استاندارد شبكه‌های محلی بی‌سيم

[MAHDIAR]

1.پيش درآمد

امروزه با بهبود عملكرد، كارايی و عوامل امنيتی، شبكه‌های بی‌سيم به شكل قابل توجهی در حال رشد و گسترش هستند و استاندارد IEEE 802.11 استاندارد بنيادی است كه شبكه‌های بی‌سيم بر مبنای آن طراحی و پياده سازی می‌شوند.

در ماه ژوئن سال 1997 انجمن مهندسان برق و الكترونيك (IEEE) استاندارد IEEE 802.11-1997 را به عنوان اولين استانداردِ شبكه‌های محلی بی‌سيم منتشر ساخت. اين استاندارد در سال 1999 مجدداً بازنگری شد و نگارش روز آمد شده آن تحت عنوان IEEE 802.11-1999 منتشر شد. استاندارد جاری شبكه‌های محلی بی‌سيم يا همانIEEE 802.11 تحت عنوان ISO/IEC 8802-11:1999، توسط سازمان استاندارد سازی بين‌المللی (ISO) و مؤسسه استانداردهای ملی آمريكا (ANSI) پذيرفته شده است. تكميل اين استاندارد در سال 1997، شكل گيری و پيدايش شبكه سازی محلی بی‌سيم و مبتنی بر استاندارد را به دنبال داشت. استاندارد 1997، پهنای باند 2Mbps را تعريف می‌كند با اين ويژگی كه در شرايط نامساعد و محيط‌های دارای اغتشاش (نويز) اين پهنای باند می‌تواند به مقدار 1Mbps كاهش يابد. روش تلفيق يا مدولاسيون در اين پهنای باند روش DSSS است. بر اساس اين استاندارد پهنای باند 1 Mbps با استفاده از روش مدولاسيون FHSS نيز قابل دستيابی است و در محيط‌های عاری از اغتشاش (نويز) پهنای باند 2 Mbpsنيز قابل استفاده است. هر دو روش مدولاسيون در محدوده باند راديويی 2.4 GHz عمل می‌كنند. يكی از نكات جالب توجه در خصوص اين استاندارد استفاده از رسانه مادون قرمز علاوه بر مدولاسيون‌های راديويی DSSS و FHSS به عنوان رسانهانتقال است. ولی كاربرد اين رسانه با توجه به محدوديت حوزه عملياتی آن نسبتاً محدود و نادر است. گروه كاری 802.11 به زير گروه‌های متعددی تقسيم می‌شود. شكل‌های 1-1 و 1-2 گروه‌های كاری فعال در فرآيند استاندارد سازی را نشان می‌دهد. برخی از مهم‌ترين زير گروه‌ها به قرار زير است:

- 802.11D: Additional Regulatory Domains
- 802.11E: Quality of Service (QoS)
- 802.11F: Inter-Access Point Protocol (IAPP)
- 802.11G: Higher Data Rates at 2.4 GHz
- 802.11H: Dynamic Channel Selection and Transmission Power Control
- 802.11i: Authentication and Security

كميته 802.11e كميته‌ای است كه سعی دارد قابليت QoS اِتـِرنت را در محيط شبكه‌های بی‌سيم ارائه كند. توجه داشته باشيد كه فعاليت‌های اين گروه تمام گونه‌های 802.11 شامل a، b، و g را در بر دارد. اين كميته در نظر دارد كه ارتباط كيفيت سرويس سيمی يا Ethernet QoS را به دنيای بی‌سيم بياورد.

كميته 802.11g كميته‌ای است كه با عنوان 802.11 توسعه يافته نيز شناخته می‌شود. اين كميته در نظر دارد نرخ ارسال داده‌ها در باند فركانسی ISM را افزايش دهد. باند فركانسی ISM يا باند فركانسی صنعتی، پژوهشی، و پزشكی، يك باند فركانسی بدون مجوز است. استفاده از اين باند فركانسی كه در محدوده 2400 مگاهرتز تا 2483.5 مگاهرتز قرار دارد، بر اساس مقررات FCC در كاربردهای تشعشع راديويی نيازی به مجوز ندارد. استاندارد 802.11g تا كنون نهايی نشده است و مهم‌ترين علت آن رقابت شديد ميان تكنيك‌های مدولاسيون است. اعضاء اين كميته و سازندگان تراشه توافق كرده‌اند كه از تكنيك تسهيم OFDM استفاده نمايند ولی با اين وجود روش PBCC نيز می‌تواند به عنوان يك روش جايگزين و رقيب مطرح باشد.

كميته 802.11h مسئول تهيه استانداردهای يكنواخت و يكپارچه برای توان مصرفی و نيز توان امواج ارسالی توسط فرستنده‌های مبتنی بر 802.11 است.

فعاليت دو كميته 802.11i و 802.11x در ابتدا برروی سيستم‌های مبتنی بر 802.11b تمركز داشت. اين دو كميته مسئول تهيه پروتكل‌های جديد امنيت هستند. استاندارد اوليه از الگوريتمی موسوم به WEP استفاده می‌كند كه در آن دو ساختار كليد رمز نگاری به طول 40 و 128 بيت وجود دارد. WEP مشخصاً يك روش رمزنگاری است كه از الگوريتم RC4 برای رمزنگاری فريم‌ها استفاده می‌كند. فعاليت اين كميته در راستای بهبود مسائل امنيتی شبكه‌های محلی بی‌سيم است.

شكل 1-1- گروه‌های كاری لايه فيزيكی

شكل1-2- گروه‌های كاری لايه دسترسی به رسانه

اين استاندارد لايه‌های كنترل دسترسی به رسانه (MAC) و لايه فيزيكی (PHY) در يك شبكه محلی با اتصال بی‌سيم را دربردارد. شكل 1-3 جايگاه استاندارد 802.11 را در مقايسه با مدل مرجع نشان می‌دهد.

شكل 1-3- مقايسه مدل مرجعOSI و استاندارد 802.11

محيط‌های بی‌سيم دارای خصوصيات و ويژگی‌های منحصر به فردی می‌باشند كه در مقايسه با شبكه‌های محلی سيمی جايگاه خاصی را به اين گونه شبكه‌ها می‌بخشد. به طور مشخص ويژگی‌های فيزيكی يك شبكه محلی بی‌سيم محدوديت‌های فاصله، افزايش نرخ خطا و كاهش قابليت اطمينان رسانه، همبندی‌های پويا و متغير، تداخل امواج، و عدم وجود يك ارتباط قابل اطمينان و پايدار در مقايسه با اتصال سيمی است. اين محدوديت‌ها، استاندارد شبكه‌های محلی بی‌سيم را وا می‌دارد كه فرضيات خود را بر پايه يك ارتباط محلی و با بُرد كوتاه بنا نهد. پوشش‌های جغرافيايی وسيع‌تر از طريق اتصال شبكه‌های محلی بی‌سيم كوچك برپا می‌شود كه در حكم عناصر ساختمانی شبكه گسترده هستند. سيـّار بودن ايستگاه‌های كاری بی‌سيم نيز از ديگر ويژگی‌های مهم شبكه‌های محلی بی‌سيم است. در حقيقت اگر در يك شبكه محلی بی‌سيم ايستگاه‌های كاری قادر نباشند در يك محدودهعملياتی قابل قبول و همچنين ميان ساير شبكه‌های بی‌سيم تحرك داشته باشد، استفاده از شبكه‌های محلی بی‌سيم توجيه كاربردی مناسبی نخواهد داشت.

