ب) پمپ هاي دنده اي Gear Pumps
اين پمپ ها نيز بمانند پمپ هاي رفت و برگشتي از گروه پمپ هاي انتقال دهنده با حجم ثابت هستند، با اين تفاوت كه طرح و ساختمان آن ها ساده تر و احتياج به شير يك طرفه مكش ندارند و جريان خروجي آن ها يكنواخت است. اين پمپ ها در اندازه هاي مختلف و با دنده هاي متفاوت ساخته مي شوند چون دنده ها ممكن است داراي دو يا چند دنده باشند.
چرخ دنده بوسيله محور دوار به حركت درآمده و پس از مكش مايع آن را تحت فشار گذاشته و به طرف خروجي مي راند. همان طور كه در شكل نشان داده شده است، مايع به وسيلهء دنده هايي كه آزاد هستند از ورودي به طرف خروجي برده مي شود. دنده هايي كه بـه ترتيب آزاد مي شوند خلاء جزئـي در مكش ايجاد كـرده و مايع سريع تر وارد دنده هاي آزاد مي گردد چون در اين نوع پمپ ها دنده ها خيلي به هم نزديك هستند اگر در كارگذاري آن ها دقت كافي نشود تماس دنده ها با يكديگر باعث خرابي آن ها خواهد شد. اين نكته مهمي است كه در مورد پمپ هاي دنده اي بايستي رعايت نمود، و هنگامي كه لازم است پمپ تحت تعمير قرار گيرد بايد دقت كافي نمود كه براي تعويض واشرها و ساير مصالح اين فواصل بطور ثابت و معين باقي بمانند.
بايد توجه داشت كه اين دنده ها همواره روغن كاري شده كه خشك عمل ننمايند و اگر مايع پمپ شونده خاصيت روغن كاري داشته باشد، عمر پمپ دوراني زياد مي شود.
اين پمپ ها براي ظرفيت هايي نسبتاً كم با فشار متوسط موارد استفاده زياد دارند.
ج) پمپ هاي تيغه اي Vane Pumps
نوع ديگر پمپ هاي انتقال دهنده با حجم ثابت كه از نظر اصول كاركرد با پمپ هاي چرخ دنده اي شباهت زيادي دارند پمپ هاي تيغه اي مي باشند. حركت اين پمپ ها دوراني بوده و نيروي محركه شان از الكترو موتورها تأمين مي گردد. تيغه ها كه داراي حركت خارج از مركز مي باشند مي توانند در داخل شيارهايي حركت رفت و برگشتي داشته باشند. با توجه به شكل تيغه وقتي كه به بالا مي رسد كاملاً داخل شيار جاي گرفته و همين كه از آن نقطه دور مي گردد در اثر فشار فنر داخل شيار بيرون آمده و سيال را از قسمت ورودي به طرف قسمت خروجي با خود مي برده. تيغه ها در اثر نيروي فشار فنري كه در پشت آن هاست همواره با جداره پمپ در تماس اند.
2- پمپ هاي سانتريفوژ ( CENTRIFUGAL PUMPS )
ساختمان ايـن نوع پمپ هـا به صورتي است كه بر روي محور دوار ( در مركز پمپ ) پره هايـي قرار داده شـده كه بـا دوران خود مايعـات و مواد سيال را به اطراف پرتـاب مي نمايند. جدار اين پمپ به صورت حلزوني ساخته شده و مايع كه داراي سرعت نيز مي باشد از قسمت حلزوني به طرف مدخل خروجي پمپ رانده مي شود.
سيالي كه در اطراف پره ها موجود است در اثر حركت دوراني به محور به اطراف پرتاب شده و در نتيجه در اطراف محور خلاء ايجاد مي شود و بدين ترتيب سيال از مجراي ورودي به داخل محفظهء حلزوني شكل پمپ مكيده شده و از مجراي خروجي به خارج منتقل مي گردد.
راندمان پمپ به موقعيت قرار گرفتن پره هاي پمپ، فاصله آن از محفظه حلزوني شكل و سرعت حركت محور بستگي دارد. زاويه قرار گرفتن پره هاي پمپ ها نيز در بالا بردن راندمان پمپ مؤثر است. مثلاً چنانچه وضعيت پره هاي پمپ نسبت به مركز به صورت عمودي باشد راندمان پمپ كمتر از زماني است كه پره ها بطور مايل بوده و در جهت حركت مايع به صورت منحني قرار گرفته باشند.
به علت اينكه سيال در اثر حركت دوراني محور به اطراف پرتاب شده و در مركز پمپ خلاء ايجاد مي شود دهانه لوله ورودي در پمپ هاي سانتريفوژ در مركز قرار دارد تا با استفاده از خلاء ايجاد شده در اين محل انتقال سيال سريع تر و بهتر انجام بگيرد.
پمپ هاي گريز از مركز داراي دو امتياز برجسته مي باشند: اولاً جريان مايع در آن ها يكنواخت است. ثانياً اگر لولهء خروجي پمپ مسدود يا تنگ شود، فشار زيادي كه براي ساختمان پمپ مضر باشد توليد نكرده و بار آن به اندازه اي نمي رسد كه موتور محرك پمپ را از كار بيندازد.
