همه چیز در مورد گیاهان

[آبجی]

مريم گلی ايران در ساليان دور يکي از مراکز توليد و عرضه گياهان دارويي به شمار مي رفت، همچنين تلاش دانشمندان ايراني براي شناسايي و معرفي گياهان دارويي بي اثر نبود. بطوريکه اسماعيليان که حدود 600 سال قدرت بلامنازعه در عرصه ايران بودنند، پايه هاي اقتصادي حکومت خود را تا حد زيادي به توليد و صدور گياهان دارويي استوار کردند بويژه در منطقه تفرش و اطراف آن هنوز هم آثار قلاع اسماعيليه و فعاليت هاي از اين دست، باقي است (5).
فراتر از یک هزار سال پیش از مریم گلی به عنوان گیاهی داروئی استفاده می شده است(4).به فارسی در بعضی مناطق "مریمی" و "مریم گلی" در کتب طب سنتی و به عربی "مریمیه"، "شالبیه" و "مریمیه صغیره" نام برده می شود. به فرانسوی sauge و sauge officinale و the` de france و the` de grece و herbe sacre`e و به انگلیسی sage و garden sage و common sage گفته می شود(12).
کلمه sage از کلمه لاتین salvare به معنی رها بخش یا شفا آمده است. در گذشته بر این گمان بودنند که اگر شخصی یک گیاه sage در حیاتش داشته باشد فردی موفق و شاید فنا ناپذیر می شود(24). در قدیم مریم گلی را دوای همه دردها می دانستند و امروزه هم با تحقیقات بعمل آمده معلوم شده که این گیاه دارای خواص درمانی مهمی است که می تواند بسیاری از بیماریها را معالجه و درمان کند (13).
مردم در گذشته از این گیاه به عنوان ماده ای مدر، عامل انعقاد خون و نیز داروی ضد تعرق استفاده می کرده اند. در بسیاری از فارماکوپه ها از برگهای مریم گلی رسما به عنوان دارو یاد و خواص آن را بر شمرده است. از عصاره مریم گلی برای مداوای برخی از بیماریهای مربوط به حلق و حنجره و همچنین برای شستشوی دهان استفاده می شود.
اسانس این گیاه خاصیت ضد باکتریایی دارد و از آن در صنایع داروسازی، غذایی و همچنین در صنایع بهداشتی و آرایشی استفاده می شود (4). این گیاه از ادویجات قوی بشمار می رود. طعم آن مختصری تلخ و قابض است(10).
مصرف زیاد این گیاه مناسب نیست و تاثیر نامطلوبی در ضربان قلب خواهد داشت. همه ساله زمینهای زراعی وسیعی در شبه جزیره بالکان، روسیه، آمریکا، ایتالیا و همچنین کشورهای اروپای مرکزی برای کشت مریم گلی اختصاص می یابد(4).
مریم گلی از روزگاران کهن در مجموعه گیاهان طبی یونانی ها و رومی ها مورد شناخت و توجه خاص بوده است و ابتدا به عنوان داروی موثر برای معالجه عوارض نیش حشرات به عنوان ضد سم و همچنین داروی تونیک و مقوی برای تقویت روح و بدن و افزایش طول عمر به کار می رفته است. آثار شفابخش این گیاه در معالجه بیماری ها در کتابها و نوشته های طبیعی دانها و حکمای طب سنتی روزگاران کهن نظیر تئوفراست، فیلوسف یونانی (BC 287-372) و دیوسکوریدس، طبیب یونانی (قرن اول پس از میلاد) و پلی نی، طبیعی دان رومی (اوایل قرن اول میلاد مسیح) به تفضیل آمده است.
در دوران قرون وسطی حکمای طب سنتی اروپا از مریم گلی ضمن خواص متعددی که برای آن قایل بودند برای معالجه یبوست، وبا، سرماخوردگی و انواع تبها و اختلالات کبدی و صرع و فلج استفاده می کرده اند و در این گیاه را مقوی و مولد خون تازه و صالح می دانستند و برای تقویت عضلات و آرام کردن اعصاب تجویز می شده است.
از قرن نهم این گیاه به اروپا راه یافت و بسرعت توسعه یافت و پس از آن به چین وارد شد و در چین برای معطر کردن انواع مشروبات مورد استفاده قرار می گرفت و مصرف آن به قدری زیاد شد که در قرن هفدهم چینی ها در مقابل گرفتن هریک کیلو از برگهای خشک مریم گلی اروپایی حاضر بودند 4-3 کیلوگرم چای چینی بدهند.
در قرن شانزدهم در انگلیس قبل از اینکه چای به عنوان مشروب عمومی گرم معمول شود از برگهای مریم گلی دم کرده ، می خورند. پس از آن در 300-200 سال اخیر این گیاه به امریکا وارد شد و به عنوان ادویه عالی مورد توجه خانه دارها قرار گرفت. در حال حاضر اسانس مریم گلی برای معطر کردن و خوشبو کردن گوشتهای کنسرو و انواع سوسیس و گوشت مرغ و در عطر سازی به عنوان اسانس پایه برای مخلوط کردن با سایر اسانسها برای تهیه عطر مردان به کار می رود(12).

اهمیت اقتصادی:
مریم گلی 5 تا7 سال عمر می کند. از آنجایی که با گذشت سن گیاه از مقدار مواد موثره آن به طور بارزی کاسته می شود، این گیاه تا چهار سال بازدهی اقتصادی دارد(4). کشورهای اصلی عرضه کننده شامل یوگوسلاوی، یونان، آلبانی، ایتالیا، اسپانیا و شوروی است که بیشتر از طریق جمع آوری گیاهان خودرو، انجام می گیرد (7).

گیاهشناسی:
گیاهی است به ارتفاع 30 تا 60 سانتی متر و دارای ظاهر پرپشت که به حالت خودرو و در اماکن خشک یا سنگلاخی و دامنه های بایر غالب نواحی آسیا و شمال آفریقا می روید و به علت زیبایی خاصی که دارد در باغچه ها کاشته می شود(1).

مریم گلی دارای سه زیر گونه است که عبارتند از:

لاواندولیفولیا:
در این زیر گونه برگها باریک و نیزه ای شکل اند. طول برگها حداکثر به 3 سانتی متر و پهنای آن به 1 سانتی متر می رسد. گل ها دمگل بسیار کوچکی دارند. اسانس این زیر گونه فاقد "تویون" است.

مینور:
برگهای آن در مقایسه با زیر گونه قبل بلندترند. طول آن 4 تا 7 سانتی متر و پهنای آن 1 تا 2 سانتی متر است. دمبرگ بسیار کوتاه و سطح گیاه از کرکهای کمی پوشیده شده است. دمگل بلند و طول آن 2 تا 5/2 سانتی متر است.
این زیر گونه در اتریش و شمال آلمان می روید و به دو فرم گل سفید (آلبی فلورا) و گل قرمز (روبریفلورا) مشاهده می شود.

ماژور:
در این گونه که به افیسینالیس نیز معروف است، برگها بلند و به طول 4 تا 10 سانتی متر و به پهنای 2 تا 5 سانتی متر است. هر دو طرف برگ پوشیده از کرکهای بسیار کوتاه است. این برگها تقریبا به شکل قلب می باشند. گلها درشت بوده، طول آنها به 5/3 سانتی متر می رسد و دارای دمگل کوتاهی نیز هستند.
اندامهای هوایی گیاه به خصوص برگها محتوی اسانس هستند. مقدار اسانس در شرایط اقلیمی مختلف متفاوت و بین 1 تا 5/2 درصد است. مهمترین ترکیبات تشکیل دهنده آن عبارتند از : "تویون" (30 تا 50 درصد)، "سینئول" (10 تا 15 درصد)، "کامفور" (6 تا 10 درصد) و "بورنئول" (6 تا 14 درصد). از این ترکیبات دیگر اسانس می توان از "پنین" (1 تا 2 درصد) نام برد. گیاه همچنین شامل مواد تلخ (3 تا 8 درصد)، مواد تاننی، فلاونویید و مواد گلیکوزیدی و رزینی می باشد(4).