از سوی ديگر به منظور حفظ سازگاری و توانايی تطابق و همكاری با ساير استانداردها، لايهدسترسی به رسانه (MAC) در استاندارد 802.11 می‌بايست از ديد لايه‌های بالاتر مشابه يك شبكه محلی مبتنی بر استاندارد 802 عمل كند. بدين خاطر لايه MAC در اين استاندارد مجبور است كه سيـّاربودن ايستگاه‌های كاری را به گونه‌ای شفاف پوشش دهد كه از ديد لايه‌های بالاتر استاندارد اين سيـّاربودن احساس نشود. اين نكته سبب می‌شود كه لايهMAC در اين استاندارد وظايفی را بر عهده بگيرد كه معمولاً توسط لايه‌های بالاتر شبكه انجام می‌شوند. در واقع اين استاندارد لايه‌های فيزيكی و پيوند داده جديدی به مدل مرجع OSI اضافه می‌كند و به طور مشخص لايه فيزيكی جديد از فركانس‌های راديويی به عنوان رسانهانتقال بهره می‌برد. شكل1-4، جايگاه اين دو لايه در مدل مرجع OSI را در كنار ساير پروتكل‌های شبكه سازی نشان می‌دهد. همانگونه كه در اين شكل مشاهده می‌شود وجود اين دولايه از ديد لايه‌های فوقانی شفاف است.

شكل 1-4- جايگاه 802.11 در مقايسه با ساير پروتكل‌ها

برای كسب اطلاعات بيشتر در خصوص گروه‌های كاری IEEE 802.11 می‌توانيد به نشانی http://www.ieee802.org/11 مراجعه كنيد. علاوه بر استاندارد IEEE 802.11-1999 دو الحاقيه IEEE 802.11a و IEEE 802.11b تغييرات و بهبودهای قابل توجهی را به استاندارد اوليه اضافه كرده است كه در ادامه اين مقاله به بررسی آنها خواهيم پرداخت.

2.معماری شبكه‌های محلی بی‌سيم

معماری 802.11 از عناصر ساختمانی متعددی تشكيل شده است كه در كنار هم، سـّيار بودن ايستگاه‌های كاری را پنهان از ديد لايه‌های فوقانی برآورده می‌سازد. ايستگاه بی‌سيم يا به اختصار ايستگاه (STA)، بنيادی‌ترين عنصر ساختمانی در يك شبكه محلی بی‌سيم است. يك ايستگاه، دستگاهی است كه بر اساس تعاريف و پروتكل‌های 802.11 (لايه‌های MAC و PHY) عمل كرده و به رسانه بی‌سيم متصل است. توجه داشته باشيد كه براساس تعريف كلاسيكِ شبكه‌های كامپيوتری، يك شبكه كامپيوتری مجموعه‌ای از كامپيوترهای مستقل و متصل است كه منظور از اتصال در اين تعريف، توانايی جابجايی و مبادله پيام‌ها است. ايستگاه‌های كاری بی‌سيم امروزی عمدتاً به صورت مجموعه سخت‌افزاري/نرم‌افزاری كارت‌های شبكه بی‌سيم پياده‌سازی می‌شوند. همچنين يك ايستگاه می‌تواند يك كامپيوتر قابل حمل، كامپيوتر كفدستی و يا يك نقطه دسترسی باشد. نقطه دسترسی در واقع در حكم پلی است كه ارتباط ايستگاه‌های بی‌سيم را با سيستم توزيع يا شبكه سيمی برقرار می‌سازد. كوچكترين عنصر ساختمانی شبكه‌های محلی بی‌سيم در استاندارد 802.11 مجموعه سرويس پايه يا BSS ناميده می‌شود. در واقع BSS مجموعه‌ای از ايستگاه‌های بی‌سيم است.

[MAHDIAR]

2-1- همبندی‌های 802.11

در يك تقسيم بندی كلی می‌توان دو همبندی را برای شبكه‌های محلی بی‌سيم در نظر گرفت. سـاده‌ترين همبندی، فی‌البداهه (Ad Hoc) و براساس فرهنگ واژگان استاندارد 802.11، IBSS است. در اين همبندی ايستگاه‌ها از طريق رسانه بی‌سيم به صورت نظير به نظير با يكديگر در ارتباط هستند و برای تبادل داده (تبادل پيام) از تجهيزات يا ايستگاه واسطی استفاده نمی‌كنند. واضح است كه در اين همبندی به سبب محدوديت‌های فاصله هر ايستگاهی ضرورتاً نمی‌تواند با تمام ايستگاه‌های ديگر در تماس باشد. به اين ترتيب شرط اتصال مستقيم در همبندی IBSS آن است كه ايستگاه‌ها در محدوده عملياتی بی‌سيم يا همان بُرد شبكه بی‌سيم قرار داشته باشند. شكل 2-1 همبندی IBSSرا نشان می‌دهد.

شكل 2-1- همبندی فی‌البداهه يا IBSS

همبندی ديگر زيرساختار است. در اين همبندی عنصر خاصی موسوم به نقطه دسترسی وجود دارد. نقطه دسترسی ايستگاه‌های موجود در يك مجموعه سرويس را به سيستم توزيع متصل می‌كند. در اين هم بندی تمام ايستگاه‌ها با نقطه دسترسی تماس می‌گيرند و اتصال مستقيم بين ايستگاه‌ها وجود ندارد در واقع نقطهدسترسی وظيفه دارد فريم‌ها (قاب‌های داده) را بين ايستگاه‌ها توزيع و پخش كند. شكل 2-2 همبندی زيرساختار را نشان می‌دهد.

شكل2-2- همبندی زيرساختار در دوگونه BSS و ESS

در اين هم بندی سيستم توزيع، رسانه‌ای است كه از طريق آن نقطه دسترسی (AP) با ساير نقاط دسترسی در تماس است و از طريق آن می‌تواند فريم‌ها را به ساير ايستگاه‌ها ارسال نمايد. از سوی ديگر می‌تواند بسته‌ها را در اختيار ايستگاه‌های متصل به شبكه سيمی نيز قراردهد. در استاندارد 802.11 توصيف ويژه‌ای برای سيستم توزيع ارائه نشده است، لذا محدوديتی برای پياده سازی سيستم توزيع وجود ندارد، در واقع اين استاندارد تنها خدماتی را معين می‌كند كه سيستم توزيع می‌بايست ارائه نمايد. بنابراين سيستم توزيع می‌تواند يك شبكه 802.3 معمولی و يا دستگاه خاصی باشد كه سرويس توزيع مورد نظر را فراهم می‌كند.

استاندارد 802.11 با استفاده از همبندی خاصی محدوده عملياتی شبكه را گسترش می‌دهد. اين همبندی به شكل مجموعه سرويس گسترش يافته (ESS) بر پا می‌شود. در اين روش يك مجموعه گسترده و متشكل از چندين BSS يا مجموعه سرويس پايه از طريق نقاط دسترسی با يكديگر در تماس هستند و به اين ترتيب ترافيك داده بين مجموعه‌های سرويس پايه مبادله شده و انتقال پيام‌ها شكل می‌گيرد. در اين همبندی ايستگاه‌ها می‌توانند در محدوده عملياتی بزرگ‌تری گردش نمايند. ارتباط بين نقاط دسترسی از طريق سيستم توزيع فراهم می‌شود. در واقع سيستم توزيع ستون فقرات شبكه‌های محلی بی‌سيم است و می‌تواند با استفاده از فنّاوری بی‌سيم يا شبكه‌های سيمی شكل گيرد. سيستم توزيع در هر نقطه دسترسی به عنوان يك لايه عملياتی ساده است كه وظيفه آن تعيين گيرنده پيام و انتقال فريم به مقصدش می‌باشد. نكته قابل توجه در اين همبندی آن است كه تجهيزات شبكه خارج از حوزه ESS تمام ايستگاه‌های سيـّار داخل ESS را صرفنظر از پويايی و تحركشان به صورت يك شبكه منفرد در سطح لايه MAC تلقی می‌كنند. به اين ترتيب پروتكل‌های رايج شبكه‌های كامپيوتری كوچكترين تأثيری از سيـّار بودن ايستگاه‌ها و رسانه بی‌سيم نمی‌پذيرند. جدول 2-1 همبندی‌های رايج در شبكه‌های بی‌سيم مبتنی بر 802.11 را به اختصار جمع بندی می‌كند.

