بکرزایی

[banaf6e]

الف) بکر زایی

هر جاندار ، اعم از اینکه تک جنسی باشد یا هرمافرودیت ، بسیار اتفاق می‌افتد که نتوانند جفت مناسبی پیدا کنند. بیشتر چنین گامتهای ناموفقی پس از اندک زمانی متلاشی می‌شوند. اما در موارد
استثنایی ، گامتهای منفرد می‌توانند رشد کنند و افراد بالغ طبیعی بوجود آور این پدیده بکرزایی گویند

از آنجا که هیچ جاندار نری در این نوع تولید مثل شرکت ندارد تا ماده ژنتیک خود را به اشتراک بگذارد، فرزندان حاصل کاملا شبیه مادر هستند و در واقع یک کلون هستند. در طبیعت کلونها در نتیجه تولید مثل غیر جنسی پدید می‌آیند. بکرزایی ، شکل ویژه‌ای از کلون کردن است که به انواع تولید مثل تعلق دارد.



بکرزائی یا پاراتنوژنزیس، پدیده ایست که طی آن سیستم جنسی مؤنّث، بدون حضور سلّول­های جنسی مذکّر، به تنهایی قادر به باروری خویش باشد. بکرزایی در گونه­ای مختلف جانداران ابتدایی مانند حشرات، عنکبوتان و بندپایان مشاهده شده است. در برخی کرم­ها نیز سیستمی شبیه آن با نامtrue hermaphrodism (دوجنسی) وجود دارد.
جالب توجّه است که در بکزایی، گونه‌ی ماده به تنهایی و بدون حضور جنس مذکّر می­تواند شبیه خود را به وجود آورد، یعنی گونه‌ی ماده به تنهایی برای تولید مثل و ازدیاد نسل جنس مؤنّث کافی است. یکی از دانشمندان در این زمینه می­گوید:
«در مورد نقش پدر و مادر در امر تولید مثل، باید به آزمایش­های«لوب باتیون» اشاره کرد. در این آزمایش­ها با کمک روش­های ویژه، از تخمک بارونشده‌ی یک قورباغه، بدون دخالت اسپرم ماتوزوئید و نطف قورباغه‌ی جدیدی را به وجود آوردند. به این ترتیب ممکن است بتوان بک عامل شیمیائی یا فیزیکی را جانشین سلول مذکّر کرد.»

بکرزایی در چه جاندرانی رخ می دهد؟

در بسیاری از آغازیان ، هر نوع گامت می‌تواند به شیوه بکرزایی رشد کند. در جانوران ائوگام ، فقط تخمکها گاهی می‌توانند به این شیوه رشد کنند. از اینرو ، بکرزایی طبیعی مثلا در روتیفرها ، زنبورها و دیگر حشرات اجتماعی صورت می‌گیرد. و در پرندگانی از قبیل بوقلمون و مرغ خانگی نیز بندرت رخ می‌دهد. آپومیکسی نوعی بکرزایی است که در گیاهان رخ می‌‌دهد. در این پدیده ، جنین از طریق لقاح حاصل نمی‌شود. بلکه از یاخته‌های داخل کیسه جنینی و یا یاخته‌های خورش اطراف کیسه جنینی بوجود می‌آید. در بکرزایی گامتی که قادر به بکرزایی است، از نظر کنش تفاوتی با هاگ ندارد یعنی هر دوی آنها سلولهای زاینده‌ای هستند که می‌توانند مستقیما به فرد بالغ تبدیل شوند