مبدا:
مریم گلی گیاهی است چند ساله که منشا آن نواحی شمالی مدیترانه(4) اروپا جنوبی و آسیای صغیر (14) گزارش شده است. این گیاه در کوه های آهکی مونته نگرو و هرزگوین در یوگوسلاوی سابق گسترش فراوانی دارد(4) این گیاه بومی ایران نبوده،ولی در سالهای اخیر با وارد نمودن بذر گیاه در نقاطی از ایران کشت شده که نتایج موفقیت آمیز نیز داشته است(1).
مریم گلی وحشی در اراضی خشک و سنگلاخ مناطق مختلفه آسیا و شمال آفریقا می روید، در ایران نیز این گیاه در آذربایجان شرقی و بعضی مناطق دیگر ایران در باغچه ها کاشته می شود

[آبجی]

هوفاريقون با نام علمي L. Hypericum perforatum يك گياه علفي دايمي از خانواده Hypericaceae است كه بومي غرب اروپا، آسيا و شمال آفريقا مي‌باشد. اهميت اين گياه در چند سال اخير به عنوان يك داروي گياهي به خصوص براي درمان افسردگي ملايم تا متوسط به طور قابل توجهي افزايش يافته است. تركيبات موثر اصلي اين گياه شامل هيپرفورين (يك فلوروگلوسينول پرنيله شده) و هيپريسين (يك نفتوديانترون) مي‌باشد. البته تركيبات موثر بيولوژيكي ديگري نظير فلاونوييد و تانن نيز در اين گياه وجود دارد. هرچند هيپريسين به عنوان يك تركيب كليدي در اندازه‌گيري كيفيت و ارزيابي هوفاريقون مورد استفاده قرار مي‌گيرد ولي مطالعات اخير نشان داده كه هيپرفورين ممكن است عامل ضدافسردگي اين گياه باشد. به هر حال، هوفاريقون يك گياه پرفروش است كه داراي جايگاه ارزشمندي در بازارجهاني مي‌باشد.



درخت سرخدار با نام علمي .Taxus baccata L. يكي از سوزني برگان متعلق به خانواده Taxaceae است. سرخدار درختي است سايه پسند كه به صورت مخلوط با ساير گونه‌هاي جنگلي، در اشكوب زيرين جنگل‌هاي مرطوب نواحي مديترانه‌اي و برخي نقاط آسيا مثل شمال ايران يافت مي‌شود. ارزش دارويي گونه T. baccata به واسطه وجود ماده Paclitaxel با نام تجاري تاكسول ((Taxol در برگ‌هاي سوزني آن مي‌باشد. تاكسول با تشكيل دوك تقسيم غيرطبيعي، موجب توقف رونويسي DNA در مرحله G2/M تقسيم ميتوز شده و بدين ترتيب موجب مرگ سلول‌هاي در حال تكثير مي‌شود. تاكسول در سال 1977 براي درمان سرطان رحم و سرطان پستان توسط FDA مورد تاييد قرار گرفت. با وجود ابداع روش‌هاي جديد تهيه Taxol نظير كشت سلول، هنوز استخراج از منبع گياهي اهميت و جايگاه خود را در تامين اين داروي ارزشمند حفظ كرده است.

[آبجی]

فروکاکتوس

نام علمي:Ferucactus Latispinusخانواده:CACTACEAEنيازها: جهت حفظ رنگ سوزن ها در تابستان بايد كنار پنجره هاي رو به جنوب و يا در يك مكان گرم و آفتابي و باغچه و در زمستان در يك محيط پرنور و خنك با دمايي حدود ۵ درجه سانتي گراد قرار گيرد. از آخر مهرماه تا اوايل بهار آبياري نشود و در بهار و تابستان در فاصله بين دو آبياري خاك خشك شود و در هواي خيلي گرم گياه به اسپري آب نياز دارد. (آبياري با آب بدون املاح) خاك مناسب مخلوطي از قسمت هاي مساوي خاكبرگ و ماسه و مقدار كمي پودر استخوان، به گياه مسن در خرداد تا مردادماه مخلوطي از يك گرم سوپر فسفات و يك گرم سولفات پتاسيم مي دهند.ازدياد: كاشت بذر در اوايل بهار در دماي ۲۱ درجه سانتي گراد.

گیاه سنگی

نام علمي:Lithops Pseudotruncatellaخانواده: AIZOACEAEزمان گلدهي: اواخر تابستاننيازها: مكان آفتابي، حداقل دماي مورد نياز در زمستان ۱۰-۸ درجه سانتي گراد، در تابستان در فاصله بين دو آبياري اجازه دهيد خاك كاملا خشك شود و هنگام آبياري روي برگ هاي گوشتي و سنگ مانند گياه آب نريزيد. در زمستان از آبياري خودداري كنيد. خاك مناسب مخلوطي از قسمت هاي مساوي خاك آجر (آجر نرم شده)، خاك برگ پوسيده، ماسه و مقدار كمي پودر حلزون خشك شده، سطح خاك را نيز با مقداري سنگريزه درشت بپوشانيد.ازدياد: كاشت بذر در اول بهار در حرارت ۲۱ درجه سانتي گراد، تقسيم گياه به دو قسمت كه هركدام داراي قسمتي از ساقه باشند.

گل ساق عروس

نام علمي: Echeveria glaucaخانواده: GRASSULACEAEنيازها: مكان آفتابي و هواي خنك و خشك، در فصل زمستان نياز به استراحت در دماي ۱۰-۵ درجه سانتي گراد دارد. در فاصله بين دو آبياري اجازه دهيد سطح خاك كاملاً خشك شود و روي برگها مستقيماً آب نريزيد.خاك مناسب: مخلوطي از خاك باغچه، كود دامي پوسيده، ماسه شسته و خاك رس با نسبت مساوي. از ارديبهشت تا شهريور،ماهي يك بار كود محلول با غلظت دو گرم در ليتر.ازدياد: از طريق قلمه انتهاي برگدار ساقه هايي كه بلند شده اند در حرارتي كمتر از ۱۶ درجه سانتيگراد در بهار و تابستان و كشت بذر در اوايل بهار.

[آبجی]

عروسك پشت پرده

گياهى است چند ساله با ريزوم هاى افتى ساقه افراشته به ارتفاع ۶۰- ۲۵ سانتيمتر، ساده يا در بالا منشعب، برگ ها تخم مرغى، اندكى ترك دار، در قاعده پنج تا گره اى پهن با حاشيه هاى بدون دندانه تاسينوسى و يا داراى تعدادى دندانه در پشت، سطح آن داراى كرك هاى پراكنده، كاسه گل با پوشش نمدى، در زمان ميوه دهى، پهن، به رنگ قرمز يا نارنجى. جام گل، چرخى و به رنگ سفيد چرك. ميوه سته به رنگ قرمز تا نارنجى. گياه به حالت خودرو در زمين هاى آهكى مزارع غالب نواحى اروپا، آسيا و ايران مى رويد. گل هاى آن در فاصله ماه هاى خرداد و شهريور ظاهر مى شود. ميوه و برگ بخش دارويى اين گياه را تشكيل مى دهد. ميوه هاى اين گياه سته كروى شكل و به رنگ قرمز كه داراى تعداد زيادى دانه هاى كليوى شكل زرد رنگ است. برداشت محصول از قسمت هاى هوايى گياه و ميوه هاى كاملاً رسيده انجام مى گيرد. انتشار اين گونه در فرانسه، آلمان، ايتاليا و در ايران است.

