انواع سلول‌های بنیادی

[sevda_sj]

در علم سلولی، از اصطلاحات مختلفی برای تعریف و شرح سلول‌های بنیادی با توجه به محل و زمان جداسازی سلول، استفاده می‌شود رایج‌ترین این اصطلاحات می‌توانند شامل موارد زیر باشند:

۱- سلول‌های بنیادی بزرگسالان و یا سلول بنیادی ویژه بافت:

در اغلب بافت‌های افراد بزرگسال، سلول‌های بنیادی وجود دارند كه وظیفه آن‌ها جایگزینی مداوم سلول‌های از بین رفته با سلول‌های تازه و جوان است. بافت‌هایی مانند پوست، عضله، روده و مغز استخوان از جمله بافت‌هایی هستند كه دارای سلول‌های بنیادی ویژه بافت و یا سلول های بنیادی بزرگسالان هستند. در مغز استخوان، روزانه میلیارد‌ها سلول خونی توسط سلول‌های بنیادی خون‌ساز تولید می‌شوند.

سلول‌های بنیادی بزرگسالان ویژه بافت هستند، به این معنی كه این سلول‌ها قادرند به انواع سلول‌های موجود در آن بافت تبدیل شوند و به خودی خود قادر نیستند به سلول‌های موجود در خارج از آن بافت تبدیل شوند. هر چند مطالعات نشان می‌دهند كه بافت‌هایی همانند قلب نیز دارای سلول‌های بنیادی هستند ولی عملكرد و نوع آن‌ها كاملا مشخص نشده است. اصطلاح سلول‌های بزرگسالان طیف كاربردی وسیعی از سلول‌های بنیادی به دست آمده از بافت‌های جفت، خون بند ناف تا مغز استخوان را شامل می‌شود.

در پزشكی امروزه تنها در چند بیماری محدود از سلول‌های بنیادی ویژه بافت به صورت گسترده‌ای استفاده می‌شود. این موارد شامل استفاده از سلول‌های بنیادی خون‌ساز مغز استخوان و خون بند ناف برای درمان سرطان‌ها، سلول‌های بنیادی پوست برای درمان سوختگی‌ها و سلول‌های بنیادی لیمبال برای درمان نقص سلول‌های لیمبال قرنیه است. در همه این بیماری‌ها از سلول‌های بنیادی خود بافت برای ترمیم همان بافت استفاده می‌شود.

نوع دیگری از سلول‌های بنیادی بزرگسالان، سلولی است به نام سلول بنیادی مزانشیمی كه آن را می‌توان از بافت‌های مختلفی از جمله مغز استخوان به دست آورد. این سلول‌ها قادرند به سلول‌های استخوانی، غضروفی و چربی تبدیل شوند. این سلول‌ها همچنین ممكن است در ترمیم سایر بافت‌ها نیز كمك كننده باشند. در حال حاضر مطالعات حیوانی گسترده‌ای در حال انجام است كه تاثیر این سلول‌ها در درمان آرتروز و شكستگی‌های دیر جوش و یا جوش نخورده مورد ارزیابی قرار دهند. این سلول‌ها همچنین ممكن است قادر باشند كه سیستم ایمنی افراد را نیز تنظیم نمایند.

۲- سلول‌های بنیادی به دست آمده از جنین :

چنان چه از اسم این سلول‌ها برمی‌آید، منشا آن‌ها جنینی است. جنین در این تعریف عبارت است از یك جنین ۱۰ هفته‌ای. اغلب بافت‌های جنینی دارای سلول‌های بنیادی با قدرت تكثیر و تمایزی بالا هستند. همانند بافت‌های بزرگسالی، سلول‌های به دست آمده از بافت‌های جنینی نیز ویژه بافت بوده و قادرند كه سلول‌های بالغ همان بافت را تولید نمایند.

