آهن چيست ؟
آهن يک ماده مغذي مورد نياز براي ادامه حيات است .
آهن اساسي ترين ماده اوليه براي ساختن گلبولهاي قرمز خون مي باشد .
نقش گلبولهاي قرمز خون انتقال اکسيژن به سلولهاي بدن است .

کمبود آهن و کم خوني فقر آهن چيست ؟
چنانچه براي ساختن گلبولهاي قرمز خون ،‌آهن به مقدار کافي در دسترس نباشد ، ابتدا فرد از ذخائر آهن بدن خود استفاده مي کند و زمانيکه کمبود آهن ادامه يابد . ذخائر بدن تخليه مي شود و کم خوني فقر آهن بروز مي کند .

چه عواملي موجب کمبود آهن و کم خوني فقر آهن مي شود ؟
کمبود آهن در رژيم غذايي روزانه
پايين بودن جذب آهن رژيم غذايي ( غذاهاي گياهي مثل حبوبات و سبزي ها )
افزايش نياز بدن به آهن در بارداري و رشد ( کودکي و نوجواني )‌
عادات و الگوهاي نامناسب غذايي مانند مصرف چاي همراه با غذا يا بلافاصله بعد از غذا ( کاهش جذب آهن به مقدار زياد ) يا استفاده از نانهايي که در تهيه آنها از جوش شيرين استفاده شده است .
شروع نکردن به موقع تغذيه تکميلي کودکان و يا مناسب بودن آن .
تخليه ذخائر آهن در بدن زنان به علت بارداريهاي مکرر و با فاصله کمتر از ۳ سال .
ابتلا به آلودگيهاي انگلي و بيماريهاي عفوني .
دفع زياد آهن به دليل خونريزي شديد در دوران قاعدگي .

چه افرادي در معرض خطر کمبود آهن و کم خوني قرار دارند ؟
زنان در سنين باروري بويژه زنان باردار
کودکان خردسال
نوجوانان بويژه دختران نوجوان به علت شروع عادت ماهيانه

عوارض بهداشتي – اقتصادي – اجتماعي کم خوني فقر آهن
۱ – در شيرخواران ، کودکان و نوجوانان :
اختلال در تکامل و هماهنگي سيستم اعصاب حرکتي و تکامل گفتاري .
کاهش قدرت يادگيري و افت تحصيلي
تغييرات رفتاري ( بي تفاوتي ،‌خستگي ،‌بي حسي )‌
۲ – در زنان باردار :
ضعف و ناتواني بدني
افزايش خطر مرگ و مير مادر به هنگام زايمان
افزايش خطر تولد نوزاد کم وزن ،‌ نارس و سقط جنين .

۳ – در بزرگسالان ( هر دو جنس )‌
کاهش قدرت کاري و ظرفيت يادگيري
خستگي زودرس

علائم ابتلا به کم خوني فقر آهن
رنگ پريدگي زبان و مخاط داخل لب و پلک چشم
خستگي زودرس
بي تفاوتي
سرگيجه و سردرد
خواب رفتن و سوزن سوزن شدن دست و پاها
حالت تهوع
درکم خونيهاي شديد گود شدن روي ناخن

را ههاي اساسي براي پيشگيري از کم خوني فقر آهن
استفاده از مواد غذايي آهن دار مثل گوشت قرمز ، مرغ ،‌ماهي ،‌ تخم مرغ و سبزي ها مثل جعفري ، اسفناج و حبوبات مثل عدس و لوبيا در برنامه غذايي روزانه .
همراه با غذا سالاد شامل : گوجه فرنگي ، کاهو ،‌کلم ،‌فلفل سبز دلمه اي و سبزي هاي تازه ( سبزي خوردن ) و بعد از غذا ميوه هاي حاوي ويتامين ث خصوصاً مرکبات استفاده کنيد .
استفاده از انواع خشکبار مثل توت خشک ، برگه آلو ، انجير خشک و کشمش که منابع خوبي از آهن هستند به عنوان ميان وعده در برنامه غذايي کودکان و نوجوانان .
ار نوشيدن چاي يک ساعت قبل و ۱-۲ ساعت بعد از صرف غذا خودداري کنيد .
استفاده نانوايان از خمير ورآمده جهت تهيه نان ،‌چون ناني که با خمير ورنيامده و با جوش شيرين تهيه شده باشد ،‌جذب آهن را کاهش ميدهد .
اضافه کردن حتي مقدار کمي گوشت به غذاهاي گياهي جذب آهن را افزايش مي دهد .
ار غلات و حبوبات جوانه زده استفاده کنيد .
از توالتهاي بهداشتي و آب سالم استفاده کنيد .
سبزيها را کاملاً شسته و ضدعفوني کنيد .
شستن کامل دستها با آب و صابون قبل از تهيه و مصرف غذا و پس از هر بار اجابت مزاج .
زنان باردار : روزانه بايد يک قرص آهن از پايان ماه چهارم بارداري تا سه ماه پس از زايمان مصرف کنند .
به کودکان : همزمان با شروع تغذيه تکميلي تا پايان ۲ سالگي قطره آهن بدهيد .
کودکاني که با شير مادر تغذيه نمي شوند بيشتر در معرض کم خوني فقر آهن قرار دارند چون آهن شيرمادر بهتر از ساير شيرها جذب ميشود .