كورديلين رنگارنگ

نام علمي:Cordyline Fruticosa kiwiخانواده: AGAVACEAEاين واريته داراي برگهاي پهن و كشيده و رنگارنگ (قرمز _ صورتي- كرم- سبز) مي باشد كه از پايين تا نوك ساقه را پوشانده اند.نيازها: مكان پرنور ولي دور از تابش مستقيم آفتاب، خاك سبك كه نسبتاً مرطوب نگهداشته شود. نياز به هواي مرطوب داشته و بهتر است سطح برگها در طول روز با آب اسپري شوند و هر چند روز با اسفنج و آب ولرم شستشو داده شوند تا تميز و براق شوند. هر دو سال يكبار تعويض گلدان انجام شود. حداقل دماي قابل تحمل آن ۱۳ درجه سانتيگراد است.ازدياد: از طريق قطعات ساقه كه هر يك داراي يك جوانه باشند، امكان پذير است.

سرئوس

نام علمي:Cereus Peruvianusخانواده: CACTACEAEنيازها: مكان آفتابي و گرم، در تابستان بهتر است در تراس يا حياط قرار داده شود. در فصل زمستان آبياري نگردد و دماي محيط از ۳ درجه سانتي گراد پايين تر نباشد. در تابستان در فاصله بين دو آبياري اجازه دهيد سطح خاك خشك شود و براي پاك كردن غبار و باز كردن منافذ سطح برگها گاهگاهي از اسپري آب استفاده كنيد. به گياه مسن از خرداد تا شهريور ماه هفته اي يك بار مخلوطي از يك گرم فسفات و يك گرم سولفات پتاسيم بدهيد. خاك مناسب: قسمتهاي مساوي خاكبرگ و ماسه.ازدياد: كاشت بذر در اواخر فروردين ماه در حرارت ۲۱ درجه و قلمه از ساقه هاي جانبي به طول ۲۰-۸ سانتي متر در بهار و تابستان.

گل غورباقه ای

نام علمي: Stapelia variegataخانواده:ASCLEPIADACEAEگياه دائمي و گوشتي داراي ساقه هاي سبز تيره و دندانه دار و چهار وجهي كه گاهي برگهاي كوچكي روي آنها ظاهر شده و در عرض يك يا دو هفته مجدداً مي ريزند. گلها در رنگهاي مختلف و ستاره اي شكل بوده و داراي لكه هاي زرد، ارغواني يا قرمز _ قهوه اي هستند و در تابستان _ پاييز ظاهر مي شوند. حداكثر بلندي گياه به ۱۰ سانتيمتر مي رسد. نيازها: مكان نيم سايه، خاك سبك كه داراي زهكش خوب باشد. حداقل دماي قابل تحمل آن ۱۱ درجه سانتيگراد است. اگر گياه رشد خوبي داشته باشد هر سال در بهار گلدان آن را عوض مي كنند بنابراين نيازي به كوددهي در طول سال نمي باشد. خشكي هوا را بخوبي تحمل مي كند. ازدياد: از طريق كاشت بذر يا قلمه هاي ساقه در بهار يا تابستان امكان پذير است.

آگاو

نام علمي: gave Americana خانواده: AGAVACEAE زمان گلدهي: بسيار كند رشد است و در صورت مراقبت كافي حدوداً پس از ده سال به گل رفته و گياه از بين مي رود. نيازها: مكان آفتابي و هواي گرم كه داراي جريان هوا (تهويه) باشد. حداقل دماي قابل تحمل آن ۷ درجه سانتي گراد مي باشد. در فصل بهار و تابستان خاك گلدان هميشه بايد مرطوب نگهداشته شود ولي غرقابي نگردد و ماهي يك بار از كود مايع با غلظت ۳ گرم در ليتر استفاده شود. در پاييز و زمستان هفته اي يك بار آبياري كنيد. خاك قابل نفوذ كه مخلوطي مساوي از خاك باغچه، ماسه هاي درشت و تورب باشد، براي آن مناسب است. ازدياد: از طريق كاشت بذر و يا پاجوش در بهار يا تابستان.

[آبجی]

توت فرنگی

توت فرنگی میوه‌ای شبی توت[/URL] است ولی کمی درشت‌تر ، رنگش قرمز و طعم آن ترش و مطبوع است. بوته‌اش کوتاه و دارای برگهایی درشت و ساقه‌هایی باریک و خزنده است که روی زمین می‌خوابد و ریشه می‌دواند. توت فرنگی به صورت وحشی و اهلی می‌روید و به اسامی چپلک ، چپالک ، شالکه و چلم نیز خوانده می‌شود.

این میوه به حالت خودرو در بعضی نواحی شمالی ایران وجود دارد و بعضی اوقات به دلیل خوش طعمی میوه آن را بطور مصنوعی پرورش می‌دهند. میوه توت فرنگی به صورت قرمز ، گوشت‌دار و دارای هسته‌های ریزی است که از ماه اردیبهشت پدیدار می‌شود و تا آخر مرداد دوام می‌آورد. از دیر باز همه قسمتهای این گیاه مصرف دارویی داشته است و از برگ و ریشه آن که حاوی مقدار قابل ملاحظه‌ای تانن است به عنوان ضد اسهال و ادرارآور استفاده می‌شده است.

مشخصات گیاه شناسی

توت فرنگی با نام علمی Fragaria متعلق به تیره گل سرخ[/URL] یکی از گیاهان دو لپه[/URL] می‌باشد. گیاهانی علفی ، چند ساله ، پوشیده از مو ، استولون‌دار. برگها سه قسمتی ، گل آذین دیهیمی ، دارای 2 تا 10 گل. گلها دارای گریبانه ، 5 قسمتی ، کاسبرگ فرعی وجود دارد. پرچمها 10 تا 30 عدد و برچه‌ها 10 تا 80. میوه کافشه‌ای ، متشکل از تعداد زیادی برچه که روی یک نهنج گوشتی مخروطی قرار گرفته‌اند.

انواع توت فرنگی

F.vesca

گیاهی استولون‌دار ، شاخه گل دهنده به طول 5 تا 30 سانتیمتر ، تقریبا بلندتر از برگها. برگهای قاعده طوقه‌ای ، سه قسمتی ، برگچه‌ها تخم مرغی ، واژ تخم‌مرغی یا لوزی ، تقریبا برابر یکدیگر ، حاشیه اره‌ای ، سطح فوقانی دارای موهای پراکنده ، سطح تحتانی پوشیده از موهای خاکستری روی هم خوابیده ، بطوری که سطح تحتانی خاکستری رنگ به نظر می‌رسد. گل آذین دارای 2 تا 7 گل ، پوشیده از کرکهای روی هم خوابیده. گلها به قطر 12 تا 18 میلیمتر ، معمولا نر ماده. کاسبرگها 3 تا 4 میلیمتر ، نیزه‌ای با نوک سیخکی.

کاسبرگهای فرعی نیزه‌ای. نوک دارای بریدگی ، کمی کوتاهتر از کاسبرگها. کاسبرگها و کاسبرگهای فرعی در زمان رسیدن میوه پراکنده یا برگشته. گلبرگها سفید ، به طول 4 تا 5 میلیمتر ، واژ تخم مرغی یا دایره‌ای. نهنج قرمز ، بدون کرک ، آبدار ، در زمان رسیدن میوه تا یک سانتیمتر ، برچه‌ها پراکنده روی نهنج. فصل گلدهی اواخر بهار تا تابستان می‌باشد. گیاه متعلق به منطقه خزری است. پراکندگی جغرافیایی آن در اروپا ، ترکیه ، ایران و در روسیه است. پراکندگی در ایران در مناطق شمال و شمال غرب می‌باشد.





F.viridis

گیاهی استولون‌دار ، ساقه 5 تا 25 سانتیمتر. برگهای قاعده طوقه‌ای، سه قسمتی ،‌برگچه انتهایی تخم مرغی تا لوزی با دمبرگچه بسیار کوتاه ، برگچه‌های طرفین تخم مرغی و چسبیده ، حاشیه دارای 6 تا 11 دندانه کوچک ، سطح فوقانی نسبتا سبز تیره ، دارای کرکهای پراکنده ، سطح تحتانی دارای کرکهای ابریشمی روی هم خوابیده. دمبرگ پوشیده از کرکهای پراکنده. گل آذین دارای 2 تا 8 گل ، پوشیده از کرکهای پراکنده. گلها معمولا نر ماده.