۳- سلول‌های بنیادی بند‌ناف :

درست هنگام تولد نوزاد، خون بند‌ناف حاوی تعداد متنابهی از سلول‌های بنیادی خون‌ساز است كه همانند سلول‌های خون‌ساز به دست آمده از مغز استخوان، در حال حاضر عمده‌ترین مصرف آن‌ها درمان بیماری‌های خونی و سرطانی است. همانند سلول‌های بنیادی بزرگسالان این سلول‌ها هم تنها ویژگی خون‌سازی را دارند.

۴- سلول‌های بنیادی رویانی (جنینی) :

سلول‌های بنیادی رویانی از جنین‌های تازه ایجاد شده، ( قبل از لانه گزینی در رحم) به دست آمده و از نظر تئوریك قادرند به همه انواع سلول‌های بدن یك موجود زنده تبدیل شوند. با این حال تبدیل این سلول‌ها به همه انواع سلول‌های بدن چندان هم قطعی نیست. علاوه بر آن قدرت تكثیر بالای این سلول‌ها می‌تواند موجب ایجاد سرطان بعد از پیوند در شخص شود. برای استفاده از این سلول‌ها در درمان لازم است كه سلول‌های بنیادی رویانی در محیط‌های آزمایشگاهی به طور مستقیم به سلول‌های بالغ مورد نیاز تمایز یابند تا ضمن افزایش اثرات درمانی، اثر سرطان‌زایی آن‌ها نیز كاهش یابد. هر چند كه این سلول‌ها ابزار مناسبی برای درك بهتر بیماری‌ها و همچنین روند تكامل انسان است. ولی هنوز هیچ خدمت درمانی با استفاده از این سلول‌ها در انسان ارائه نمی‌شود.

5-سلول‌های بنیادی پرتوان القایی :

چنان چه در تعریف سلول‌های بنیادی آمده است سلول‌‌‌‌های بنیادی دارای ۲ ویژگی تكثیر و تمایز هستند و با توجه به توانایی آن‌ها در تمایز به انواع مختلفی طبقه‌بندی می‌شوند: سلول‌های همه توان، پرتوان، چند توان تك توان.

سلول‌های همه توان، سلول‌‌‌‌‌های بنیادی هستند كه قادرند علاوه بر تولید همه سلول‌های بدن، سلول های خارج جنینی مانند جفت را نیز تولید نمایند.

سلول‌های پرتوان عبارتند از سلول‌هایی كه قادرند همه انواع سلول‌های یك فرد بالغ را تولید نمایند ولی قادر به تولید سلول‌های خارج جنینی نیستند.

سلول‌های چند توان هم، مانند سلول‌های بنیادی بزرگسالان قادر هستند به یك رده خاصی از سلول‌ها، همانند سلول‌های خونی تمایز شوند.

بالاخره سلول‌های تك توان تنها قادر هستند به یك نوع خاص از سلول‌ها تمایز یابند.

در سال ۲۰۰۶ میلادی گروهی از دانشمندان ژاپنی و سپس گروه دیگری از دانشمندان آمریكایی توانستند با وارد كردن ۴ ژن سلول‌های تك توان مانند فیبروبلاست را به سلول‌های پرتوان تبدیل نمایند. این روش كه از آن به عنوان باز برنامه‌نویسی مجدد یاد می‌شود این امكان را به محققان می‌دهد كه از سلول‌های خود فرد، سلول‌های پرتوان القایی ایجاد كنند كه همانند سلول‌های بنیادی رویانی قادرند به همه انواع سلول‌های بدن تمایز یابند. این روش به خصوص برای ایجاد مدل آزمایشگاهی بیماری‌ها كاربرد وسیعی دارد ولی هنوز برای استفاده درمانی باید آزمون‌های زیادی روی این سلول‌ها انجام شود تا سلامت و كار آمد بودن آن‌ها مورد تایید قرار گیرد.