802.11 Topologies
Independent Basic Service Set (IBSS)
("Ad Hoc" or "Peer to Peer")
Infrastructure
Basic Service Set (BSS)
Extended Service Set (ESS)

جدول 2-1- همبنديهای رايج در استاندارد 802.11

2-2- خدمات ايستگاهی

بر اساس اين استاندارد خدمات خاصی در ايستگاه‌های كاری پياده‌سازی می‌شوند. در حقيقت تمام ايستگاه‌های كاری موجود در يك شبكه محلی مبتنی بر 802.11 و نيز نقاط دسترسی موظف هستند كه خدمات ايستگاهی را فراهم نمايند. با توجه به اينكه امنيت فيزيكی به منظور جلوگيری از دسترسی غير مجاز بر خلاف شبكه‌های سيمی، در شبكه‌های بی‌سيم قابل اعمال نيست استاندارد 802.11 خدمات هويت سنجی را به منظور كنترل دسترسی به شبكه تعريف می‌نمايد. سرويس هويت سنجی به ايستگاه كاری امكان می‌دهد كه ايستگاه ديگری را شناسايی نمايد. قبل از اثبات هويت ايستگاه كاری، آن ايستگاه مجاز نيست كه از شبكه بی‌سيم برای تبادل داده استفاده نمايد. در يك تقسيم بندی كلی 802.11 دو گونه خدمت هويت سنجی را تعريف می‌كند:

- Open System Authentication
- Shared Key Authentication

روش اول، متد پيش فرض است و يك فرآيند دو مرحله‌ای است. در ابتدا ايستگاهی كه می‌خواهد توسط ايستگاه ديگر شناسايی و هويت سنجی شود يك فريم مديريتی هويت سنجی شامل شناسه ايستگاه فرستنده، ارسال می‌كند. ايستگاه گيرنده نيز فريمی در پاسخ می‌فرستد كه آيا فرستنده را می‌شناسد يا خير. روش دوم كمی پيچيده‌تر است و فرض می‌كند كه هر ايستگاه از طريق يك كانال مستقل و امن، يك كليد مشترك سّری دريافت كرده است. ايستگاه‌های كاری با استفاده از اين كليد مشترك و با بهره‌گيری از پروتكلی موسوم به WEP اقدام به هويت سنجی يكديگر می‌نمايند. يكی ديگر از خدمات ايستگاهی خاتمه ارتباط يا خاتمه هويت سنجی است. با استفاده از اين خدمت، دسترسی ايستگاهی كه سابقاً مجاز به استفاده از شبكه بوده است، قطع می‌گردد.

در يك شبكه بی‌سيم، تمام ايستگاه‌های كاری و ساير تجهيزات قادر هستند ترافيك داده‌ای را "بشنوند" – در واقع ترافيك در بستر امواج مبادله می‌شود كه توسط تمام ايستگاه‌های كاری قابل دريافت است. اين ويژگی سطح امنيتی يك ارتباط بی‌سيم را تحت تأثير قرار می‌دهد. به همين دليل در استاندارد 802.11 پروتكلی موسوم به WEP تعبيه شده است كه برروی تمام فريم‌های داده و برخی فريم‌های مديريتی و هويت سنجی اعمال می‌شود. اين استاندارد در پی آن است تا با استفاده از اين الگوريتم سطح اختفاء وپوشش را معادل با شبكه‌های سيمی نمايد.

2-3-خدمات توزيع

خدمات توزيع عملكرد لازم در همبندی‌های مبتنی بر سيستم توزيع را مهيا می‌سازد. معمولاً خدمات توزيع توسط نقطه دسترسی فراهم می‌شوند. خدمات توزيع در اين استاندارد عبارتند از:

- پيوستن به شبكه
- خروج از شبكه بی‌سيم
- پيوستن مجدد
- توزيع
- مجتمع سازی

سرويس اول يك ارتباط منطقی ميان ايستگاه سيّار و نقطه دسترسی فراهم می‌كند. هر ايستگاه كاری قبل از ارسال داده می‌بايست با يك نقطه دسترسی برروی سيستم ميزبان مرتبط گردد. اين عضويت، به سيستم توزيع امكان می‌دهد كه فريم‌های ارسال شده به سمت ايستگاه سيّار را به درستی در اختيارش قرار دهد. خروج از شبكه بی‌سيم هنگامی بكار می‌رود كه بخواهيم اجباراً ارتباط ايستگاه سيّار را از نقطه دسترسی قطع كنيم و يا هنگامی كه ايستگاه سيّار بخواهد خاتمه نيازش به نقطه دسترسی را اعلام كند. سرويس پيوستن مجدد هنگامی مورد نياز است كه ايستگاه سيّار بخواهد با نقطه دسترسی ديگری تماس بگيرد. اين سرويس مشابه "پيوستن به شبكه بی‌سيم" است با اين تفاوت كه در اين سرويس ايستگاه سيّار نقطه دسترسی قبلی خود را به نقطه دسترسی جديدی اعلام می‌كند كه قصد دارد به آن متصل شود. پيوستن مجدد با توجه به تحرك و سيّار بودن ايستگاه كاری امری ضروری و اجتناب ناپذير است. اين اطلاع، (اعلام نقطه دسترسی قبلی) به نقطه دسترسی جديد كمك می‌كند كه با نقطه دسترسی قبلی تماس گرفته و فريم‌های بافر شده احتمالی را دريافت كند كه به مقصد اين ايستگاه سيّار فرستاده شده‌اند. با استفاده از سرويس توزيع فريم‌های لايه MAC به مقصد مورد نظرشان می‌رسند. مجتمع سازی سرويسی است كه شبكه محلی بی‌سيم را به ساير شبكه‌های محلی و يا يك يا چند شبكه محلی بی‌سيم ديگر متصل می‌كند. سرويس مجتمع سازی فريم‌های 802.11 را به فريم‌هايی ترجمه می‌كند كه بتوانند در ساير شبكه‌ها (به عنوان مثال 802.3) جاری شوند. اين عمل ترجمه دو طرفه است بدان معنی كه فريم‌های ساير شبكه‌ها نيز به فريم‌های 802.11 ترجمه شده و از طريق امواج در اختيار ايستگاه‌های كاری سيّار قرار می‌گيرند.

[MAHDIAR]

2-4- دسترسی به رسانه

روش دسترسی به رسانه در اين استاندارد CSMA/CA است كه تاحدودی به روش دسترسی CSMA/CD شباهت دارد. در اين روش ايستگاه‌های كاری قبل از ارسال داده كانال راديويی را كنترل می‌كنند و در صورتی كه كانال آزاد باشد اقدام به ارسال می‌كنند. در صورتی كه كانال راديويی اشغال باشد با استفاده از الگوريتم خاصی به اندازه يك زمان تصادفی صبر كرده و مجدداً اقدام به كنترل كانال راديويی می‌كنند. در روش CSMA/CA ايستگاه فرستنده ابتدا كانال فركانسی را كنترل كرده و در صورتی كه رسانه به مدت خاصی موسوم به DIFS آزاد باشد اقدام به ارسال می‌كند. گيرنده فيلد كنترلی فريم يا همان CRC را چك می‌كند و سپس يك فريم تصديق می‌فرستد. دريافت تصديق به اين معنی است كه تصادمی بروز نكرده است. در صورتی كه فرستنده اين تصديق را دريافت نكند، مجدداً فريم را ارسال می‌كند. اين عمل تا زمانی ادامه می‌يابد كه فريم تصديق ارسالی از گيرنده توسط فرستنده دريافت شود يا تكرار ارسال فريم‌ها به تعداد آستان‌های مشخصی برسد كه پس از آن فرستنده فريم را دور می‌اندازد.