کاسبرگها و کاسبرگهای فرعی تقریبا مساوی یکدیگر ، به طول 4 تا 7 میلیمتر ، خطی یا خطی- نیزه‌ای ، در زمان رسیدن میوه افراشته. گلبرگها تا حدودی زرد رنگ ، واژ تخم مرغی ، ناخنک‌دار ، نهنج قرمز ، کرکدار ، آبدار. برچه‌ها پراکنده روی نهنج. فصل گل دهی اواخر بهار تا تابستان می‌باشد. گیاه متعلق به منطقه خزری است. پراکندگی جغرافیایی آن در اروپا ، ترکیه ، ایران و قفقاز است. پراکندگی در ایران در شمال و شمال غرب می‌باشد.

F.xananassa

اختلاف اساسی آن با گونه F.vesca در موارد زیر است: برگها درشت‌تر ، برگچه‌ها حدود 5 تا 8 سانتیمتر ، سطح فوقانی برگها بدون کرک ، گلها درشت ، به قطر 20 تا 35 میلیمتر ، کاسبرگها افراشته ، نهنج در زمان رسیدن میوه بسیار درشت ، به قطر حدود 3 سانتیمتر. این گونه هیبرید بین گونه امریکایی شمالی F.virginiana Duchesne و گونه موجود در شیلی به نام F.chiloensis (L.) Duchesne می‌باشد به صورت بومی در ایران وجود ندارد ولی جهت مصرف خوراکی کاشته می‌شود.





خواص تغذیه‌ای توت فرنگی و اثر آن در سلامتی انسان

توت فرنگی منبع خوبی از فیبر ، ویتامین C ، فولات، پتاسیم و آنتی اکسیدانها می‌باشد که این مواد مغذی باعث می‌شوند توت فرنگی باعث افزایش سلامت قلب ، کاهش خطر ابتلا به انواع سرطان و در کل ارتقاء سلامتی بدن شود. همچنین دارای املاح کلسیم ، آهن و فسفر می‌باشد. از مواد موثر مهم آن می‌توان تانن ، موسیلاژ ، قندهای مختلف ، سالیسیلاتها و بخصوص اسیدهای میوه را نام برد. توت فرنگی سرشار از ویتامین و فاقد چربی اشباع است و کالری کمی دارد.

توت فرنگی مانند سایر توتها مثل شاه توت ، توت سفید ، تمشک پاک کننده روده و مثانه است. دریافت روزانه یک واحد توت فرنگی باعث افزایش قابل توجهی در مقدار فولات خون شده و نیز فشار خون بالا را کاهش می‌دهد . فولات ، مقدار هموسیستئین خون را کاهش می‌دهد. همچنین توت فرنگی دارای مقادیر بالایی از آنتی اکسیدانها مثل الاژیک اسید و آنتوسیانین است که در پیشگیری از بیماریهای قلبی موثرند. این مطالعات اهمیت مصرف توت فرنگی را در برنامه غذایی به عنوان عامل بهبود عملکرد دستگاه قلبی-عروقی نشان می‌دهد.

تذکراتی در مورد مصرف توت فرنگی

اولا به علت تماس میوه‌ها بر روی زمین ، خاک و کود ممکن است آلوده شود که باید آنرا شسته و سپس مصرف کرد. ثانیا بعضی از افراد نسبت به آن حساسیت دارند و ممکن است این حساسیت به صورت استفراغ و یا ناراحتیهای جلدی بروز کند. همچنین در افرادی که دارای ناراحتیهای پوستی می‌باشند ممکن است آنها را تشدید کند که باید این نکته مورد توجه قرار گیرد. توت فرنگی به علت داشتن اسید سالسیلیک در بعضی اشخاص ، کبد و مثانه را تحریک کرده و جوشهایی شبیه کهیر ایجاد می‌کند که به علت آلودگی خون و داخل بدن است. کسانی که معده‌ای حساس دارند یا مبتلا به بیماریهای کهیر ، اگزم و آسم هستند ، بهتر است از خوردن توت فرنگی پرهیز کنند

[آبجی]

خربزه

ارزش تغذيه اي خربزه

خربزه ميوه اي شيرين، لذيذ و گواراست كه انواع گوناگوني دارد و بهترين آن خربزه خراسان است.
رسول گرامي اسلام (ص) در بيان خواص خربزه فرموده اند: خربزه از زينت هاي زمين است، آب آن از رحمت الهي، و شيريني آن از بهشت است. همچنين مي فرمايند : خوردن خربزه پيش از غذا، بدن را مي شويد و بيماري را از بدن ريشه كن مي كند.
از امام علي عليه السلام نقل شده است خوردن خربزه، مثانه را پاك و سنگ مثانه را آب مي كند و ادرار را افزايش مي دهد.
ايشان مي فرمايند : خربزه ده خاصيت دارد:
1- خوردني است.
2- آشاميدني است، چون آبدار است.
3- ميوه است.
4- گل است ( زيرا بويي مطبوع دارد ).
5- شيريني است ( زيرا داراي قند زياد است ).
6- روده ها و معده را شستشو مي دهد.
7- معده و روده را پاكيزه مي كند.
8- سبزي است.
9- دواي درد است.
قسمت هايي از اين ميوه كه در تغذيه و پزشكي استفاده مي شود، عبارت اند از: گوشت، تخم و پوست ميوه.
خواص درماني خربزه
1- خربزه داراي ويتامين A است، از اين رو در ترميم و تجديد سلول هاي بدن نقش دارد.
2- خربزه با داشتن خاصيت ادرارآور بودن در بيماري هاي سنگ كليه و مثانه مفيد است؛ دراين بيماري ها بايد نمك و فلفل كمتر خورده شود.
3- خربزه سرشار از ويتامين هاي A ، D وC و سلولز است.
4- خربزه به علت دارا بودن خاصيت مليّن، براي معالجه يبوست تجويز مي شود.
5- اگر گوشت خربزه را له كنيد و به صورت مرهم روي سوختگي هاي سطحي پوست بدن بگذاريد، آن را معالجه خواهد كرد.
6- تخم خربزه براي سرفه حاد، درد سينه و حلق و تب هاي شديد مفيد است.
7- خربزه باعث افزايش شير در زنان شيرده مي شود.
8- مغز تخم خربزه ي بو داده طبيعت گرم دارد.
9- مغز تخم خربزه ي بو داده داراي خاصيت ادرار آور، نرم كنندهو افزايش دهنده ميل جنسي است.

10- خربزه براي اشخاص مبتلا به سل ريوي و كم خوني مفيد است.
11- خربزه، رنگ چهره را روشن مي كند و بيماري استسقاء ( احساس تشنگي دائمي ) را درمان مي نمايد.
13- خربزه به هضم غذا كمك مي كند و رودل را برطرف مي نمايد.
14- خوردن 8 گرم دم كرده ي پوست خشك شده ي خربزه ، سنگ مثانه را دفع مي كند.
احتياط لازم در مصرف خربزه
1- مصرف زياد خربزه باعث نفخ مي شود، در نتيجه در ناحيه معده و روده ايجاد درد مي نمايد.
2- بايد خربزه را بعد از غذا مصرف نمود، زيرا در غير اين صورت توليد اسهال و ورم روده مي كند.
3- خوردن خربزه كال در كساني كه معده ضعيف دارند، توليد اسهال مي كند. همچنين خلط را مي افزايد و براي سينه درد و سرماخوردگي مضر است.