[yas-90]

سلام

ببخشید من درمورد روش جزء به جزء کشت سلول های بنیادی مطلبی میخواستم اما چیزی که مورد نیاز باشه رو پیدا نکردم شما میتونید کمکم کنید؟؟

البته یه چیزایی درمورد محیط کشت برای رشد سلولهای بنیادی خوندم اما کامل نیست

[sevda_sj]

سلام

ببخشید من درمورد روش جزء به جزء کشت سلول های بنیادی مطلبی میخواستم اما چیزی که مورد نیاز باشه رو پیدا نکردم شما میتونید کمکم کنید؟؟

البته یه چیزایی درمورد محیط کشت برای رشد سلولهای بنیادی خوندم اما کامل نیست

سلام یاس عزیز ممنون از بازدیدتون
چشم اگر اطلاعات پیدا کدم حتما در اختیارتون میگزارم
هر چند شما استادین و ما شاگرد

[sevda_sj]

سلولهای بنیادی (Stem Cells)

تاریخچه
در اوایل دهه 1980 میلادی، دانشمندان نحوه قرار دادن سلولهای بنیادی جنینی موش و کشت آنها را در آزمایشگاه فرا گرفتند و در سال 1998 برای اولین بار سلولهای بنیادی جنینی انسان را در آزمایشگاه تولید کردند. اما این سوال پیش می‌آید که پژوهشگران جنین انسان را از کجا بدست می‌آورند؟ جنین را می‌توان با تولید مثل، تلفیق اسپرم و تخمک یا شبیه سازی تولید کرد.




سلولهای بنیادی چه نوع سلولهایی هستند؟!

1) سلول‌های اولیه‌ هستند.


2) توانایی تبدیل و تمایز به انواع مختلف سلول‌های دیگر را دارند و از آنها می‌توان در تولید سلول‌ها و نهایتاً بافت‌های مختلف دیگر استفاده کرد.



منابع اصلی سلول‌های بنیادی

مغز استخوان، بندناف و جفت هستند. امروزه از این سلول‌ها جهت ترمیم بافت‌های آسیب دیده استفاده می شود.



ویژگی‌های سلول‌های بنیادی

· توان نوسازی: سلول‌های بنیادی توانایی تکثیر نامحدود دارند
· پرتوانی (چند پتانسیلی): قابلیت تبدیل به بافت‌های مختلف را دارند اعم از بافت عصبی، بافت ماهیچه‌ای، بافت پوششی و غیره





انواع سلول‌های بنیادی

سلول‌های بنیادی جنینی: این سلول‌ها از جنین‌های 4یا 5 روزه که از تخم‌های آزمایشگاهی بارور می‌شوند به دست می‌آیند و در محیط کشت‌های اختصاصی رشد داده می‌شوند.
سلول‌های بنیادی بالغین: توانایی نوسازی و تمایز به انواع سلول‌های اختصاصی اصلی بافت یا اندام را دارند. نقش‌های اولیه این سلول‌ها در یک ارگان زنده شامل حمایت کردن و تعمیر بافت‌هایی است که از آنها به دست می‌آیند

مراحل تکثیر سلولهای بنیادی در آزمایشگاه

1) یک بلاستوسیست (جنین 3تا 5 روزه ) توده ای متشکل از 100 سلول و یا بیشتر .
2) سلولهای بنیادی درون بلاستوسیست هستند که در نهایت به هر سلول ، بافت و اندام درون بدن تبدیل می‌شوند.
3) سلولهای بنیادی را از بلاستوسیست جدا کرده و آنها را درون ظرف پتری دیش در آزمایشگاه کشت می‌دهند.
4) سلولهای بنیادی را از بلاستوسیست جدا کرده و آنها را درون ظرف پتری دیش در آزمایشگاه کشت می‌دهند.
5) سلولهای بنیادی جنینی که چندین ماه بدون ایجاد تمایز پرورش یافته‌اند خط سلول بنیادی نامیده می‌شوند.





