش] ورزشگاه‌ها




[ویرایش] دانشگاه‌ها

چند دانشگاه مهم ایران در شیراز قرار دارند. مهم‌ترین دانشگاه آن دانشگاه شیراز میباشد که شامل دانشکده‌های مهندسی، علوم، کشاورزی، دامپزشکی، ادبیات وعلوم انسانی، هنر و معماری، حقوق و علوم سیاسی و علوم تربیتی و روانشناسی می‌شود.
قدمت دانشگاه علوم پزشکی شیراز به ۶۰ سال میرسد. دانشگاه صنعتی شیراز، دانشکده صنایع مخابرات راه دور ایران، دانشکده صنعت الکترونیک، آموزشکده فنی مهندسی شهید باهنر شیراز و مرکز آموزش عالی پاسارگاد شیراز از دیگر دانشگاه‌های شیراز میباشند. دانشکده صنعت الکترونیک شیراز بدلیل فعالیتهای خاص خود و موفقیتهایی نظیر ساخت نخستین لامپ تصویر در ایران بسیار شناخته شده‌است در ضمن دانشکده صنایع مخابرات و راه دور ایران بدلیل وجود صنایع الکترونیک و مخابرات راه دور ایران در شیراز تأسیس شده‌است. دانشگاه آزاد شیراز که متشکل از چندین دانشکده می‌باشد از مراکز مهم دانشگاه آزاد ایران است. همچنین دانشگاه پیام نور نیز در شیراز وجود دارد.

[ویرایش] حمل و نقل[۶]


[ویرایش] تاکسی

شیراز دارای بیش از ۱۲ هزار تاکسی از انواع مختلف می باشد که بخش اعظمی از جابجایی مسافرین درون شهری را برعهده دارد. این رقم بر اساس سهم سفر در شهر شیراز ۸۴/ ۱ و جمعیت ۷۹/۱ میلیون نفری نزدیک به ۴۰٪ از سفرهای درون شهری را عهده‌دار می‌باشد. انواع مختلف تاکسی در شیراز فعال می‌باشند که عبارتند از: تاکسی‌های درون شهری (سبز و سفید)، تاکسی‌های موقت تاکسی‌های تلفنی تاکسی‌های سرویس مدارس تاکسی‌های فرودگاه تاکسی‌های ترمینال تاکسی‌های خطوط ویژه و تاکسی بی سیم. البته سواری‌های مسافربر شخصی هم اقدام به جابجایی مسافر می‌کنند که به دلیل استفاده از سهمیه سوخت مربوطه، بخش اعظم آنها شناسائی شده و تحت نظارت سازمان تاکسی‌رانی قرار دارند.

[ویرایش] اتوبوسرانی

شیراز از اولین شهرهای ایران است که دارای شرکت اتوبوسرانی درون شهری شد. سازمان اتوبوسرانی شیراز و حومه در سال ۱۳۴۵ تأسیس شده‌است.در آن سال ۱۰ دستگاه اتوبوس به صورت نقد و اقساط از شرکت ایران ناسیونال خریداری شد و تعداد ۱۰ نفر راننده، ۴۰ نفر کمک راننده، ۵۰ نفر بلیت فروش و ۱۰ نفر تعمیرکار و بازرس، کارکنان شرکت واحد بودند . حقوق روزانه هر راننده بصورت تمام وقت (۶ صبح تا ۱۰ بعدازظهر) مبلغ ۱۶۰ ریال و هر نفر کمک راننده و بلیت فروش ۸۳ ریال تعیین شده بود . با اتوبوس‌های خریداری شده، سه خط ۱، ۲ و ۳ راه اندازی شدند که این امر با استقبال شدید مردم روبرو گردید. از ابتدای سال ۱۳۸۰ سازمان اتوبوسرانی شیراز بعنوان پیشگام در امر واگذاری اتوبوس به بخش خصوصی اقدام نموده است که در حال حاضر بیش از ۹۰ درصد ناوگان به بخش خصوصی واگذار شده است.

[ویرایش] پایانه مسافربری [۷]

تصویر:Shiraz karandish.jpg پايانه مسافربري كارانديش


۴ پایانه مسافری برون‌شهری در نزدیکی به ابتدای ۴ محور اصلی خروجی شهر قرار دارند. شهرداری شیراز در سال ۱۳۶۳ اولین پایانه متمرکز خود به نام شهید کاراندیش را مطالعه، طراحی و به اجرا در آورد که در دی ماه ۱۳۶۶ به بهره‌برداری رسید. پایانه‌های شهیدمدرس در شرق شیراز و پایانه امیرکبیر در جنوب غربی شهر شیراز نیز پس از احداث وتجهیز در اردیبهشت ماه ۱۳۷۵ همزمان به بهره‌برداری رسیدند. همچنین پایانه غیرمتمرکز سپیدان جهت سرویس‌دهی به بخش‌های شمال غربی شهر شیراز فعالیت دارد که اینفعالیت از سال ۱۳۷۵ آغاز گردیده است.