در شبكه‌های بی‌سيم بر خلاف اِتِرنت امكان شناسايی و آشكار سازی تصادم به دو علت وجود ندارد:

2. پياده سازی مكانيزم آشكار سازی تصادم به روش ارسال راديويی دوطرفه نياز دارد كه با استفاده از آن ايستگاه سيّار بتواند در حين ارسال، سيگنال را دريافت كند كه اين امر باعث افزايش قابل توجه هزينه می‌شود.
3. در يك شبكه بی‌سيم، بر خلاف شبكه‌های سيمی، نمی‌توان فرض كرد كه تمام ايستگاه‌های سيّار امواج يكديگر را دريافت می‌كنند. در واقع در محيط بی‌سيم حالاتی قابل تصور است كه به آنها نقاط پنهان می‌گوييم. در شكل زير ايستگاه‌های كاری "A" و "B" هر دو در محدوده تحت پوشش نقطه دسترسی هستند ولی در محدوده يكديگر قرار ندارند.

شكل 2-3- روزنه‌های پنهان

برای غلبه بر اين مشكل، استاندارد 802.11 از تكنيكی موسوم به اجتناب از تصادم و مكانيزم تصديق استفاده می‌كند. همچنين با توجه به احتمال بروز روزنه‌های پنهان و نيز به منظور كاهش احتمال تصادم در اين استاندارد از روشی موسوم به شنود مجازی رسانه يا VCS استفاده می‌شود. در اين روش ايستگاه فرستنده ابتدا يك بسته كنترلی موسوم به تقاضای ارسال حاوی نشانی فرستنده، نشانی گيرنده، و زمان مورد نياز برای اشغال كانال راديويی را می‌فرستد. هنگامی كه گيرنده اين فريم را دريافت می‌كند، رسانه را كنترل می‌كند و در صورتی كه رسانه آزاد باشد فريم كنترلی CTS را به نشانی فرستنده ارسال می‌كند. تمام ايستگاه‌هايی كه فريم‌های كنترلی RTS/CTS را دريافت می‌كنند وضعيت كنترل رسانه خود موسوم به شاخصNAV را تنظيم می‌كنند. در صورتی كه ساير ايستگاه‌ها بخواهند فريمی را ارسال كنند علاوه بر كنترل فيزيكی رسانه (كانال راديويی) به پارامتر NAV خود مراجعه می‌كنند كه مرتباً به صورت پويا تغيير می‌كند. به اين ترتيب مشكل روزنه‌های پنهان حل شده و تصادم‌ها نيز به حداقل مقدار می‌رسند. شكل 2-4 زمان‌بندی RTS/CTS و وضعيت ساير ايستگاه‌ها را نشان می‌دهد.

شكل 2-4- زمان‌بندی RTS/CTS

2-5- لايه فيزيكی

در اين استاندارد لايه فيزيكی سه عملكرد مشخص را انجام می‌دهد. اول آنكه رابطی برای تبادل فريم‌های لايه MAC جهت ارسال و دريافت داده‌ها فراهم می‌كند. دوم اينكه با استفاده از روش‌های تسهيم فريم‌های داده را ارسال می‌كند و در نهايت وضعيت رسانه (كانال راديويي) را در اختيار لايه بالاتر (MAC) قرار می‌دهد. سه تكنيك راديويی مورد استفاده در لايه فيزيكی اين استاندارد به شرح زير می‌باشند:

• استفاده از تكنيك راديويی DSSS
• استفاده از تكنيك راديويی FHSS
• استفاده از امواج راديويی مادون قرمز

در اين استاندار لايه فيزيكی می‌تواند از امواج مادون قرمز نيز استفاده كند. در روش ارسال با استفاده از امواج مادون قرمز، اطلاعات باينری با نرخ 1 يا 2 مگابيت در ثانيه و به ترتيب با استفاده از مدولاسيون 16-PPM و 4-PPMمبادله می‌شوند.

[MAHDIAR]

2-5-1-ويژگی‌های سيگنال‌های طيف گسترده

عبارت طيف گسترده به هر تكنيكی اطلاق می‌شود كه با استفاده از آن پهنای باند سيگنال ارسالی بسيار بزرگ‌تر از پهنای باند سيگنال اطلاعات باشد. يكی از سوالات مهمی كه با در نظر گرفتن اين تكنيك مطرح می‌شود آن است كه با توجه به نياز روز افزون به پهنای باند و اهميت آن به عنوان يك منبع با ارزش، چه دليلی برای گسترش طيف سيگنال و مصرف پهنای باند بيشتر وجود دارد. پاسخ به اين سوال در ويژگی‌های جالب توجه سيگنال‌های طيف گسترده نهفته است. اين ويژگی‌های عبارتند از:

- پايين بودن توان چگالی طيف به طوری كه سيگنال اطلاعات برای شنود غير مجاز و نيز در مقايسه با ساير امواج به شكل اعوجاج و پارازيت به نظر می‌رسد.

• مصونيت بالا در مقابل پارازيت و تداخل
• رسايی با تفكيك پذيری و دقت بالا
• امكان استفاده در CDMA

مزايای فوق كميسيون FCC را بر آن داشت كه در سال 1985 مجوز استفاده از اين سيگنال‌ها را با محدوديت حداكثر توان يك وات در محدوده ISM صادر نمايد.

2-5-2-سيگنال‌های طيف گسترده با جهش فركانسی

در يك سيستم مبتنی بر جهش فركانسی، فركانس سيگنال حامل به شكلی شبه تصادفی و تحت كنترل يك تركيب كننده تغيير می‌كند. شكل 2-5 اين تكنيك را در قالب يك نمودار نشان می‌دهد.

PN-CODE= Pseudonoise code
شكل 2-5 - تكنيك FHSS

در اين شكل سيگنال اطلاعات با استفاده از يك تسهيم كننده ديجيتال و با استفاده از روش تسهيم FSK تلفيق می‌شود. فركانس سيگنال حامل نيز به شكل شبه تصادفی از محدوده فركانسی بزرگ‌تری در مقايسه با سيگنال اطلاعات انتخاب می‌شود. با توجه به اينكه فركانس‌های pn-code با استفاده از يك ثبات انتقالی همراه با پس خور ساخته می‌شوند، لذا دنباله فركانسی توليد شده توسط آن كاملا تصادفی نيست و به همين خاطر به اين دنباله، شبه تصادفی می‌گوييم.

شكل 2-6- تغيير فركانس سيگنال تسهيم شده به شكل شبه تصادفي

بر اساسی مقررات FCC و سازمان‌های قانون گذاری، حداكثر زمان توقف در هر كانال فركانسی 400 ميلی ثانيه است كه برابر با حداقل 2.5 جهش فركانسی در هر ثانيه خواهد بود. در استاندارد 802.11 حداقل فركانس جهش در آمريكای شمالی و اروپا 6 مگاهرتز و در ژاپن 5 مگاهرتز می‌باشد.