[آبجی]

گیاه زعفران (Crocus sativus) :

گیاه دارویی است که قسمت دارویی آن کلاله می باشد . به عنوان تقویت کننده ، معطر ساختن و رنگین نمودن غذاها استفاده بیشتری دارد . منشا اصلی این گیاه آسیاست . گیاهی است پیاز دار و چند ساله از تیره زنبق . ساقه به ارتفاع 10 تا 30 سانتیمتر ، برگ ها باریک و دراز ، گل ها بنفش یا ارغوانی ، کلاله به رنگ قرمز و حدودا نارنجی است . دارای بوی معطر که در بازار به عنوان زعفران خرید و فروش می شود . تکثیر آن توسط پیاز انجام می شود . ابتدا پیاز را از خاک بیرون آورده و خشک می کنند و در ماه های تیر و مرداد در زمین هایی با بافت نسبتا رسی و کود دار انجام می شود . پیازها در 4 ردیف به نحوی کاشته می شوند که فاصله هر پایه با پایه بعدی حدود 50 سانتیمتر باشد . در سال اول و دوم ، محصول دهی گیاه کم است ولی از سال سوم علاوه بر اینکه محصول آن افزایش پیدا می کند ، ایجاد پیازهای جانبی هم می کند ، بطوریکه از سال سوم به بعد علاوه بر زعفران ، کشاورز می تواند پیاز آن را هم بفروشد .در بعضی از مزارع ، با گیاهان خانواده بقولات نیز بطور مشترک کاشته می شود . پس از کاشت پیاز ، ابتدا برگ ها و پس از مدت زمان کوتاهی گل ها ظاهر می شوند . برای کشت ، بهترین نوع پیاز ، پیاز دو ساله است. کشوری که در حال حاضر به صورت انبوه در کشت زعفران فعالیت دارد ، کشور اسپانیا است . هر 4 سال یکبار گیاه را در زمین های زراعی کشت می کنند . با توجه به پیازهای زیادی که این گیاه تولید می کند ، اولا قابلیت تولید نشا را دارد و ثانیا کل سطح مزرعه را پوشش می دهد . در موقع برداشت محصول ، ابتدا گل ها را می چینند ، سپس کلاله گل ها را جدا و حتی المقدور از خامه جدا می کنند . چیدن گل های زعفران باید صبح و قبل از ساعت 10 انجام شود . خشک کردن کلاله ها معمولا در آبکش هایی که دارای منافذ مناسب هستند و به شکل آویخته هستند ، انجام می شود . برای خشک کردن کلاله ها گرما باید در حد معینی باشد . اگر گرما زیاد باشد ، باعث تغییر رنگ و سیاه شدن کلاله می شود و این امر از مرغوبیت و بازار پسندی آن می کاهد . اگر گرما کم باشد ، چون کلاله قسمت ظریفی از گیاه است ، قارچ و کپک آن را از بین می برد . از هر 77 کیلوگرم کلاله تازه ، 1 کیلوگرم کلاله خشک بدست می آید . زمان جمع آوری اوایل مهر تا اواخر مهر می باشد .

[آبجی]

زعفران

زعفران با نام علمي كركوس ساتيوس Crocus Sativus از خانواده زنبقيان Iridaceae مي باشد. در برخي منابع، مثلا در دائره المــعارف آمريكانا Americana Encyclopedia ذكر شده است كه اين كلمه از كريكوس Corycus كه نام منطقه اي در سيليسيا Cilicia واقع در شرق مديترانه مي باشد گرفته شده است. عده اي مبداء زعفران را ايالت قديم ماد ايران مي دانند، برخي از محققين نيز خاستگاه زعفران را در منطقه وسيعتري از كره زمين شامل يونان، تركيه، آسياي صغير و ايران مي دانند.
ايرانيان ضمن صدور زعفران به بسياري از نقاط جهان باستان، خواص آن را به يونانيها، روميها، چينيها و اقوام سامي از جمله عربها معرفي كردند و شيوه زراعت آن را در سده هاي اول تا چهارم هجري به امم اسلامي پيرامون مديترانه آموختند. به اين ترتيب كه نخستين زعفران زارها به وسيله ايرانيان تبعيد شده توسط معاويه در نواحي شام داير شدند، سپس كاشت زعفران در شمال افريقا و اندلس (اسپانياي اسلامي) وصقليه (سيسيل) رواج يافت و اقوام ايراني همچون رستميان و بنوطبري در انتقال فرهنگ زعفرانكاري مؤثر بودند.
مستندات تاريخي بيانگر اين واقعيت است كه ايرانيان از روزگاران كهن به زر و زعفران علاقه و توجهي بليغ داشته اند به طوري كه در جشن ها و سرور ها و مجالس بزم و نشاط مانند عروسي ها و اعياد، يا استقبال از بزرگان و زائران زر و زعفران نثار قدمها مي كردند. در برپايي با شكوهتر اين گونه آئين ها، ضمن آذين بندي و آينه بندان، سكه هاي زرين و سيمين را به همراه زعفران و گل و نقل بر سر عروس و داماد يا شخصيتهاي مورد نظر، و گاهي همه حاضران در اين گونه مراسم مي ريختند. در برخي ازمراسم زعفران را به تنهايي، يا همراه با مشك وعنبر و عود دود مي كردند و گلاب مي پاشيدند.
درعصرهخامنشيان زعفران براي تزئين گرده هاي نان ومعطر كردن خوراكها به كار مي رفته است. فرديناند يوستي ضمن شرح زندگاني داريوش نوشته است: ((شاه ايران تن خود را روغني معطر مي ماليد كه عبارت بود از مخلوط روغن آفتاب گردان كه در پيه شير پخته و با زعفران و شراب خرما تهيه ميشد)). در دوره پارتها زعفران ايران به يونان و روم مي رفت، بعدا چين هم از مشتريان زعفران ايران شد. در عصر ساسانيان كاشت زعفران در قم و بون نيز رايج گرديد و مرغوبيت محصول آنها شهرت يافت. در همان روزگار زعفران در پرداخت كاغذهاي گران قيمت كاربرد پيداكرد، اما پيشتر از آن محلول زعفران به عنوان مركب تحريراستفاده مي شد،وتا قرنها بعددرتركيب مركبهاي تحرير مرغوب به كار مي رفته است. از انواع مركب زعفراني كم رنگ و پر رنگ (از زرد كمرنگ تا قرمز خونين) براي نوشتن عنوان فرمانها و نامه هاي سلاطين و خليفگان و امرا، و همچنين در تحرير عنوانها و سرفصلهاي كتب و رسالات و نيز در تذهيب و تشعير ، و در تصوير ها و نقوش حواشي و متن استفاده مي شده است. افزون بر اينها در تحرير دعاهاي مقدس و همچنين تعويذ ها و طلسم هاي خاص بر روي كاغد و پارچه و گاهي كفن، مركب زعفران به كار مي رفته است .
در منابع پهلوي زعفران با نام پارسي (كركم) ثبت شده است. در يك ترجمه بندهش زعفران جزو اسپرغم ها يا عطرها يا گياهان خوشبوي به حساب آمده، و در ترجمه ديگري از اين كتاب، زعفران در شمار گياهان رنگ كننده پارچه ذكر شده است. كلمه زعفران يك واژهء عربي يا احتمالا معرب است كه ريشه و وجه اشتقاق آن ناشناخته مانده، گو اينكه در منابع غربي براي اين كلمه و كلمه كركم مبناي سومري عنوان شده است. اين نظر قابل تامل در صورتي به واقعيت نزديك است كه مبدا سومريان از نواحي زعفران خيز ايران باشد، يا بتوان آنها را همان بوميان رانده شده از ايران زمين، پس از هجوم آرياهاي دامدار و شبان پيشه پنداشت.
در منابع لغت فارسي و عربي دهها كلمه به معني زعفران ثبت شده است. اما اين كلمات به ندرت در مآخذ و متون كهن فارسي به كار رفته است. مثلا كلمه كركم در نوشته ها و سروده هاي فارسي در موارد بسيار اندك ذكر شده است، اما كلمه زعفران با همه خصلتها و خصوصيات و خواص نباتيش مورد توجه بسياري از ادبا و نويسندگان و شاعران قرار گرفته است، به طوري كه با جرأت مي توان گفت كلمه زعفران و تعبيرات و تشبيهات مربوط به آن به اندازه اي كه در منابع و متون و دواوين فارسي آمده در آثار مكتوب هيچ يك از السنه جهاني به كار نرفته است.
كشت زعفران در گذشته اي بسيار دور در غالب مناطق مركزي ايران متداول بوده است. شهرت زعفران قم در زمان قبل از اسلام حكايت از پيشينه كشت اين گياه در ايران قديم دارد. در قرن دهم ميلادي كشت زعفران توسط اعراب (كه خود اعراب نيز آن را از ايرانيان آموخته بودند) در اسپانيا متداول گرديد و متعاقب آن در قرن هجدهم در ناحيه اي به نام Walden در Es***انگلستان رواج داشته و امروزه اين محل به نام Saffron Walden معروف است .
به طوري كه از نوشته هاي ادبي و پزشكي هندوستان برمي آيد ، زعفران از دير باز براي مردم آن سرزمين شناخته شده بوده است. همچنين زعفران نزد مردم مصر، يونان، كليميان، هندوها و مسلمانان از توجه خاصي برخوردار بوده است.
گياهشناسي
زعفران با نام علمي ( .Crocus Sativus L ) از خانواده زنبقيان (Iridaceae) گياهي علفي، چند ساله، بدون ساقه و پيازدار است. پياز زعفران از نوع توپر و تقريبا كروي شكل با قطر 3 تا 5 سانتي متر و پوششي قهوه اي رنگ مي باشد كه در زير خاك قرار مي گيرد. هر پياز 6تا 9 برگ باريك، نظير برگ علفهاي چمني توليد مي نمايد. ريشه هاي زعفران ازنوع افشان هستند كه از قــاعده پيازها و از روي دايــره محيطي آن مي رويند. گل زعفران اولين اندامي است كه در اوايل پاييز ظاهر مي شود. در سال اول كشت، به علت ضعف پيازها و عدم استقرار كامل آنها در خاك و كشت عمقي، جوانه هاي گل توان كافي براي رويش ندارند و حتي برگها در سال اول ديرتر از معمول ظاهر مي شوند. پوشش گل از سه كاسبرگ و سه گلبرگ همرنگ بنفش تشكيل مي شود، به طوريكه تشخيص كاسبرگها از گلبرگها مشكل مي باشد. تعداد پرچمها سه و طول ميله پرچم دو برابر بساك است. بساك زعفران زرد رنگ مي باشد. مادگي در مركز گل قرار گرفته و داراي يك تخمدان است و از قسمت تخمدان خامه باريكي خارج مي گردد. خامه طويل و كشيده بوده به رنگ زردكمرنگ است كه به يك كلاله شفاف قرمز نارنجي سه شاخه اي به طول3-2 سانتي متر ختم مي شود. سه كلاله همراه با خامه پس از خشك كردن، زعفران تجارتي را تشكيل مي دهند.