براي بكار انداختن پمپ بايد هميشه محفظه آن را از مايع مورد پمپاژ پر نموده و هواي محبوس در محفظه را خالي نمود. اين عمل را آبگيري ( Priming ) مي نامند. هرگاه پمپ در سطحي پايين تر از مخزن حاوي مايع مورد استفاده واقع شود، لزومي به آبگيري نخواهد بود. ( به اين علت كه محفظه پمپ همواره پر از مايع بوده و در نتيجه محفظه خالي از هواست )
ساختمان پمپ هاي گريز از مركز در ابتدا بسيار ساده بوده و فقط شامل پره، پوسته و محور بودند و ليكن به علت نياز روز افزون به اين پمپ ها، به سرعت تكامل يافته و ساختمان آن ها پيچيده تر شد و قطعات ديگر به آن ها افزوده شدند از قبيل رنگ هاي سايشي، لائي هاي آب بندي، پره هاي ثابت براي هدايت بهتر آب در خروج از پرهء متحرك و ورود به محفظه حلزوني و غيره.
پره هاي پمپ هاي سانتريفوژ به سه دسته تقسيم مي گردند: باز، نيم باز و بسته.
مطالب متفرقه پيرامون پمپ ها
پمپ هاي ديگر
انواع متعددي از پمپ ها نيز وجود دارند كه به علت كمي استفاده از آن ها در صنعت فقط به ذكر نام آن ها مي پردازيم.
بعضي از اين پمپ ها عبارتند از: ديافراگمي ( Diaphragm ) توربيني ( Turbine ) و ونتوري ( Venturi ).
سيستم پمپ هاي زوجي
در جاهايي كه پمپ براي كار يك ايستگاه ضرورت دارد از دو پمپ به صورت زوجي استفاده مي شود يك پمپ هميشه كار مي كند و پمپ ديگر آماده بكار است كه چنانچه فشار از ميزان پيش بيني شده پايين تر آمد، شروع به كار مي كند.
اين پمپ ها در فواصل معين با يكديگر عوض مي شوند تا فرسودگي ياطاقان ها و غيره در آن ها يكسان انجام شود.
روغنكاري
روغنكاري به منظور كاهش فرسودگي و بالا بردن راندمان از نكاتي است كه بايستي كاملاً مورد توجه قرارگيرد. براي اطمينان از روغنكاري پمپ هابه اندازه كافي، بايد بازرسي هاي مرتب انجام شود و به دستورالعمل كار مراجعه گردد، تا اطمينان حاصل شود كه در روغنكاري هيچ نقطه اي فراموش نشده است.
هم محور بودن و آب بندي
ارتعاشات مي توانند اختلالات شديدي در پمپ ها بوجود آورند. شخص بازديد كننده ضمن بازديدهاي معمولي بايستي هر گونه حركت غير عادي را ملاحظه نموده و وجود آن را براي رفع نقص به قسمت تعميرات گزارش دهد. همچنين بايد رسيدگي شود كه نشت آب براي مرطوب نگهداشتن لائي آب بندي پمپ در پمپ هايي كه به اين نوع آب بندي احتياج دارند، كافي باشد.
فهرست زير عبارت است از اشكالات معمولي كه ممكن است در هر پمپي بوجود آيند. هر چند كه براي رفع نقص لازم است قسمت تعميرات اقدام نمايد، ولي شخص بازديد كننده ممكن است عللي را كه با چشم ديده شده و به آساني بازرسي مي شوند برطرف نمايد.
اشكالات معمولي
الف) نرسانيدن آب
1- آب دار نبودن محفظه پمپ 2- كافي نبودن سرعت
3- ارتفاع زياد نقطه خروجي 4- ارتفاع زياد لوله مكش
5- انسداد پره هايي كه آب را با فشار به خارج مي رانند 6- گردش در جهت غلط
ب) كم بودن ظرفيت
1- نفوذ هوا در قسمت آب بندي يا مكنده 2-كم بودن بي اندازه سرعت
3- ارتفاع زياد رانش 4-ارتفاع زياد مكش 5-انسداد موضعي پره هاي گردان
6- معايب مكانيكي 7- كوچكي يا مسدود بودن شير يك طرفه ورودي
8- غوطه ور نبودن شير يك طرفه ورودي در عمق كافي
ج) كم بودن بيش از حد فشار
1- كم بودن بيش از حد سرعت 2- وجود هوا در آ ب 3- معايب مكانيكي
د) كم شدن آب پس از بكار افتادن پمپ
1- نشت آب از لوله مكنده 2- مسدود شدن مدخل آبگير
3- بالا بودن زياد قسمت مكنده 4- وجود هوا يا گاز در آب
هـ) آبدهي بيش از حد پمپ
1- سرعت خيلي زياد 2- كمتر بودن ارتفاع از حد مقرر
و) ارتعاش پمپ
1- در يك امتداد نبودن محورها 2- محكم نبودن زيرسازي
3- پيدايش مانع يا عدم توازن موضعي در پره هاي گردان
4- معايب مكانيكي ( خميدگي محورها در نتيجه نبودن آن ها در يك امتداد )
مشکلات پمپ ها درحین کار عبارتند از
1- کاویتاسیون: که عبارت است از تشکیل و تر کیدن حبابهای بخار در آب در اثرعملدینامیکی پمپ که علت اصلی آن رعایت نکردن حداکثر مجاز عمق مکش برای پمپ استعلائم ایجاد آن در پمپ عبارتند از :لرزش ،صدای حاصل از ضربات هیدرولیکی ،ظهور حبابهای بخار وگاز ،افت ارتفاع آبدهی پمپ و کاهش دبی پمپ ،عمل کاویتاسیون در قسمت مکشپمپ باعث ایجاد سایش و خوردگی های شدیدی می شود،بنابراین می بایست حتی الامکان نسبتبه جابجائی پمپ اقدام کنیم و اگر این کار ممکن نباشد می توانیم بطرقی نظیر نصب یکپمپ مکش در ابتدای لوله مکش قبل از پمپ اصلی مشکل مذکور را مرتفع نمائیم.