سلول های بنیادی براساس توانایی تکثیر و تمایز به انواع زیر تقسیم می شوند:

1) سلول های بنیادی‎‎) TOTIPOTENT همه توانی(: به هر نوع سلولی تبدیل می شود مثل: تخمک باربر شده

2) سلول های بنیادی) PLURIPOTENT‎پرتوانی منشاء آنها سلول بنیادی رویان می باشد. 4 روز بعد از لقاح بوجود می آید، به هر نوع سلولی تبدیل می شود بجز سلول های همه توانی و جفت

3) ‎سلول های بنیادی) MULTIPOTENTچند توانی(: منشاء آن سلول بنیادی پر توانی است. سلول های تخصص یافته از آنها ناشی می شود.

4) سلول های بنیادی)UNIPOTENTتک توانی فقط به یک نوع سلول تبدیل می شود.


مزایای سلول‌های بنیادی جنینی

1) در مقایسه با سلول‌های بنیادی بالغ، توانایی تمایز و تولید انواع بیشتری از سلول‌ها را دارند.
2) كنترل مراحل رشد و تمایز آن‌ها، ساده‌تر از سلول‌های بنیادی بالغ است.
3) به علت فراوانی نسبتاً بیشتر، جداسازی آن‌ها راحت‌تر از سلول‌های بنیادی بالغ است.
4) دانش بدست آمده از سلول‌های بنیادی جنینی حیوانات، در مطالعات انسانی نیز كاربرد دارد.
5) تحقیقات انجام شده روی سلول‌های بنیادی جنینی، موجب ارتقاء تكنیك‌های تكثیر و استفاده از سلول‌های بنیادی بالغ می شود.

كاربردهای سلول‌های بنیادی

ترمیم اندام و بافت آسیب دیده
در طب پیوند
آزمون تاثیر دارو
برای تولید اسپرم و تخمک
ترمیم سوختگی و ضایعات پوستی و کبدی
درمان101 بیماری
شبیه سازی درمانی



ترمیم اندام و بافت آسیب دیده:

1-1- ترمیم بافت‌های آسیب‌دیده قلب

امروزه شمار زیادی از مردم دنیا از بیماری‌های قلبی ناشی از آسیب‌دیدگی بافت‌های آن رنج می‌برند كه بعضاً منجر به مرگ آنها نیز می‌شود. ترمیم بافت‌های آسیب‌دیده، همواره یكی از دغدغه‌های پزشكان و متخصصان علوم پزشكی بوده و بهره‌گیری از سلول‌های بنیادی، امید تازه‌ای در این عرصه به وجود آورده است. متخصصان امیدوار هستند سلول‌های بنیادی را از مغز استخوان افراد بیمار (یا جنین نوظهور) استخراج و آنها را در محیط آزمایشگاه به سلول‌های قلبی تبدیل نمایند و نهایتاً با تزریق این سلول‌های تمایزیافته به بدن، امكان ترمیم بافت‌های آسیب‌دیده قلب را فراهم آورند.

البته این تكنیك هنوز در مرحله آزمایشگاهی است، اما موفقیت‌های به‌دست آمده در حیوانات آزمایشگاهی، احتمال بهره‌گیری از آن را در انسان قوت بخشیده است.

2-2- ترمیم بافت‌های استخوانی

در افرادی كه شكستگی وسیع استخوان دارند و یا كسانی كه مورد عمل جراحی مغزی قرار گرفته و كاسه سر آنها برداشته شده و همچنین اشخاصی كه استخوان‌های آنها به ‌كندی جوش می‌خورد، از سلول‌های بنیادی برای جوش‌خوردگی سریع و جلوگیری از عفونت‌های بعدی استفاده می‌شود. در این تكنیك، سلول‌های بنیادی بالغ از فرد گرفته شده و در محیط آزمایشگاه به سلول‌های استئوپلاست (استخوانی) تبدیل می‌شوند، سپس این سلول‌ها در كنار بافت‌های آسیب‌دیده استقرار می‌یابند تا باعث جوش‌خوردگی سریع این بافت‌ها شوند. در این مورد، سلول‌ها از خود شخص جدا می‌شوند؛ بنابراین مشكل پس‌زدگی و عوارض جانبی را نیز در برندارد. تكنیك مذكور از مرحله آزمایشگاهی خارج شده و هم ‌اكنون در كشورهای پیشرفته دنیا از جمله آمریكا و ژاپن به صورت كاربردی روی بیماران انجام می‌شود.