2-5-3-سيگنال‌های طيف گسترده با توالی مستقيم

اصل حاكم بر توالی مستقيم، پخش يك سيگنال برروی يك باند فركانسی بزرگتر از طريق تسهيم آن با يك امضاء يا كُد به گونه‌ای است كه نويز و تداخل را به حداقل برساند. برای پخش كردن سيگنال هر بيت واحد با يك كُد تسهيم می‌شود. در گيرنده نيز سيگنال اوليه با استفاده از همان كد بازسازی می‌گردد. در استاندارد 802.11 روش مدولاسيون مورد استفاده در سيستم‌های DSSS روش تسهيم DPSK است. در اين روش سيگنال اطلاعات به شكل تفاضلی تهسيم می‌شود. در نتيجه نيازی به فاز مرجع برای بازسازی سيگنال وجود ندارد.

از آنجا كه در استاندارد 802.11 و سيستم DSSS از روش تسهيم DPSK استفاده می‌شود، داده‌های خام به صورت تفاضلی تسهيم شده و ارسال می‌شوند و در گيرنده نيز يك آشكار ساز تفاضلی سيگنال‌های داده را دريافت می‌كند. در نتيجه نيازی به فاز مرجع برای بازسازی سيگنال وجود ندارد. در روش تسهيم PSK فاز سيگنال حامل با توجه به الگوی بيتی سيگنال‌های داده تغيير می‌كند. به عنوان مثال در تكنيك QPSK دامنه سيگنال حامل ثابت است ولی فاز آن با توجه به بيت‌های داده تغيير می‌كند. جدول زير ايده مدولاسيون فاز را نشان می‌دهد.

Symbols
Bits
Phase Modulation
1
00

2
01

3
10

4
11

جدول 2-2- مدولاسيون فاز

[MAHDIAR]

در الگوی مدولاسيون QPSK چهار فاز مختلف مورد استفاده قرار می‌گيرند و چهار نماد را پديد می‌آورند. واضح است كه در اين روش تسهيم، دامنه سيگنال ثابت است. در روش تسهيم تفاضلی سيگنال اطلاعات با توجه به ميزان اختلاف فاز و نه مقدار مطلق فاز تسهيم و مخابره می‌شوند. به عنوان مثال در روش pi/4-DQPSK، چهار مقدار تغيير فاز 3pi/4- ، 3pi/4، pi/4، و-pi/4 است. با توجه به اينكه در روش فوق چهار تغيير فاز به كار رفته است لذا هر نماد می‌تواند دو بيت را كُدگذاری نمايد. بيتهای فرد
بيتهای زوج
اختلاف فاز
1
1
-3pi/4
0
1
3 pi/4
0
0
Pi/4
1
0
-pi/4

جدول 2-3- مدولاسيون تفاضلي

در روش تسهيم طيف گسترده با توالی مستقيم مشابه تكنيك FH از يك كد شبه تصادفی برای پخش و گسترش سيگنال استفاده می‌شود. عبارت توالی مستقيم از آنجا به اين روش اطلاق شده است كه در آن سيگنال اطلاعات مستقيماً توسط يك دنباله از كدهای شبه تصادفی تسهيم می‌شود. در اين تكنيك نرخ بيتی شبه كُد تصادفی، نرخ تراشه ناميده می‌شود. در استاندارد 802.11 از كُدی موسوم به كُد باركر برای توليد كدها تراشه سيستم DSSS استفاده می‌شود. مهم‌ترين ويژگی كدهای باركر خاصيت غير تناوبی و غير تكراری آن است كه به واسطه آن يك فيلتر تطبيقی ديجيتال قادر است به راحتی محل كد باركر را در يك دنباله بيتی شناسايی كند.

جدول زير فهرست كامل كدهای باركر را نشان می‌دهد. همانگونه كه در اين جدول مشاهده می‌شود كدهای باركر از 8 دنباله تشكيل شده است. در تكنيك DSSS كه در استاندارد 802.11 مورد استفاده قرار می‌گيرد، از كد باركر با طول 11 (N=11) استفاده می‌شود. اين كد به ازاء يك نماد، شش مرتبه تغيير فاز می‌دهد و اين بدان معنی است كه سيگنال حامل نيز به ازاء هر نماد 6 مرتبه تغيير فاز خواهد داد.

جدول 2-4- كدهای باركر

لازم به يادآوری است كه كاهش پيچيدگی سيستم ناشی از تكنيك تسهيم تفاضلی DPSK به قيمت افزايش نرخ خطای بيتی به ازاء يك نرخ سيگنال به نويز ثابت و مشخص است.

شكل2-7- مدار مدولاسيون با استفاده از كدهای باركر

شكل 2-7 مدل منطقی مدولاسيون و پخش سيگنال اطلاعات با استفاده از كدهای باركر را نشان می‌دهد.

2-6-استفاده مجدد از فركانس

يكی از نكات مهم در طراحی شبكه‌های بی‌سيم، طراحی شبكه سلولی به گونه‌ای است كه تداخل فركانسی را تا جای ممكن كاهش دهد. شكل 2-8 سه كانال DSSS در محدوده فركانسی ISM را نشان می‌دهد.

شكل 2-8- سه كانال فركانسی F3,F2,F1

[MAHDIAR]

شكل 2-9 مفهوم استفاده مجدد از فركانس با استفاده از شبكه‌های مجاور فركانسی را نشان می‌دهد. در اين شكل مشاهده می‌شود كه با استفاده از يك طراحی شبكه سلولی خاص، تنها با استفاده از سه فركانس متمايز F3,F2,F1 امكان استفاده مجدد از فركانس فراهم شده است.

شكل 2-9- طراحی شبكه سلولي

در اين طراحی به هريك از سلول‌های همسايه يك كانال متفاوت اختصاص داده شده است و به اين ترتيب تداخل فركانسی بين سلول‌های همسايه به حداقل رسيده است. اين تكنيك همان مفهومی است كه در شبكه تلفنی سلولی يا شبكه تلفن همراه به كار می‌رود. نكتهجالب ديگر آن است كه اين شبكه سلولی به راحتی قابل گسترش است. خوانندگان علاقمند می‌توانند دايره‌های جديد را در چهار جهت شبكه سلولی شكل فوق با فركانس‌های متمايز F1,F2,F3 ترسيم و گسترش دهند.

2-7- آنتن‌ها

در يكی تقسيم بندی كلی آنتن‌های مورد استفاده در استاندارد IEEE 802.11 به دو دسته: تمام جهت و نقطه به نقطه تقسيم می‌شوند. واضح است كه آنتن‌های تمام جهته با توجه به آنكه نيازی به تنظيم ندارند، راحت‌تر مورد استفاده قرار می‌گيرند. اين آنتن‌ها در اغلب كارت‌های شبكه (كارت‌های دسترسي) و نيز نقاط دسترسی يا ايستگاه‌های پايه بكار می‌روند.

اين آنتن‌ها در فواصل كوتاه قابل استفاده هستند و برای بهره گيری در فواصل طولانی‌تر به تقويت كننده‌های خارجی نياز دارند كه البته در بسياری موارد استفاده از اين تقويت كننده‌های خارجی ميسر و يا قانونی نيست. از سوی ديگر آنتن‌های نقطه به نقطه يا خطی در كاربردهای خارجی استفاده می‌شوند و به تنظيم دقيق نياز دارند. محدوده عملياتی رايج در آنتن‌های تمام جهته 45 متر و محدوده عملياتی آنتنهای نقطه به نقطه و توان بالا در حدود 40 كيلومتر است. در كاربردهايی كه استفاده از تقويت كننده بلا مانع است، اين محدوده عملياتی به شكل قابل توجهی افزايش يافته و تنها توسط خط ديد (مسير ديد) محدود می‌شود. از جمله عوامل مهمی كه محدوده عملياتی تجهيزات مبتنی بر IEEE 802.11 را تحت تأثير قرار می‌دهد محل نصب نقاط دسترسی يا ايستگاه پايه و نيز تداخل راديويی است. همانگونه كه پيشتر گفته شد، تجهيزات مبتنی بر اين استاندارد سعی می‌كنند كه با بالاترين نرخ ارسال داده كار كنند و در صورت نياز به سرعت‌های پايين‌تر برگردند.