اندامهاي مختلف گياه زعفران
تكثير زعفران از طريق ايجاد پيازچه هاي جديد كه از پياز مادر توليــد مي شود صورت مي گيرد. پياز زعفران در ماههاي تابستان به صورت غيرفعال و راكد در زمين باقي مي ماند و رشد دوباره خود را در حدود پايان تابستان شروع مي نمايد. بر طبق گزارشات موجود چندين واريته شناخته شده در كشورهاي مختلف كشت مي گردد.
تقسيم بندي انواع زعفران
در ايران معمولاً زعفران توليدي به چند شكل تقسيم بندي مي شود. يكي از اصطلاحاتي كه از ديرباز در اين زمينه مورد استفاده قرار مي گرفته زعفران دخترپيچ است. اين نوع زعفران شامل قسمت كلاله و خامه، (قسمت سرخ و قسمت سفيد يا زردرنگ زعفران) مي باشد كه در فارسي به آن زعفران دسته‌اي نيز گفته مي‌شود، و در خارج از كشور آن را به عنوان زعفران Bunch (دسته اي) يا Red & White(سرخ و سفيد) مي شناسند. در واقع قسمت قرمز دراين نوع زعفران بايدبين 75-70% باشد و قسمت ريشه يا كنج آن حدود30-25% است.
از نامهاي جديدتري كه بعداً مرسوم شد، زعفران سرگل يا به اصطلاح عاميانه زعفران سرقلم بود كه از زعفران دسته اي توليدگرديد، بدين نحو كه قسمتهاي زرد آن رابا قيچي كردن وسپس با استفاده از روش الكتريسيته ساكن جدا نمودند و زعفراني تميزتر و كاملاً قرمز به دست آوردند كه در زبان انگليسي به آن All-Red (كاملا سرخ) گويند و مشابه زعفراني است كه كوپه Coupé (قطع شده يا بريده)خوانده مي شود. بعدها زعفرانهايي را كه براي تهيه آنها مستقيماً قسمت قرمز(تنها شامل مقدار بسيار كمي از زردي) را از گل جدا مي‌كنند پوشالي ناميدند، شايد به اين دليل كه اين نوع يك حالت حجيم و پوشال مانند پيدا مي‌كند، كه البته پايگاه معتقداست اين اسم مناسبي نيست و بايد نام بهتري براي اين نوع زعفران انتخاب شود. هر كدام از اين زعفرانها ممكن است درجه يك يا دو و مرغوب يا نامرغوب باشند و هيچيك را نمي توان به ديگري ترجيح داد. آنچه كه مسلم است قدرت رنگدهي و كيفيت زعفران دسته به مراتب پايين تر از انواع ديگر زعفران است، همينطور از نظر روش خشك كردن چون با تاخير خشك مي شود و در واقع بخشي از قدرت رنگدهيش را در طول فرآيند خشك كردن از دست مي دهد كيفيت پايين تري دارد.
برخلاف نتايج بررسيهاي علمي و آناليزهاي انجام شده برخي تصور مي كنند زعفران دسته‌اي و حتي ريشه يا كنج داراي عطر بيشتري است. اين كاملاً اشتباه است، زيرا منشا مواد موثره زعفران (كروسين، پيكرو كروسين و سافرانال، مخصوصاً كروسين موجود در قسمت زردي(كنج) زعفران، كلاله آن است و مواد مذكور در اثر حركت در بافت گياهي از كلاله به آنجا انتقال پيدا كرده اند، خود زردي(كنج) نه تنها داراي مقدار قابل توجهي از آنها نيست(در مقايسه باكلاله) بلكه كروسين موجود در آن صفر است. از نظر عطر نيز تنها به اين علت كه به سبب نوع بافت گياهيش امكان جذب رطوبت بيشتري از كلاله دارد، معطرتر به‌نظر مي‌رسد.
وقتي زعفران سرگل را از زعفران دسته‌اي جدا مي‌كنيم، قسمت ريشه يا سفيد كه در فارسي به آن كنج يا سفيد زعفران و در اروپا به آن white (سفيد) يا style (خامه)گفته مي‌شود،جدا مي‌شود و در واقع نمي توانيم آن را زعفران تلقي كنيم. اين ماده كنج زعفران ناميده مي شود و تعريف زعفرن را شامل آن نمي‌دانيم.
از تقسيم بنديهاي ديگري كه وجود دارد تقسيم بندي است كه توسط بعضي از شركتها مورد استفاده قرار گرفته و در آن زعفران برمبناي كيفيت به درجه هايي تحت عناوين 1و 2و3 يا 1و2و3و4 و همينطور حروف انگليسي مثل A،B و C درجه بندي شده اند. اينها استانداردهاي كارخانه‌اي هستند، و اميدواريم در آينده پايگاه زعفران بتواند با كمك موسسات ذيربط مثل مؤسسه استاندارد و اتحاديه صادركنندگان و ساير بخشها يك نامگذاري واحد را براي زعفران ايران رايج نمايد.
زعفران و هنر
از ميان هنرهاي بسياري كه نزد ايرانيان يافت ميشود، در حال حاضر حداقل به دو هنر بسار قديمي مي توان اشاره كرد كه در آنها از زعفران استفاده شده است. اين دو عبارتند از تذهيب و فرشبافي (در اينجا ذكر دو نكته لازم است، اول اينكه منظور نگارنده از اين كلمات هنرهايي هستند كه منشا ايراني دارند، در غير اينصورت هنرهايي مانند نقاشي و خوشنويسي از شناخته شده ترين هنرهايي هستند كه مي توان در آنها از زعفران استفاده كرد، نكته دوم اين كه احتمالا از اين ماده در هنرهاي ديگري نيز استفاده شده است كه اثبات صحت و سقم اين موضوع نياز به بررسي دارد.)
در فرشهاي ابريشمين كه با رنگهاي طبيعي توسط استادان بزرگ ايران از قرون مختلف بافته شده، به اقصي نقاط دنيا رفته وشهرت جهاني دارند، از زعفران به عنوان يك رنگ طبيعي و با ثبات استفاده گرديده، همينطور در كتب خطي در خوشنويسيهاي مختلفي كه استادان اين هنر انجام داده اند از زعفران به عنوان يك مركب يا جوهر ارزشمند و بادوام استفاده شده وبرخي از سلاطين به دليل اعتقادي كه به يمن زعفران داشتند دستور مي داده اند كه فرامين، احكام و ساير موارد مهم با زعفران نوشته شوند، كما اين كه اين باور در ذهن بسياري از مردم عادي نيز ريشه دوانيده است، مثلادرنوشتن بعضي از ادعيه مورد اعتقاد مردم بر پوستهاي مختلف وپارچه ها اززعفران استفاده مي شده است. علاوه بر اين در سالهاي اخير هم از اين ماده ارزشمند در نقاشي، مجسمه سازي و هنرهاي ديگر بهره گرفته شده است