طب پیوند:
همان‌گونه كه قبلاً نیز اشاره شد، سلول‌های بنیادی بالغ كاندیدای بسیار خوبی برای طب پیوند به ‌شمار می‌روند. در واقع می‌توان این سلول‌ها را از مغز استخوان یك فرد گرفته و دوباره به بخش آسیب‌دیدة بدن همان فرد پیوند زد. بنابراین چون این سلول‌ها از خود فرد گرفته شده‌اند، مشكل رد پیوند به‌وجود نخواهد آمد. البته این مسئله در مورد سلول‌های بنیادی جنینی هم مشاهده شده است. به‌عنوان مثال، پیوند سلول‌های بنیادی جنینی قلب موش به موشی كه دچار سكته قلبی شده موجب بهبود حیوان شده است. این نتایج، حتی در مورد پیوند سلول‌های بنیادی جنینی انسان به موش یا رت (نوعی موش آزمایشگاهی) قطع نخاع شده، بسیار امیدواركننده بوده و موجب برطرف شدن بسیاری از علایم آسیب در حیوان شده است. ولی باید توجه داشت كه یكی از محدودیت‌های سلول‌های بنیادی جنینی در طب پیوند، امكان رد شدن آن‌ها به‌ دلیل واكنش‌های ناسازگاری بافتی است.

آزمون تاثیر دارو:
از جمله مشكلاتی كه همواره در مورد داروهای سنتتیك جدید وجود دارد آن است كه این تركیبات ممكن است روی سلول‌ها یا بافت‌های انسانی تأثیرات منفی داشته باشند؛ اما به دلیل مسایل اخلاق پزشكی، امكان ارزیابی‌های اولیة آن‌ها روی انسان‌ وجود ندارد. به‌عنوان مثال، یك داروی سنتتیك قلبی ممكن است بر سلول‌ها یا بافت‌های قلبی تأثیر نامطلوبی داشته باشد. در این موارد می‌توان سلول‌های قلبی یا هر بافت دیگر را با استفاده از سلول‌های بنیادی تولید نمود و داروهای جدید را روی آن‌ها آزمایش كرد، بدون این‌كه نیاز به بررسی دارو در بدن انسان باشد. به‌عبارت دیگر، استفاده از سلول‌های بنیادی، انجام آزمایش‌های اولیه انسانی را با سهولت بیشتر و همان دقت اولیه ممكن می‌سازد. در این خصوص سلول‌های بنیادی جنینی می‌توانند كاربرد وسیعی داشته باشند.


برای تولید اسپرم و تخمک:
سلول‌های بنیادی جنینی به واسطة ویژگی پُرتوانی بالا، قادر هستند به انواع مختلفی از سلول‌ها تبدیل شوند. حتی بر اساس گزارش‌های اخیر، محققان توانسته‌اند در شرایط آزمایشگاهی، با استفاده از این سلول‌ها، تخمك و اسپرم نیز تهیه كنند. این توانایی كه بتوان سلولی مانند اسپرم یا تخمك تولید نمود كه تقسیم میوز انجام دهد و زایا باشد از ارزش بسیار بالایی برخوردار است. این ایده روش بسیار ارزشمندی است كه در آینده، تحول بسیار بزرگی در درمان افراد نابارور ایجاد خواهد كرد.
ترمیم سوختگی و ضایعات پوستی, کبدی و...:
جراحات پوستی ناشی از سوختگی‌ها یا صدمات دیگر، سالانه بسیاری از بیماران را دچار مشكل می‌كند. در روش معمول برای ترمیم قسمت‌های صدمه‌ دیده، از پوست بخش‌های سالم بدن استفاده می‌شود كه مشكلاتی را برای بیمار به‌وجود می‌آورد. اما با استفاده از سلول‌های بنیادی می‌توان سلول‌های پوستی را در محیط آزمایشگاه تولید نمود و در ترمیم بافت‌های صدمه ‌دیده از آن‌ها استفاده كرد. این تكنولوژی در حال حاضر، كاربردی شده است و توسط یكی از بیمارستان‌های انگلستان مورد استفاده قرار می‌گیرد.

