تکثیر گیاه یاس رازقی

[زهرا قربانی]

یاس رازقی: نام علمي Jasminium Pubescens مي باشد. یاس رازقی گیاهی است بالارونده با گل های سفید و کوچک که بسیار معطرند. این درختچه زیبا با درخت زیتون قوم و خویشی نزدیک دارد. در واقع هر دوی اینها از یک خانواده هستند.معمولاًرازقی را در کنار آلاچیق ها و دیوارها و نرده ها یا کنار درهای ورودی می کارند تا در فصل گل از عطر گل هایش استفاده کنند.
دما : رازقی در تابستان به گل می نشیند. در مناطقی مثل نواحی شمال کشور در فضای باز به آسانی رشد می کند، اما از آن جایی که نسبت به سرمای زمستان حساس است در نواحی سرد باید در گلدان کاشته شود و در زمستان به داخل ساختمان منتقل گردد.
خاک : چون گلهاي ياس رازقي از گروه نباتات آهك گريز مي باشند ، خاك گلدان آنها بايد بكلي فاقد مواد آهكي بوده و حتي آبي كه به آنها داده مي شود نبايد قليائي و داراي مواد آهكي باشد . در مناطق پرورش اين گلها تناسب خاك گلدانها بقرار زير است : خاك برگ پوسيده درختان جنگلي ( هوموس ) 3 قسمت ، شن شسته شده 2 قسمت ، خاك معمولي باغچه 1 قسمت .
آبیاری : دفعات آبياري به مقتضاي فصل و درجه حرارت محيط فرق مي كند . در تابستان بويژه در موسم گل دادن بايد روزي يكبار به آن آب داد . کود : از موقعيكه غنچه گلها ظاهر مي شود حتمأ بايد بپاي بوته كود داد . بهترين كود طبيعي كه باغبانان با تجربه مصرف مي كنند ، شيره كود گوسفندي است و طرز تهيه آن بدين طريق است كه 2 الي 3 قاشق سوپخوري شيره كود را پس از بهم زدن بپاي هرگلدان مي ريزند . در محلهائي كه تهيه كود طبيعي دشوار است ، مصرف كود شيميائي مخلوط سولفات آمونيم و فسفات آمونيم به نسبت ترتيب سه و يك و بقدر يك قاشق غذا خوري در هر دو هفته از اواسط بهار به بعد توصيه مي شود.
تكثير : ياس رازقي را معمولا از طريق خوابانيدن شاخه ، قلمه زدن و كشت پاجوش زياد مي كنند . ليكن ممكن است آنها را با پيوند نيز زياد كرد .
1ـ تكثير بوسيله خوابانيدن شاخه : براي اين منظور شاخه هاي بلند يكي دو ساله قسمت پائين بوته را در اواسط فصل بهار درون جعبه چوبي يا گلدان محتوي شن شسته نرم مي خوابانند . بطوريكه سرشاخه ها با دو سه جوانه از خاك بيرون باشد . با انجام آبياري مرتب پس از چندي از ساقه هاي درون شن ريشه هاي تازه مي رويند . شش هفته بعد هنگاميكه ريشه ها رشد كافي يافتند بايد شاخه ها را از زير گلدان بريده و نهالهاي جوان ريشه دار را درون گلدانهاي حاوي خاك مناسب كه قبلا ذكر شده بكارند تا بوته هاي مستقلي بوجود آيند . معمولا جهت تسريع عمل ريشه دادن ، قبل از خوابانيدن ساقه كمي از پوست شاخه را كه درون جعبه يا گلدان قرار ميگيرد با چاقو برش مي دهند . بايد دانست كه چون خوابانيدن شاخه ها در سطح خاك جعبه يا گلدان فقط در مورد شاخه هاي زيرين امكان پذير است و شاخه هاي فوقاني را نمي توان بعلت خطر شكستن بسطح زمين رسانيد لذا بدين جهت ممكن است گلدانهاي سبك وكوچكتري تهيه نموده شاخه هاي جوان بالاي بوته را از سوراخ زير گلدان داخل گلدان كرد و درون آن مقداري شن شسته ريخت و گلدانهاي هوائي روي شاخه ها را بوسيله قيم در هوا نگهداشت يا روي طاقچه ديوار قرار داد . پس از ريشه دادن با ترتيبي كه ذكر شد آنها را به گلدانهاي جداگانه منتقل نمود . ذكر اين نكته نيز لازم است كه چون بر اثر قطع يكباره شاخه هاي ريشه دار بيم خشك شدن گياه ميرود بهتر است بريدن شاخه ها بتدريج صورت پذيرد. بدين ترتيب كه پس از حصول اطمينان از رويش ريشه كافي ابتداء از زيرگلدان باندازه يك سوم قطر شاخه را بريد و پس از يك هفته برش قبلي را تا دو سوم قطر شاخه عميق تر كرد و سرانجام هفته بعد شاخه را از زير گلدان بكلي قطع كرد و درون گلدان هاي جداگانه كاشت .
2 ـ تكثير با قلمه : قلمه ها را بايد در بهار قبل از باز شدن چشمها و رويش جوانه ها از شاخه هاي قوي يكي دو ساله كه گل داشتند ، انتخاب نمود و آنها را به مدت يك هفته درون گوني كنفي يا پارچه كرباس مرطوبي پيچيد و با پاشيدن آب پارچه را مرطوب نگهداشت . در پايان هفته آنها را به قلمه هاي كوچك تقسيم كرد بطوريكه هر قلمه 3 ـ 4 چشم داشته باشد . سپس قلمه ها را درون گلدانهاي حاوي شن شسته كاشت و منتظر شد تا بعد از 5 ـ 6 هفته كه قلمه ها ريشه كافي دادند آنها را به گلدانهاي اصلي كه تناسب خاك آن قبلا ذكر شده است انتقال داد .
3 ـ تكثير از راه پيوند : ياس رازقي را مي توان بوسيله پيوند روي ياس سفيد (چمپا) نيز زياد كرد . در بهار پيوند شكمي يا مجاورتي مناسب است و در پائيز پيوند شكافي مناسب است . حسن اين طريق تكثير آن است كه چون ياس سفيد را مي توان تقريبأ در هر نوع آب و خاك عمل آورد و نظير ياس رازقي به خاك هوموسي اراضي جنگلي احتياج ندارد و با پيوند آنها روي پايه ياس مي توان از زحمت تهيه خاك هوموس رهائي يافت و از دادن آب قليائي نيز نگران نشد .