[آبجی]

گـل كـاغـذي Paper flower مقدمه :

گل كاغذي (Paper Flower) با نام علمي Bougainvillea spectabilis Willd.,گياهي است ازخانواده Nyctaginaceae هميشه سبز،چوبي رونده ،گرمسيري ونيمه گرمسيري مي باشنندوازمحبوبيت زيادي دربين مردم برخوردارند.بعضي از آنهاداراي شكوفه هاي رنگارنگ وبعضي نيز معطر مي باشندكه گلهاي آنها به مقدار زياد درتابستان ظاهر مي شوندمشابه ذغال اخته وبنت قنسول كه گلبرگهايا گلهاي رنگارنگي بنام براكته دارند.براكته ها زير گلهاي حقيقي نامرئي قراردارند.رنگ براكته ها ازسفيد ،سفيد شيري ،زرد ،صورتي ،ا بنفش،ا قرمز سيرتا نارنجي مي باشد.اين گياه واكنش بسيارخوبي درمقابل هرس دارد ودرنتيجه درغالب اوقات به عنوان پرچين دربيشتر مناطق گرمسيرمورد استفاده قرار مي گيرند.اسم جنس اين گياه به افتخار Luis A.de Bougainvillea كه يك دريانورد فرانسوي بود نامگذاري شده است.

مبدا پيدايش:

اين گياه بومي مناطق گرمسيري ونيمه گرمسيري آمريكاي جنوبي شامل كشورهاي برزيل،كلمبيا وپرو مي باشد.

وضعيت متداول ومورداستفاده :

گل كاغذي درجايي كه فاقديخبندان وسرماي سنگين باشد به عنوان يكي از بوته هاي رونده زينتي مشهور است درفضاي سبز استفاده مي شود كه در سرتاسر دنيا ازمناطق آفتابي گرم تامناطق ساحلي خنك ومرطوب يافت مي شود. اين گياه به عنوان يك گياه مهم گلداني وسبدهاي آويزان در اروپا وشمال آمريكا نيز مي باشد.

اين گياه به خاطر داشتن براكته هاي رنگي روشن وواضح كه گلهاي لوله اي نامشخص داخل اين براكته ها هستند مورد توجه مي باشد. برگها متناوب، قلبي شكل، ساقه ها چوبي،رونده،قوي وداراي خارهستند.

ارقام:

اين گياه شامل گونه هاي زيادي مي باشد تنها 3 گونه (B.spectabilis,B.glabra,B.peruviana) درباغباني مهم هستند. بيشتر هيبريدها ويا ارقام مشهور از گونه هاي B.spectabilis × B.glabra يا B.xbuttiana مشتق شده اند كه گونه B.spectabilisبيشتر گرمسيري بوده وگلها عمدتا روي قسمتهاي مسن تر ظاهر مي شوند درحاليكه گلهاي گونه B.glabra به آساني برروي شاخه هاي جديدتر ظاهر مي شوند كه درگلخانه هاي خنك زنده مي مانند،همچنين ارقام باشاخ وبرگهاي گوناگون وجود دارند.

تكثير :

قلمه هاي بلند انتهايي گوشتي ساقه (8تا9 سانتي متر طول) موثرترين روش ازدياد مي باشدبهترين فصل قلمه گيري پاييز يا تابستان است. حذف برگهاي پاييني واستفاده از هورمون جهت ريشه زايي وهمچنين استفاده ازدماي بستر 22 درجه سانتی گراد جهت ريشه زايي توصيه شده است. قسمتهاي سبز ساقه رسيده با 3تا5 گره براي ازدياد بكار گرفته مي شوند. محيط هاي كشت خوب زهكشي شده ياريشه زايي را مي توان براي ريشه دار كردن قلمه ها بكار گرفت .دربعضي ازمنابع از خوابانيدن هوايي وكشت بذر نيزبه عنوان روشهاي تكثير نام برده شده است.

دماي محيط كشت براي ريشه زايي قلمه ها بايد 24 درجه سانتيگراد باشد .از سيستم مه پاشي يا ميست براي نگهداري وشادابي برگهادرمدت ريشه زايي قلمه ها مي توان استفاده كرد.

كنترل گلدهي وخواب گياه :

گل كاغذي گياهي روز كوتاه اختياري مي باشد، تحت شرايط طول روز 12ساعت به 80 روز ودرشرايط طول روز 10 ساعت فقط به 54 روز زمان براي گلدهي نياز دارد.

گياهان درنهايت تحت شرايط روزبلند گل مي دهند اما تعداد جوانه هاي كمي تشكيل مي گردد. عوامل ديگري بغير از طول روز ممكن است گلدهي راتحريك نمايند.شدت تابش بالا منتج به گلدهي سريعتر گياه مي شود.

سرماي شبانه ممكن است يكي ديگر از اين عوامل باشد. گياهان مسن تر كه داراي ساقه با قطر 25/1 سانتي متر هستند زودتراز گياهاني كه به تازگي ريشه دار شده و5/0 سانتي متر قطردارند به گل مي روند.

مواد شيميايي dominazide,chlormequat,ancymidol باعث تسريع در گلدهي گياهاني مي شود كه تحت شرايط روزكوتاه پرورش يافته اند امابراي گياهاني كه تحت شرايط روزبلند بوده اند كمتر تاثير داشته اند. محلول پاشي با جيبرالين اسيد باعث جلو گيري از گل انگيزي درگياه مي شود وهمچنين باعث تاخير ويامانع تشكيل براكته ها مي گردد. اين عكس العمل ها باتوجه به رقم واحتمالا محل ممكن است متفاوت باشند. محلول پاشي باAtrimmec گلدهي درگياه Rainbow Gold رابه جلو مي اندازد اماروي گياهان Raspberry Ice يا San Diego Red موثر نبوده است.

دما :

دماي سرد شبانه باعث تحريك گلدهي مي شود . دماهاي شبانه 15درجه سانتيگراد گلدهي تحت شرايط روزبلند راافزايش ودماي شبانه 26 درجه سانتيگراد مانع گلدهي گياهان پرورش يافته درتحت شرايط روزكوتاه مي شود . دماي شبانه / روزانه (21/24) درجه سانتي گراد تحت شرايط روز كوتاه دمايي بهينه بوده است.