شبیه سازی درمان:

در این شیوه یک سلول از بیماری‌ که نیازمند درمان از طریق سلول بنیادی است با تخمک اهدا شده ادغام می‌شود. پس از آن هسته تخمک جدا شده و هسته سلول شخص بیمار جایگزین آن می‌شود. سپس تخمک حاصل از طریق شیمیایی یا الکتریکی تحریک می‌گردد تا تقسیم سلولی انجام دهد. جنین حاصل مواد ژنتیکی بیمار را حمل خواهد کرد که می‌تواند پس زدن سلولهای بنیادی را پس از پیوند آنها به میزان زیادی کاهش دهد.

[sevda_sj]

راز و رمز سلول‌های بنیادین بدن شما (stem cells)

سلول‌های بنیادین چگونه سلول‌هایی هستند؟

بدن همه جانوران، از انسان گرفته تا گنجشک، از سلول درست شده است. سلول‌ها در دوران جنینی تکثیر می‌شوند و بعد در اثر تمایز گروه‌های مختلف‌شان اندام‌ها بوجود می‌آیند. همین تمایز پیدا کردن است که باعث تفاوت سلول‌های قلب با سلول‌های مغز و کبد می‌شود. نتیجه تکثیر و تمایز سلولی این است که اندازه بدن جانور بزرگ می‌شود و اندام‌هایش شکل می‌گیرند.
همه انواع سلول‌ها از سلول‌های بنیادین درست می‌شوند اما دسته‌ای از همان سلول‌های بنیادین از همان دوران جنینی بطور مداوم تکثیر می‌شوند و از بین می‌روند ولی هرگز تمایز پیدا نمی‌کنند. در نتیجه این سلول‌ها هیچ اندامی را نمی‌سازند و همیشه به همان شکل اولیه خودشان باقی می‌مانند. این‌ها همان سلول‌های بنیادین معروف هستند که همه جا اسم‌شان را می‌شنوید و درباره‌شان می‌خوانید.
بخش هیجان‌انگیز داستان در این است که همان سلول‌های بنیادین تمایز پیدا نکرده را می‌شود به سلول‌های قلبی، مغزی و کبدی تبدیل کرد. یک نکته را همینجا بگویم که متوجه مهم‌ترین قسمت موضوع بشوید، مثال‌ها را هم از بدن انسان می‌آورم که تصورش برای‌تان ساده‌تر باشد. سلول‌های بنیادین از دوران جنینی در بدن انسان وجود دارند و مرتب و بدون تغییر بازتولید می‌شوند، این را که گفته بودم. وقتی به بزرگسالی می‌رسیم باز همان سلول‌های بنیادین به همان شکل دوران جنینی در بدن ما وجود دارند، اما تفاوتش این است که حالا به جای این که در بدن یک جنین باشند در بدن یک بزرگسال قرار گرفته‌اند.
“بدن همه جانوران، از انسان گرفته تا گنجشک، از سلول درست شده است. سلول‌ها در دوران جنینی تکثیر می‌شوند و بعد در اثر تمایز گروه‌های مختلف‌شان اندام‌ها بوجود می‌آیند. همین تمایز پیدا کردن است که باعث تفاوت سلول‌های قلب با سلول‌های مغز و کبد می‌شود”
همین تفاوت یعنی این که ما با دو نوع سلول بنیادین سر و کار داریم: سلول‌های بنیادین جنینی و سلول‌های بنیادین بالغ. تفاوت اصلی این دو نوع سلول در این است که سلول‌های بنیادین جنینی را می‌شود به آسانی به هر نوع سلولی دیگری تبدیل کرد ولی سلول‌های بنیادین بالغ در هر اندامی که باشند برای تبدیل به سلول‌های همان اندام مناسب‌ترند.
خوب وقتی درباره سلول‌های تمایز یافته مثل سلول‌های قلب حرف می‌زنیم این را می‌دانیم که چنین سلول‌هایی قادر نیستند خودشان را تکثیر کنند و وقتی از بین می‌روند چیزی جایگزین‌شان نمی‌شود. اما سلول‌های بنیادین حتی در خارج از بدن و در شرایط آزمایشگاهی هم می‌توانند مدام خودشان را تکثیر کنند و زنده بمانند. منتها یک سوال بی‌جواب این است که چطور می‌شود که سلول‌های بدن بزرگ می‌شوند و تمایز پیدا می‌کنند ولی سلول‌های بنیادین هرگز تغییر نمی‌کنند و دست نخورده باقی می‌مانند؟ درست انگار توانایی داشته باشید همه بدن‌تان که بزرگ می‌شود اما پاهای‌تان را آنقدر کوچک نگه دارید که بتوانید کفش‌های دوران نوزادی‌تان را بپوشید.