2- ضربه قوچ:همانطور کهمیدانیم تغییر تغییرناگهانی سرعت جریان بصورت موج در امتداد لوله حرکت نموده وتغییرممنتوم ناشی از آن باعث ایجاد فشار قابل ملاحظه ای میشود که چنانچه این فشار تعدیلنشود پمپی که می بایست حداقل 10 سال کار نماید در کمتر از 10 ماه از بین میرود.
برایکاهش آن بخصوص در زمان خاموش شدن پمپ راههای ذیل پیشنهاد میشود:
ایجاد شیر یکطرفه برروی لوله رانش (البته شیر یکطرفه از خطرات ناشی از ضربه قوج مصون نیست و می بایستبطور متوسط هر یک ماه یکبار بازدید شود) ،نصب شیر اطمینان برای تنظیم فشار ، یکی ازبهترین راههای کاهش ضربه قوج استفاده از یک محفظه هوا در مجاورت خط لوله که قسمتپائینی آن پر از آب بوده و قسمت بالائی آن هوای فشرده محبوس است می باشد،بدینترتیبکهمحفظه هوا را بهر شکل دلخواههندسی می توان ساخت و بصورت افقی ،قائم یا کج نصب نمود ،وقتی پمپ بطور ناگهانیخاموش می شود هوای داخل محفظه انبساط می یابد و آب انتهای آنرا به لوله رانش منتقلمیکند،شیر یکطرفه لوله رانش بسته میشود وموج برگشتی به داخل محفظه هوا جریان مییابد .
3- اگر پوسته پمپ ضمنکار داغ گردد ولی پمپ هیچ آبدهی نداشته باشد دلیل آن است که برای این پمپ فشار رانشخیلی بالا است (البته ممکن است در اثر کور شدن لوله پمپ نیز این اتفاقبیافتد)
4- اگر پمپ سردباشدولی آبدهی نداشته باشد دلیل آن است که پمپ هواگرفته است
5- اگرپمپ مکش ندارد در حالیکه عقربه های فشار سنجبشدت می پرند،دلیل ایسنتکه هواگیری پمپ کامل نیست.
6- اگر پمپ مکش نداشته باشد و خلاءسنج خلع زیادی رانشان بدهد بدلیل اینستکه شیر پایاب(سوپاپ) خراب است یا برای پمپ مذکور سنگین است،یا مقاومت لوله مکش زیاد می باشد و یا اینکه ارتفاع مکش زیاداست.
7- اگرپمپ کارکندو فشارسنج و خلاءسنج صفر نباشند ولی آبدهی وجود نداشته باشد دلیل آن مقاومت زیاد خطوطلوله است.
8- اگرآبدهی پمپ کمتر ازارتفاع محاسباتیباشد علت آن ممکن است به علتگرفتگی صافی یا پره های پمپ ،یا مشکل آبندی ،یا ارتفاع رانش خیلی زیاد و یا گردشغلط پروانه ها باشد.
9-اگرپمپ مدت کوتاهی کار کند ولی بلافاصله آبدهی آن قطع شود احتمالاً بعلت نشت هوا ازاتصالات لوله مکش ،یا گرفتگی لوله ها و یا عدم استغراق کامل دهنه مکشباشد.
10- اگریاتاقانهای پمپبیش از حد داغ نمایند(دمای آنها نباید بیش از 60- 70 درجه گرم شوند)علت آن عدم روغنکاری کافی پمپ یا عدم بالانس بودن محور پمپ و موتور ویا بعلت ساییدگی ناشی از کارزیاد میتواندباشد.
11- اگرشدت صدای موتور پمپ بیش از حد معمول باشد علت آن می تواند از دلایل اصلی آن سفتیبیش از حد کاسه نمد هایافاصله زیاد پروانه ها بعلت سائیدگی زیادمیباشد.
تهیه کننده : مجید بشیرخباز
منبع : http://www.novelmech.blogfa.com
علاقه مندی ها (Bookmarks)