نور :

تابش باشدت زياد وپرورش گياه تحت شرايط روزكوتاه (8 ساعت روشنايي )گلدهي را تحريك مي نمايد.تابش باشدت كم گلدهي را حتي در گياهاني كه درشرايط روزكوتاه ودماي بهينه پرورش يافته اند به تاخير مي اندازد. نور4تا5 هزارفوت كندل رشدمتراكم ،سريع و تشكيل گلهاي رنگي خوب راتحريك مي نمايند.

نور قرمز دور(Far-Red گلدهي را تسريع مي كند. وقتي گياهان تحت شرايط نوربانسبت بالاي قرمز به قرمز دور رويش يافته بودند برگهاي انتهايي بازنشده ويا درمقايسه باگياهاني كه برگي (برگدار ) برداشته شده بودند گلدهي در آنها تسريع شدكه اين حقيقت راپيشنهاد مي نمايدنورقرمز باتوسعه وجابجايي مواد مانع گلدهي دربرگهاي جوان همراه مي باشد. اسيد جيبرالیک ممكن است سبب تاخیر گلدهی شودوهمچنین حذف برگها باعث کاهش میان گره ها می شود.

آب :

درفضاي سبز وقتي گياهان سازگاري پيداكنند مقاوم به خشكي مي باشند درحالي كه تنش هاي آبي ممكن است منتج به ريزش براكته ها درگياهان توليد شده در شرايط خشكي درگلخانه مي شود.

تغذيه :

گل كاغذي به كوددهي ثابت 150 تا 200 پي پي ام نيتروژن عكس العمل مثبت نشان مي دهد. گزارش شده است كه اين گياه نيازبالايي به منيزيم ، آهن ، منگنز دارد.زيادي نمكها سبب خسارت به ريشه مي شود. اگرگياهان درشرايط خنك پرورش مي يابند بايد از كاربرد نيتروژن به فرم آمونيوم پرهيز نمود.

محيط كشت :

درتوليد تجارتي گياهان گلدار گلداني،عمدتا ازمحيط كشت با پايه پيت استفاده مي شود .امامحيط كشت خوب وزهكشي شده با PH 5/5 تا 6 قابل قبول مي باشد. PH بالاي 5/6 ممكن است باعث كمبود آهن درگياه شود.

كنترل ارتفاع :

برخي از موادشيميايي روي گل كاغذي موثر بوده اما همه اين مواد بايد بطوردقيق روي تعداد كمي گياه ازهررقم آزمايش شدند زيرا تغييرات زيادي بسته به رقم ازخود نشان مي دهند. سايكوسل يا A-rest هيچكدام سبب كاهش ارتفاع درارقام Respberry Ice يا San diego Red دركاروليناي جنوبي نشده انداما هردو اين كند كننده هاي رشد باعث كاهش رشد رويشي رقم San Diego Red دركاليفرنيا شده اند. A-Rest را مي توان به غلظت 50 پي پي ام وBonzi را به غلظت 25 تا 100 پي پي ام بكاربرد. محلول پاشي با Dikeyulac باعث افزايش شاخه هاي جانبي در Respberry Ice ،

Diego RedSan، Raibbow Gold شـده وكـاهش طويل شـدن ساقه را در Respberry Iceو

San Diego Red باعث گرديده است اما تاثيري روي Raibbow Gold نداشته است.

مع الوصف كاربرد Atrimmec به غلظت 1600 پي پي ام بطور كلي به عنوان موثرترين راه براي كاهش طويل شدن شاخه ها بوده است.بايد توجه داشت كهAtrimmec درغلظت 400تا 1600 پي پي ام ممكن است باعث كاهش اندازه براكته ها دراواخر بهار واوائل تابستان (افزايش دما ) شود اما دراواخرتابستان واواسط زمستان (دماي خنك تر) زمانيكه براكته ها كوتاهتر ازمدت اواخر بهار واوائل تابستان هستند موثرنبوده است.

جوانه گيري (حذف جوانه ها) :

تقريبا 10 روز بعد ازاين كه رشدرويشي جديد به 5/7 سانتيمتررسيده باشد ممكن است عمل جوانه گيري گياهان انجام مي شود.اين عمل را مي توان درصورت نياز هر4هفته يك بار انجام داد .(براي رشدشاخه هاي فرعي بيشتر ومتراكم شدن بوته ها ) براي افزايش شاخه ها ي فرعي محلول پاشي بنزيل آدنين (BA) به مقدار 50 تا 100 پي پي ام دردومرحله توصيه شده است که اين عمل را پس از 24 سـاعت بعد ازاولـين ودومين مرحله عمل جوانـه گيري انجام مي دهند مصـرف كننده هـا مي خواهند بطور منظم عمل جوانه گيري وهرس انجام شود تا گياه متراكم نگه داشته شود.

قيم :

اگر گياهان درسبدهاي آويزان يا بصورت كنترل شده با بازدارنده هاي رشد پرورش يافته باشند نياز به قيم ندارند اما دربعضي ازگياهان مي توان ازسيم براي قيم استفاده نمود.

فيزيولوژي پس ازبرداشت :

گياهان را مي توان به مدت 6 روز دردماي 3 درجه سانتي گرادحمل ونقل نمود. دماهاي بالاتر توصيه نشده است . گل كاغذي كاملاحساس به اتيلن است وسبب ريزش برگها مي شود. محلول پاشي با محلول Argyline(تركيب حاوي نقره ) به ميزان 5/2 تا3 گرم درليتر يك هفته قبل از جابجايي (حمل ونقل ) توصيه شده است. بسياري ازپرورش دهندگان دانماركي اين محلول را هر2تا3 هفته يكباراستفاده مي نمايند. محلولپاشي با تيوسولفات نقره STS)(به ميزان mM 5/0 همچنين به منظور افزايش كيفيت وجلوگيري ازريزش براكته ها استفاده مي شود. بطور تجربي 500 پي پي ام نفتالين استيك اسيد(NAA) درزمان تشكيل كامل براكته ها باعث افزايش عمر پس ازبرداشت براكته ها مي شود.

مهمترين آفات وبيماريها:

شته،تريپس، شپشك هاي آردآلود وسپردارها جزوآفات مهم ولكه برگي bougainvillea)(Cerospora ، بوته ميري (Phytophtora parasitica) جزو بيماريهاي مهم اين گياه زينتي مي باشند.


نویسنده: مهندس محبوب آقازاده

[آبجی]

گیاه پول یا گیاه سکه ای سلام
پارسال یک جایی بودم که یک گیاه لوناریا خودرو که خشک شده بود دیدم.بذر هاش رو گرفتم و کاشتم. سال اول ( پارسال) بذرها سبز شدند و یک بوته های کوچک 2- 6 برگی بوجود آمد.در تمام زمستان علیرغم یخبندان و برف، که تمام بوته ها یخ زدند اما این گیاهان جوان یخ نزدند و برگهاشون رو حفظ کردند.در بهار امسال شروع به رشد دوباره کردند و حدود 1 تا 1.5 متر ارتفاع گرفتند و در عین حال شروع به گلدهی کردنه که وقت نشد ازشون عکس بگیرم اما عکسهاش رو از جای دیگه پیدا میکنم میزارم.در حال حاضر میوه ها( که شبیه سکه هستند و اسم گیاه مشتق از شکل همین میوه ها هست) تشکیل شده که چند تا عکس ازشون گرفته ام که میگذارم.
دقت کنید که در داخل این سکه ها که پس از خشک شدن نقره ای رنگ خواهند شد تعدادی بذر و جود دارد که به دایره محیطی سکه ها وصل هستند.
یادم هست که حدود 14-15 سال پیش این گیاه ( خشک شده اش ) در گلفروشی های تهران قیمت سرسام آوری داشت و من سعی کردم که از بذورش استفاده کنم اما هیچوقت موفق به سبز کردنشان نشدم.حالا نمیدونم بذرها خراب بود با شرایط جور نبود، یادم نیست!