سلول‌های بنیادین کجا هستند؟
برای جواب دادن به این سوال باید اول شما را به یک درمانگاه نازایی ببرم. وقتی یک زوج دچار مشکل نازایی هستند سلول‌های جنسی‌شان را در بیرون از بدن لقاح می‌دهند و وقتی سلول تخم تشکیل شد آن را به رحم مادر منتقل می‌کنند. نام این روش بارداری IVF یا لقاح خارج بدن است و همیشه یک سلول لقاح یافته که از آمیزش سلول‌های جنسی نر و ماده بوجود می‌آید برای تولید یک جنین کافی‌ست. اما بطور معمول زوج‌ها تعداد بیشتری سلول جنسی نر و ماده برای موفقیت عمل IVF در اختیار مراکز درمانی قرار می‌دهند. سلول‌های بنیادین جنینی از لقاح دادن همین سلول‌های جنسی اهدایی و تشکیل تخم، و البته با مجوز قانونی، به دست می‌آیند.
وقتی سلول تخم به چهار یا پنج روزگی می‌رسد شبیه به یک توپ خیلی کوچک می‌شود. این توپ سه تا لایه سلولی دارد که لایه داخلی آن شامل ۳۰ عدد سلول است. این ۳۰ عدد سلول که اسم‌شان سلول‌های لایه داخلی‌ست همان سلول‌های بنیادین جنینی هستند که آن‌ها را در ظروف آزمایشگاهی نگهداری می‌کنند.

سلول های بنیادین

ما با دو نوع سلول بنیادین سر و کار داریم: سلول‌های بنیادین جنینی و سلول‌های بنیادین بالغ. تفاوت اصلی این دو نوع سلول در این است که سلول‌های بنیادین جنینی را می‌شود به آسانی به هر نوع سلولی دیگری تبدیل کرد ولی سلول‌های بنیادین بالغ در هر اندامی که باشند برای تبدیل به سلول‌های همان اندام مناسب‌ترند.

