ساختار ریشه (برش عرضی)

[arminn43]

ریشه تک‌لپه‌ایها: در برش عرضی ریشه تک لپه‌ایها و ساختار نخستین دو لپه‌ایها، دو منطقه قابل تشخیص است: ۱- منطقه بیرونی یا پوست (Cortex) ۲- منطقه درونی یا استوانه مرکزی (Stele) منطقه بیرونی شامل: اپیدرم (Epidermis)، پارانشیم پوست (Cortex)، آندودرم (Endodermis) منطقه درونی شامل: دایره محیطیه (Pericycle)، دستجات آوندی (Xylem + Phloem)، مغز و اشعه مغزی (Pith) منطقه بیرونی: منطقه بیرونی ریشه با اپیدرم و تارهای کشنده شروع شده و سپس پارانشیم پوستی (بخش اعظم برش عرضی ریشه در تک‌لپه‌ایها) و در نهایت به آندودرم ختم می‌شود
* برش عرضی ریشه در تک لپه‌ایها آندودرم از اختصاصات ویژه‌ تک‌لپه‌ایها بوده که ترکیبی از سوبرین یا لیگنین دیواره درونی یا جانبی آن را می‌پوشاند و به آن ساختار Uشکل می‌دهد. اصطلاحاً به این قاب یا کمربند ضخیم که به دور یاخته‌های آندودرم قرار گرفته نوار کاسپارین (Casparian strip) می‌گویند. ورود آب تنها از طریق یاخته‌های فاقد چنین دیواره ضخیمی صورت می‌گیرد که به آنها سلولهای معبر یا گذرگاه (Passage) می‌گویند منطقه درونی: منطقه درونی با دایره محیطیه شروع شده، سپس دستجات آوندی (شامل بافت چوب و آبکش) و در نهایت پارانشیم مغز و اشعه مغزی است. دایره محیطیه در بیشتر اوقات یک ردیفی بوده که درست در زیر آندودرم واقع شده و منشأ ریشه‌های فرعی است بافت چوبی خود شامل چوب اولیه (Protoxylem) و چوب ثانویه (Metaxylem) بوده که آوند آبکش مابین آنها قرار می‌گیرد (رنگ بنفش در این تصویر). بافت چوبی در تک لپه‌ایها، همان طوریکه در تصویر زیر مشاهده می‌شود، رشد رو به مرکز دارد. به عبارتی متاگزیلم‌ در مرکز و پروتوگزیلم‌ دور از مرکز (مشاهده ریشه ذرت به عنوان یک تک‌لپه). لازم به ذکر است که تعداد دستجات آوندی در ریشه تک لپه‌ایها به مراتب بیشتر از دو لپه‌ایهاست

* به رشد رو به مرکز بافت چوبی (Xylem) در تک لپه‌ایها و موقعیت بافت آبکش (Phloem) مابین آنها دقت کنید
ریشه دو لپه: ساختار نخستین ریشه دو لپه‌ایها مشابه تک لپه‌ایها بوده با این تفاوت که آرایش Polyarch از ویژگیهای ریشه‌های گیاهان تک لپه‌ای است. (تعداد گروههای پروتوگزیلم ممکن است یک (Monoarch)، دو (Diarch)، سه (Triarch) یا بیشتر از آن (Polyarch) باشد)

* ساختار نخستین ریشه یک گیاه دو لپه‌ای
ساختار پسین ریشه حاصل فعالیت دو لایه زاینده کامبیوم و فلوژن می‌باشد. دستجات پروتوگزیلم در تصویر فوق Triarch و در این تصویر Tetrarch می‌باشد. لایه زاینده پروکامبیوم (residual procambium) مابین بافت چوبی و آبکشی قرار گرفته است لایه‌ای پیوسته از کامبیوم آوندی از طریق تبدیل دایره محیطیه به یاخته‌های مریستمی و پروکامبیوم آوندی باقیمانده که تبدیل به کامبیوم آوندی شده، بوجود می‌آید. این لایه ابتدا موج‌دار بوده و از قسمت بیرونی آوندهای چوبی نخستین و قسمت درونی آوندهای آبکشی نخستین می‌گذرد. کامبیوم آوندی از طرف داخل، آوندهای چوبی پسین و از طرف خارج، آوندهای آبکشی پسین را تولید می‌کند (موقعیت دستجات آوندی را در ساختار پسین ریشه در گیاهان دو لپه‌ای در این تصویر مشاهده نمائید)
* ساختار پسین ریشه در یک گیاه دو لپه رشد آوندهای چوبی پسین سریعتر است، لذا حلقه کامبیوم آوندی رفته رفته به صورت دایره کاملی ظاهر می‌شود. فعالیت کامبیوم در زمستان متوقف شده و هنگار بهار مجدداً آغاز می‌گردد. به همین دلیل آوندهای بهاره از آوندهای پائیزتر فراخ‌تر بوده و دیوار آنها نازکتر می‌باشد