[MAHDIAR]

قسمت دوم
در شماره قبل ، نخستين بخش از مقاله استاندارد شبكه‌های بی‌سيم به چاپ رسيد كه در آن به معماری شبكه‌های محلی بی‌سيم، خدمات توزيع، خدمات ايستگاهی و در تهايت آنتن ها پرداخته شده بود ، بخش دوم اين مقاله را با هم می‌خوانيم :
3- استاندارد 802.11b
همزمان با برپايی استاندارد IEEE 802.11b يا به اختصار .11b در سال 1999، انجمن مهندسين برق و الكترونيك تحول قابل توجهی در شبكه سازی‌های رايج و مبتنی بر اترنت ارائه كرد. اين استاندارد در زير لايه دسترسی به رسانه از پروتكل CSMA/CA سود می‌برد. سه تكنيك راديويی مورد استفاده در لايه فيزيكی اين استاندارد به شرح زير است:

• استفاده از تكنيك راديويی DSSS در باند فركانسی 2.4GHz به همراه روش مدولاسيون CCK
• استفاده از تكنيك راديويی FHSS در باندفركانسی 2.4 GHz به همراه روش مدولاسيون CCK
• استفاده از امواج راديويی مادون قرمز

در استاندار 802.11 اوليه نرخ‌های ارسال داده 1 و 2 مگابيت در ثانيه است. در حالی كه در استاندارد 802.11b با استفاده از تكنيك CCK و روش تسهيم QPSK نرخ ارسال داده به 5.5 مگابيت در ثانيه افزايش می‌يابد همچنين با به كارگيری تكنيك DSSS نرخ ارسال داده به 11 مگابيت در ثانيه می‌رسد.
به طور سنتی اين استاندادر از دو فنّاوری DSSS يا FHSS استفاده می‌كند. هر دو روش فوق برای ارسال داده با نرخ های 1 و 2 مگابيت در ثانيه مفيد هستند. جدول 3-1 سرعت مختلف قابل دسترسی در اين استاندارد را نشان می‌دهد.

Data Rate
Code Length
Modulation
Symbol Rate
Bits/Symbol
1 Mbps
11 (Barker Sequence)
BPSK
1 MSps
1
2 Mbps
11 (Barker Seq.)
QPSK
1 MSps
2
5.5 Mbps
8 CCK
QPSK
1.375 MSps
4
11 Mbps
8 CCK
QPSK
1.375 MSps
8

جدول 3-1- نرخ‌های ارسال داده در استاندارد 802.11b

در ايالات متحده آمريكا كميسيون فدرال مخابرات يا FCC، مخابره و ارسال فركانس های راديويی را كنترل می‌كند. اين كميسيون باند فركانس خاصی موسوم به ISM را در محدوده 2.4 GHz تا 2.4835 GHz برای فنّاوری‌های راديويی استاندارد IEEE 802.11b اختصاص داده است.

3-1-اثرات فاصله

فاصله از فرستنده برروی كارايی و گذردهی شبكه‌های بی‌سيم تاثير قابل توجهی دارد. فواصل رايج در استاندارد 802.11 با توجه به نرخ ارسال داده تغيير می‌كند و به طور مشخص در پهنای باند 11 Mbps اين فاصله 30 تا 45 متر و در پهنای باند 5.5 Mbps، 40 تا 45 متر و در پهنای باند 2 Mbps ، 75 تا 107 متر است. لازم به يادآوری است كه اين فواصل توسط عوامل ديگری نظير كيفيت و توان سيگنال، محل استقرار فرستنده و گيرند و شرايط فيزيكی و محيطی تغيير می‌كنند.

در استاندارد 802.11b پروتكلی وجود دارد كه گيرنده بسته را ملزم به ارسال بسته تصديق می‌نمايد (رجوع كنيد به بخش 2-4 دسترسی به رسانه). توجه داشته باشيد كه اين مكانيزم تصديق علاوه بر مكانيزم‌های تصديق رايج در سطح لايه انتقال (نظير آنچه در پروتكل TCP اتفاق می‌افتد) عمل می‌كند. در صورتی كه بسته تصديق ظرف مدت زمان مشخصی از طرف گيرنده به فرستنده نرسد، فرستنده فرض می‌كند كه بسته از دست رفته است و مجدداً آن بسته را ارسال می‌كند. در صورتی كه اين وضعيت ادامه يابد نرخ ارسال داده نيز كاهش می‌يابد (Fall Back) تا در نهايت به مقدار 1 Mpbs برسد. در صورتی كه در اين نرخ حداقل نيز فرستنده بسته‌های تصديق را در زمان مناسب دريافت نكند ارتباط گيرنده را قطع شده تلقی كرده و ديگر بسته‌‌ای را برای آن گيرنده ارسال نمی‌كند. به اين ترتيب فاصله نقش مهمی در كارايی (ميزان بهره‌وری از شبكه) و گذردهی (تعداد بسته های غيرتكراری ارسال شده در واحد زمان) ايفا می‌كند.

[MAHDIAR]

3-2-پل بين شبكه‌ای

بر خلاف انتظار بسياری از كارشناسان شبكه‌های كامپيوتری، پل بين شبكه‌ای يا Bridging در استاندارد 802.11b پوشش داده نشده است. در پل بين شبكه‌ای امكان اتصال نقطه به نقطه (و يا يك نقطه به چند نقطه) به منظور برقراری ارتباط يك شبكه محلی با يك يا چند شبكه محلی ديگر فراهم می‌شود. اين كاربرد به خصوص در مواردی كه بخواهيم بدون صرف هزينه كابل كشی (فيبر نوری يا سيم مسی) شبكه محلی دو ساختمان را به يكديگر متصل كنيم بسيار جذاب و مورد نياز می‌باشد. با وجود اينكه استاندارد 802.11b اين كاربرد را پوشش نمی‌دهد ولی بسياری از شركت‌ها پياده‌سازی‌های انحصاری از پل بی‌سيم را به صورت گسترش و توسعه استاندارد 802.11b ارائه كرده‌اند. پل‌های بی‌سيم نيز توسط مقررات FCC كنترل می‌شوند و گذردهی مؤثر يا به عبارت ديگر توان مؤثر ساطع شده همگرا (EIRP) در اين تجهيزات نبايد از 4 وات بيشتر باشد. بر اساس مقررات FCC توان سيگنال‌های ساطع شده در شبكه‌های محلی نيز نبايد از 1 وات تجاوز نمايد.

3-3-پديده چند مسيری

شكل 3-1 پديده چند مسيری را نشان می‌دهد. در اين پديده مسير و زمان بندی سيگنال در اثر برخورد با موانع و انعكاس تغيير می‌كند. پياده سازی‌های اوليه از استاندارد 802.11b از تكنيك FHSS در لايه فيزيكی استفاده می‌كردند. از ويژگی‌های قابل توجه اين تكنيك مقاومت قابل توجه آن در برابر پديده چند مسيری است. در اين تكنيك از كانال های متعددی (79 كانال) با پهنای باند نسبتاً كوچك استفاده شده و فرستنده و گيرنده به تناوب كانال فركانسی خود را تغيير می‌دهند. اين تغيير كانال هر 400 ميلی ثانيه بروز می‌كند لذا مشكل چند مسيری به شكل قابل ملاحظه‌ای منتفی می‌شود. زيرا گيرنده، سيگنال اصلی (كه سريع‌تر از سايرين رسيده و عاری از تداخل است) را دريافت كرده و كانال فركانسی خود را عوض می‌كند و سيگنال‌های انعكاسی زمانی به گيرنده می‌رسد كه گيرنده كانال فركانسی قبلی خود را عوض كرده و در نتيجه توسط گيرنده احساس و دريافت نمی‌شوند.