[ویرایش] قطار شهری

قطار شهری شیراز در حال ساخت است. خط اول از جنوب شرق (میدان گلسرخ) از طریق بلوار مدرس و سپس میدان ولیعصر، میدان نمازی، میدان قصردشت، کوچه گلخون، حاشیه چمران تا شمال غرب (میدان میرزا کوچک خان و میدان احسان) شهر می‌رود. که هم‌کنون بخش عمده‌ای از عملیات اجرایی آن انجام شده است. این خط ۱/۲۴ کیلومتر طول دارد که پتانسیلی درجابجایی بالغ بر ‪۱۰‬هزار نفر درساعت را خواهد داشت.
خط دوم از جنوب (تقاطع بزرگراه امام خمینی و بلوار عدالت) در امتداد بلوار عدالتو از سمت بلوار آزادی به شمال می‌رود و به میدان آزادی ( فلکه گاز) منتهی می‌شود کهایستگاه میدان امام‌حسین(ع)ایستگاه مشترک این دو مسیر است.
خط سوم به صدرا به طول حدود ۱۶ کیلومتر پیش بینی شده که میدان میرزا کوچک خانرا از طریق صنایع الکترونیک، شهرک های شهید بهشتی، حافظ، بزین، استقلال، سه راهشهرک گلستان، بلوار تنگ جلاب به مرکز شهر جدید صدرا متصل می‌نماید.

[ویرایش] فرودگاه


فرودگاه بین المللی شیراز


شیراز دومین شهر ایران پس از شهر تهران بود که دارای فرودگاه‌ بین‌المللی شد. این فرودگاه در دوران سلطنت محمدرضا شاه پهلوی با نام فرودگاه بین‌المللی شیراز تأسیس شد که پس از انقلاب به نام «فرودگاه بین‌المللی آیت الله دستغیب» تغییر نام داده شد. فرودگاه شیراز پس از فرودگاه امام خمینی مجهزترین فرودگاه ایران است.[نیازمند منبع]



[ویرایش] راه آهن

طرح احداث راه آهن شیراز - اصفهان از سالیان دور (۱۳۰۷ ه.ش) [نیازمند منبع]در دست مطالعه بوده‌است که اکنون در حال ساخت می‌باشد. راه‌آهن شیراز - اصفهان دارای ‪ ۲۲‬ایستگاه است که ایستگاه‌های اصفهان تا شهرضای آنبه پایان رسیده است و ایستگاه آباده - اقلید ‪ ۸۰‬ درصد پیشرفت فیزیکی دارد و در مجموع این پروژه ‌که ‌از حدود چهارسال پیش بطور جدی آغاز شد،‪ ۷۵‬درصد پیشرفت فیزیکی داشتهاست و طبق برنامه در سال ۱۳۸۸ این خط به بهره‌برداری خواهد رسید.همچنین راه اهن شیراز - بوشهر و شیراز - عسلویه نیز در حال ساخت می باشد.[نیازمند منبع]

[ویرایش] مشاهیر شیراز


چشم انداز شیراز از آرامگاه خواجوی کرمانی


colspan="2" style="font-size: larger; color: #FFFFFF; background-color:
  1. 7f3a7f; text-align:center;" | شهرهای خواهرشیراز

چونگ کینگ، چین (۲۰۰۵) نیکوزیا، قبرس (۱۹۹۹) دوشنبه، تاجیکستان (۱۹۸۰) پونا، هند (۲۰۰۷)




[ویرایش] پیوند به بیرون



مجموعه‌ای از نقل‌قول‌های مربوط به شیراز
در ویکی‌گفتاورد موجود است.





[ویرایش] پانویس


  1. ↑ Cameron, George G. Persepolis Treasury Tablets, University of Chicago Press, ۱۹۴۸, pp. ۱۱۵.
  2. ↑ مناطق هشت‌گانه شهرداری شیراز (فارسی). وب‌گاه رسمی شهرداری شیراز. بازدید در تاریخ ۴ دی ۱۳۸۶.
  3. ↑ اوضاع اقتصادی ایران در آغاز قرن بیستم، گزارش هیئت بازرگانی هندبریتانیا اعزامی به جنوب شرقی ایران صفحه‌ها ۱۴۳ تا ۱۵۰
  4. ↑ بوستان سعدی
  5. ↑ دیوان شهریار
  6. ↑ شهرداری شیراز (فارسی). وب‌گاه رسمی سازمان فناوري اطلاعات شهرداری شیراز. بازدید در تاریخ 14 مهر ۱۳۸7.
  7. ↑ سازمان پايانه‌هاي شهرداری شیراز (فارسی). وب‌گاه رسمی سازمان پايانه‌هاي مسافربري شهرداری شیراز. بازدید در تاریخ 17 مهر ۱۳۸7