اما سلول‌های بنیادین بالغ را کجا باید پیدا کرد؟ جواب این سوال را که بنویسم از یک موضوع دیگری هم سردرمی‌آورید. جواب این است که در بافت‌های مختلف بدن نقاطی هست که به نام منطقه تقسیم نشدنی معروفند. در پوست، در کبد، در عضلات، در رگ‌های خونی، در مغز استخوان و در مغز چنین نقاطی وجود دارد. سلول‌های بنیادین بالغ در همین مناطق تقسیم نشدنی قرار دارند و معروف‌ترین روش استفاده از آن‌ها پیوند مغز استخوان است. اما سلول‌های بنیادین در این مناطق تقسیم نشدنی گاهی تحت تاثیر عوامل نامعلوم شروع به زیاد شدن بدون کنترل می‌کنند، سرطان از همینجا شروع می‌شود. این همان موضوعی بود که حالا از آن سردرآوردید.


مهم‌ترین تفاوت سلول‌های بنیادین جنینی و بالغ این است که سلول‌های جنینی را می‌توانید در محیط آزمایشگاهی نگهداری کنید و اگر نیاز به تعداد زیادتری از آن‌ها بود تکثیرشان کنید ولی سلول‌های بنیادین بالغ را به سختی می‌توانید در محیط آزمایشگاهی حفظ کنید. یک تفاوت دیگر هم این است که سلول‌های جنینی را می‌توانید از هر جنینی بگیرید و به هر نوع سلول دیگری برای افراد دیگر تبدیل کنید ولی سلول‌های بالغ را از بدن هر کسی که بگیرید راحت‌ترین کار این است که به سلول‌های بافت همان فرد تبدیل‌شان کنید، با این مزیت که سلول‌ها برای دستگاه ایمنی بدن فرد دریافت کننده آشنا هستند و آن‌ها را رد نمی‌کند.


با سلول‌های بنیادین چه کارهایی می‌شود کرد؟

به نظرم این سوال را می‌توانید جواب بدهید ولی تضمین نمی‌کنم جواب‌تان درست باشد. به احتمال زیاد می‌گویید هر جا بافت معیوبی بود می‌شود سلول‌های بنیادین را در آزمایشگاه تکثیر کرد و یک بافت جدید ساخت و جایگزین بافت معیوب کرد. برای همین گفتم تضمین نمی‌کنم چون داستان در

عمل به همین سادگی‌ها هم نیست. چرا؟

دلیل عمده‌اش در این است که هنوز پیام‌هایی که سلول‌های بدن برای هم می‌فرستند به درستی شناخته نشده‌اند. این پیام‌ها همگی شیمیایی هستند و توسط ژن‌ها کنترل می‌شوند ولی تعداد و تنوع‌شان بسیار زیاد است. شبیه‌سازی پیام‌هایی که ژن‌ها ارسال می‌کنند در شرایط آزمایشگاهی هم آسان نیست و در نتیجه تولید بافت‌های سلولی بسادگی صورت نمی‌گیرد. حتی وقتی چنین بافت‌هایی در آزمایشگاه درست می‌شوند، واکنش دستگاه ایمنی بدن به آن‌ها قابل پیش‌بینی نیست و هر اشتباه کوچک در نوع سلول‌ها می‌تواند منجر به رد بافت در بدن دریافت کننده شود.
مثال ساده‌اش اینطوری‌ست که توی خانه‌تان نشسته‌اید و صدای یک نفر را از توی خیابان می‌شنوید که بلند و کشیده می‌گوید “آی لاو سوزی”. پیش خودتان می‌گویید چه انسان شریفی‌ست که روز روشن دارد با صدای بلند عشقش را نثار خانم سوزی می‌کند. می‌روید که این عاشق دلخسته را ببینید اما آن بیرون با یک انسان شریف دیگری روبرو می‌شوید که بلند و کشیده دارد می‌گوید “آی لحاف‌ دوزی”.
اما به نظر می‌رسد تشخیص دقیق صدای بلند و کشیده عاشق دلخسته از آن لحاف‌دوز شریف در زمینه سلول‌های بنیادین دارد آرام آرام میسر می‌شود.


نویسنده: همایون خیری، زیست‌شناس و روزنامه‌نگار علمی در استرالیا
منبع: بی بی سی