شكل3-1- پديده چند مسيری

4-استاندارد 802.11a

استاندارد 802.11a، از باند راديويی جديدی برای شبكه‌های محلی بی‌سيم استفاده می‌كند و پهنای باند شبكه‌های بی‌سيم را تا 54 Mbps افزايش می‌دهد. اين افزايش قابل توجه در پهنای باند مديون تكنيك مدولاسيونی موسوم به OFDM است. نرخ‌های ارسال داده در استاندارد IEEE 802.11a عبارتند از:6,9,12,18,24,36,48,54 Mbps كه بر اساس استاندارد، پشتيبانی از سرعت های 6,12,24 مگابيت در ثانيه اجباری است. برخی از كارشناسان شبكه‌های محلی بی‌سيم، استاندارد IEEE 802.11aرا نسل آينده IEEE 802.11تلقی می‌كنند و حتی برخی از محصولات مانند تراشه‌های Atheros وكارت‌های شبكه PCMCIA/Cardbus محصول Card Access Inc. استاندارد IEEE 802.11a را پياده‌سازی كرده‌اند. بدون شك اين پهنای باند وسيع و نرخ داده سريع محدوديت‌هايی را نيز به همراه دارد. در واقع افزايش پهنای باند در استاندارد IEEE 802.11a باعث شده است كه محدوده عملياتی آن در مقايسه با IEEE 802.11/b كاهش يابد. علاوه بر آن به سبب افزايش سربارهای پردازشی در پروتكل، تداخل، و تصحيح خطاها، پهنای باند واقعی به مراتب كمتر از پهنای باند اسمی اين استاندارد است. همچنين در بسياری از كاربردها امكان سنجی و حتی نصب تجهيزات اضافی نيز مورد نياز است كه به تبع آن موجب افزايش قيمتِ زيرساختارِ شبكه بی‌سيم می‌شود. زيرا محدوده عملياتی در اين استاندارد كمتر از محدوده عملياتی در استاندارد IEEE 802.11b بوده و به همين خاطر به نقاط دسترسی يا ايستگاه پايه بيشتری نياز خواهيم داشت كه افزايش هزينه زيرساختار را به دنبال دارد. اين استاندارد از باند فركانسی خاصی موسوم به UNII استفاده می‌كند. اين باند فركانسی به سه قطعه پيوسته فركانسی به شرح زير تقسيم می‌شود:

UNII-1 @ 5.2 GHz
UNII-2 @ 5.7 GHz
UNII-3 @ 5.8 GHz

يكی از تصورات غلط در زمينهاستانداردهای 802.11 اين باور است كه 802.11a قبل از 802.11b مورد بهره برداری واقع شده است. در حقيقت 802.11b نسل دوم استانداردهای بی‌سيم (پس از 802.11)است و 802.11a نسل سوم از اين مجموعه استاندارد به شمار می‌رود. استاندارد 802.11a برخلاف ادعای بسياری از فروشندگان تجهيزات بی‌سيم نمی‌تواند جايگزين 802.11b شود زيرا لايه فيزيكی مورد استفاده در هريك تفاوت اساسی با ديگری دارد. از سوی ديگر گذردهی (نرخ ارسال داده) و فواصل در هريك متفاوت است.

شكل4-1- تخصيص باند فركانسی در UNII

در شكل 4-1 اين سه ناحيه عملياتی UNII و نيز توان مجاز تشعشع راديويی از سوی FCC ملاحظه می‌شود. اين سه ناحيه كاری 12 كانال فركانسی را فراهم می‌كنند. باند UNII-1 برای كاربردهای فضای بسته، باند UNII-2 برای كاربردهای فضای بسته و باز، و باند UNII-3 برای كاربردهای فضای باز و پل بين شبكه‌ای به كار برده می‌شوند. اين نواحی فركانسی در ژاپن نيز قابل استفاده هستند. اين استاندارد در حال حاضر در قارهاروپا قابل استفاده نيست. در اروپا HyperLAN2برای شبكه‌های بی‌سيم مورد استفاده قرار می‌گيرد كه به طور مشابه از باند فركانسی 802.11aاستفاده می‌كند. يكی از نكات جالب توجه در استاندارد 802.11a تعريف كاربردهای پل سازی شبكه‌ای در كاربردهای داخلی و فضای باز است. در واقع اين استاندارد مقررات لازم برای پل سازی و ارتباط بين شبكه‌ای از طريق پل را در كاربردهای داخلی و فضای باز فراهم می‌نمايد. در يكی تقسيم بندی كلی می‌توان ويژگی ها و مزايای 802.11a را در سه محور زير خلاصه نمود.

• افزايش در پهنای باند در مقايسه با استاندارد 802.11b (در استاندارد 802.11a حداكثر پهنای باند 54 Mbps) می‌باشد.
• استفاده از طيف فركانسی خلوت (باند فركانسی 5 GHz)
• استفاده از 12 كانال فركانسی غيرپوشا (سه محدودهفركانسی كه در هريك 4 كانال غيرپوشا وجود دارد)

[MAHDIAR]

<li dir="rtl">

4-1-افزايش پهنای باند

استاندارد 802.11a در مقايسه با 802.11b و پهنای باند 11 Mbps حداكر پهنای باند 54 Mbps را فراهم می‌كند. مهم‌ترين عامل افزايش قابل توجه پهنای باند در اين استاندارد استفاده از تكنيك پيشرفته مدولاسيون، موسوم به OFDM است. تكنيكOFDM يك تكنولوژی (فنـّاوری) تكامل يافته و بالغ در كاربردهای بی‌سيم به شمار می‌رود. اين تكنولوژی مقاومت قابل توجهی در برابر تداخل راديويی داشته و تأثير كمتری از پديده چند مسيری می‌پذيرد. OFDM تحت عناوين مدولاسيون چند حاملی و يا مدولاسيون چندآهنگی گسسته نيز شناخته می‌شود. اين تكنيك مدولاسيون علاوه بر شبكه‌های بی‌سيم در تلويزيون‌های ديجيتال (در اروپا، ژاپن، و استراليا) و نيز به عنوان تكنولوژی پايه در خطوط مخابراتی ADSL مورد استفاده قرار می‌گيرد. آندرو مك كورميك Andrew McCormik از دانشگاه ادينبورو نمايش محاوره‌ای جالبی از اين فناوری گردآوری كرده كه در نشانی http://www.ee.ed.ac.uk/~acmc/OFDMTut.html قابل مشاهده است.

تكنيك OFDM از روش QAM و پردازش سيگنال‌های ديجيتال استفاده كرده و سيگنال داده را با فركانس‌های دقيق و مشخصی تسهيم می‌كند. اين فركانس‌ها به گونه ای انتخاب می‌شوند كه خاصيت تعامد را فراهم كنند و به اين ترتيب عليرغم همپوشانی فركانسی هر يك از فركانس های حامل به تنهايی آشكار می‌شوند و نيازی به باند محافظت برای فاصله گذاری بين فركانس‌ها نيست. برای كسب اطلاعات بيشتر در خصوص اين تكنيك می‌توانيد به نشانی زير مراجعه نماييد:

http://wireless.per.nl/telelearn/ofdm

در كنار افزايش پهنای باند در اين استاندارد فواصل مورد استفاده نيز كاهش می‌يابند. در واقع باند فركانسی 5 GHz تقريباً دوبرابر باند فركانسی ISM (2.4 GHz) است كه در استاندارد802.11b مورد استفاده قرار می‌گيرد. محدوده موثر در اين استاندارد با توجه به سازندگان تراشه‌های بی‌سيم متفاوت و متغير است ولی به عنوان يك قاعده سرراست می‌توان فواصل در اين استاندارد را يك سوم محدوده فركانسی 2.4 GHz (802.11b) در نظر گرفت. در حال حاضر محدوده عملياتی (فاصله از فرستنده) در محصولات مبتنی بر 802.11a و پهنای باند 54 Mbps در حدود 10 تا 15 متر است. اين محدوده در پهنای باند6 Mbps در حدود 61 تا 84 متر افزايش می‌يابد.

4-2-طيف فركانسی تميزتر

طيف فركانسی UNII در مقايسه با طيف ISM خلوت‌تر است و كاربرد ديگری برای طيف UNII به جز شبكه‌های بی‌سيم تعريف و تخصيص داده نشده است. در حالی كه در طيف فركانسی ISM تجهيزات بی‌سيم متعددی نظير تجهيزات پزشكی، اجاق های مايكروويو، تلفن‌های بی‌سيم و نظاير آن وجود دارند. اين تجهيزات بی‌سيم در باند 2.4 GHz يا طيف ISM هيچگونه تداخلی با تجهيزات باند UNII (تجهيزات بی‌سيم 802.11a) ندارند. شكل4-2 فركانس مركزی و فاصله‌های فركانسی در باند UNII را نشان می‌دهد.

شكل4-2- فركانس مركزی و فواصل فركانسی در باند UNII

[MAHDIAR]

شكل4-2- فركانس مركزی و فواصل فركانسی در باند UNII

4-3-كانال‌های غيرپوشا

باند فركانسی UNII ، دوازده كانال منفرد و غير پوشای فركانسی را برای شبكه سازی فراهم می‌كند. از اين 12 كانال 8 كانال مشخص (UNII-1 , 2) در شبكه‌های محلی بی‌سيم مورد استفاده قرار می‌گيرند. اين ويژگی غيرپوشايی گسترش و پياده سازی شبكه‌های بی‌سيم را ساده‌تر از باند ISM می‌كند كه در آن تنها 3 كانال غير پوشا از مجموع 11 كانال وجود دارد.

5-همكاری Wi-Fi

ائتلاف "همكاری اتِرنت بی‌سيم" يا WECA (http://www.wi-fi.org) كنسرسيومی از شركت‌های Cisco, 3Com, Enterasys, Lucent و ساير شركت‌های شبكه‌سازی است. اعضاء WECA از طريق همكاری مشترك تلاش دارند تا قابليت همكاری تجهيزات بی‌سيم با يكديگر را تضمين نمايند. برنامه گواهينامه Wi-Fi كه توسط اين گروه مطرح شده است نقش كليدی در گسترش و پذيرش استاندارد IEEE 802.11 ايفا می‌كند. در حال حاضر اين ائتلاف برای بيش از 100 محصول گواهی سازگاری Wi-Fi صادر كرده است و تعداد اين محصولات رو به افزايش است. با گسترش فزآينده محصولات IEEE 802.11a، WECAبرنامه ديگری برای صدور گواهينامه برای اين نوع محصولات نيز ارائه می‌كند.

6-استاندارد بعدی IEEE 802.11g

اين استاندارد مشابه IEEE 802.11b از باند فركانسی 2.4 GHz (يا طيف ISM) استفاده می‌كند و از تكنيك OFDM به عنوان روش مدولاسيون بهره می‌برد. البته PBCC نيز يكی از روش‌های جايگزين و تحت بررسی برای انتخاب تكنيك مدولاسيون در اين استاندارد به شمار می‌رود. 802.11g از نظر فركانسی، تعداد كانال های غيرپوشا، و توان مشابه 802.11b است. محدوده‌های عملياتی نيز كم و بيش مشابه هستند با اين تفاوت كه حساسيت OFDM به نويز تاحدودی اين محدوده عملياتی را كاهش می‌دهد. پهنای باند 54 Mbps يكی از اهداف احتمالی اين استاندارد جديد به شمار می‌رود. يكی ديگر از مزايای جالب توجه 802.11g سازگاری با 802.11b است. در نتيجه ارتقاء از تجهيزات 802.11b به استاندارد جديد 802.11g امری سرراست خواهد بود. جدول6-1 سه استاندارد شبكه‌های بی‌سيم را با يكديگر مقايسه می كند.

IEEE 802.11b
IEEE 802.11a
IEEE 802.11g
كاربردهای احتمالی
- جايگزين شبكه‌های سيمي
- فراهم آوردن تحرك و سيّار بودن كاربران
- شبكه‌سازی در محل‌هايی كه استفاده از سيم ميسر نيست
- پل‌سازی بين شبكه‌های محلی در فواصل دور (40 كيلومتر)
- جايگزين شبكه‌های سيمي
- فراهم كننده پهنای باند زياد در كابردهای (صدا، تصوير، CAD و نظاير آن)
- شبكه سازی در محل‌هايی كه استفاده از سيم ميسر نيست.
- ارتقاء شبكه‌های 802.11b و رقيبی برای 802.11a
- كارايی مشابه با 802.11a در فواصل طولاني
مزايا
- استاندارد رايج و تكامل يافته
- قيمت منطقي
-گذردهی قابل قبول در فاصله زياد (نرخ ارسال داده)
- گذردهی (نرخ ارسال داده) بالا در فواصل كم
- افزايش تعداد كانال‌های فركانسی غيرپوشا (4 برابر بيشتر از 802.11b)
- تداخل فركانسی كمتر
- سازگاری با 802.11b
- محدوده عملياتی زياد (نظير802.11b)
- گذردهی (نرخ ارسال داده) بيشتر
معايب
- دارابودن كمترين گذردهی (نرخ ارسال داده) در مقايسه با ساير فناوری‌های بی‌سيم (11 Mbps)
- استفاده از تنها 3 كانال فركانسی غير پوشا
- فنّاوری نسبتاً گران
- ناسازگاری با 802.11b
- محدوده عملياتی كوچك
- محدوديت‌های FCC برروی آنتن‌ها (حداكثر توان مجاز) در هر باند فركانسی
- عدم وجود محصول فراگير(احتمالاً تا اواسط سال2003 ميلادی)
- محدوديت‌ها كانال فركانسی نظير 802.11b (3 كانال غيرپوشا)

جدول6-1 – مقايسه استانداردهای بی‌سيم IEEE 802.11

7-مراجع

[1].
IEEE 802.11 Working group website, http://www.ieee802.org/11
[2].
"Introduction to IEEE 802.11", Intelligraphics, http://www.intelligraphics.com
[3].
Steve Kapp, "802.11: Leaving the wire behind", IEEE Internet Computing, January-February 2002, pp. 82-85
[4].
Steve Kapp, "802.11a: More Bandwidth without the Wire", IEEE Internet Computing, July-August 2002, pp.75-79
[5].
Edgar Danielyan, "IEEE 802.11", The Intrnet Protocol Journal, Vol. 5, No. 1, March 2002, pp. 2-13
[6].
"A condensed review of Spread Spectrum Techniques for ISM band Systems", Intersil Application Note, AN9820.1, May 2000 (http://www.intersil.com)