خدا و بلوغ عقلی انسان قبل و زمان حضرت آدم

[m_salehy]

خدا و بلوغ عقلی انسان قبل و زمان حضرت آدم

در دورانهای قبل از آدم ، بشر عمدتا در مسیر یافتن وسایل و راه هایی برای رفاه و آسایش بیشتر بوده ( شاید همان انسان ماهر ) و از زمانی که پیچیدگی هایی جدید ، از جنس آرامش روحی و معنوی ، شکل و هویت زندگیش را تغییر داد ، به دنیای خرد پای گذاشته ( شاید همان انسان خردورز ) ، در پاسخ به نیازهای روحانی و لوازم آرامش خود ، به هر چیزی روی آورده و از آنجا که نمی توانسته جهان هستی را یکپارچه در مدار از خالق ( خدا ) به سوی خالق ( خدا ) تصور کند و بشناسد ، مشرکانه ، به هر چیز برتری چنگ زده و تبعا راهی به آرامش نبرده است .
و دلیل بر این مدعا که بشر ، قبل از آدم وجود داشته و خود نیز بر نیازهای روحانی خود واقف بوده است :
1- خداوند ، بدلیل حکیم بودن ، در یک ظرف خالی و بر بشری که نه فهمی از خدا دارد و نه درکی از غیر خدا ، پیام " لا اله الا الله " را نمی فرستد ، پس باید غیر خدایانی بوده باشند که پرستیده می شدند و خدا امر به نگاه توحیدی به جهان هستی و هدفدار بودن آن کرده است .
2- ملائکه بدون سابقه قبلی از وجود بشری که غرق در ناهنجاری های اجتماعی است ، نمی توانسته اند سخن از او به میان آورده باشند :
آنجا که به خداوند می فرمایند :
" و اذ قال ربک للملائکة اني جاعل في الارض خليفة قالوا ا تجعل فيها من يفسد فيها و يسفک الدما "¹
3- اذعان خداوند به دورانی که بر انسان گذشته ولی چیز قابل ذکری از نظر معرفتی و معنوی در تاریخ آن وجود ندارد ،
آنجا که می فرمایند :
" هل أتي علي الانسان حين من الدهر لم يکن شيئا مذکورا " ²
4- وقتی خداوند آدم را فرمان به هبوط در زمین می دهد و قول هدایت او را می دهد ، نشان از شناخته بودن زمین توسط آدم دارد و ترسی که از شرایط اجتماعی آتی که بوجود می آید و او به زمینه های بروز آنها آشناست .
قُلْنَا اهْبِطُواْ مِنْهَا جَمِيعًا فَإِمَّا يَأْتِيَنَّكُم مِّنِّي هُدًى فَمَن تَبِعَ هُدَايَ فَلاَ خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلاَ هُمْ يَحْزَنُونَ ³
5- پیشنهاد اولیه خدا به آدم که می توانی در شرایط فعلی ( بهشت آدم ) ولی تضمین همه گونه آسایش مادی بمانی . و این یعنی قول تغییر شرایط زمینی مادی موجود به احسن .
" و‌قلنا يا آدم اسكن أنت و‌ زوجك الجنّه فکلا منحيث شئتما " ^{- 4}
و در آن جا قول تنعم جاودانه و برخورداري از عيش مدام ، كه لازمه يك زندگي افقي با رشد و توسعه قلمرو دنياگونه است را داد .
آنجا که حضرتش می فرماید :
" ان لک الا تجوع فيها و لا تعرى. و انک لا تظمؤا فيها و لا تضحى " ^{- 5}
" در بهشتي كه الان هستي ، نه گرسنه مي شوي ، نه برهنه مي ماني ، نه تشنه مي گردي و نه آفتاب زده مي شوي . "
و نيز امام علي (ع) مي فرمايند :
" ثم اسکن سبحانه آدم دارا ارغد فيها عيشه ، و آمن فيها محلته . " ^- 6
" آنگاه خداوند سبحان آدم را در بهشت جاى داد ، سرايى که زندگى در آن خوش و آرام بود و جايگاهى همه ايمنى . "
و يا امام صادق مي فرمايند:
" جنه من جنات الدنيا تطلع عليه فيها الشمس و القمر ، و لو كانت من جنات الخلد ما خرج منها ابدا ." ^{- 7}
" بهشت آدم باغى از باغ هاى دنيا بود و همين ماه و خورشيد كه به ما مى تابد بر آن مى تابيد و اگر از باغ هاى آخرت بود هرگز از آن اخراج نمى شد . "
6- وقتی بت آدم ( که در ادامه اشاره خواهد شد . ) ساخته می شود ، نشان از سابقه قبلی بشر در پناه بردن به آنهائیست که بزرگ می شمرده و پس از آنها به نمادهای آنان .
خداوند ، وقتی تشنگی بشر هم عصر آدم را برای یافتن حقیقت دید و حد فهم و درک او را لایق هدایت خود یافت ، آدم را از بین آنها انتخاب کرد ،
آنجا که می فرمایند :
" ان الله اصطفى ادم و نوحا و ال ابراهيم و ال عمران على العالمين " ^{- 8}
و ( محتوای دین که همان اصول فوق الذکر است را) تعلیم نمود ،
آنجا که می فرمایند :
" علم ادم الاسما کلها " ^{- 9}
و بعنواناولین انسان موحد ، برای تبیین هستی و جایگاه انسان در آن ، به میان آنها فرستاد.
آنجا که می فرماید :
" قلنا اهبطوا منها جميعا فاما ياتينکم مني هدى فمن تبع هداي فلا خوف عليهم و لا هم يحزنون "¹⁰
سوال : آیه زیر چه می شود ؟
هُوَ الَّذِي خَلَقَكُم مِّن طِينٍ ثُمَّ قَضَى أَجَلاً وَأَجَلٌ مُّسمًّى عِندَهُ ثُمَّ أَنتُمْ تَمْتَرُونَ – ¹¹
الَّذِي أَحْسَنَ كُلَّ شَيْءٍ خَلَقَهُ وَ بَدَأَ خَلْقَ الْإِنسَانِ مِن طِينٍ - ثُمَّ جَعَلَ نَسْلَهُ مِن سُلَالَةٍ مِّن مَّاءٍ مَّهِينٍ –¹²
جواب : نگاه خداوند به جهان هستی و موجودات آن ، نگاه آیه ای و نشانه انگاریست نه نگاه ذره شناسی از نظر بیولوژی و فیزیک و نجوم و ...و بیان نظریه های علمی ، و وقتی در یک بسته مفهومی و یا بیان یک موضوع مطرح می کند ، اراده یک پیام تربیتی و اخلاقی را می کند . ( حتی در بیان تاریخ و .. - پس قرآن کتاب تاریخ و یا نجوم و یا زیست شناسی نیست بلکه کتاب تربیتی است .)
لَقَدْ مَنَّ اللّهُ عَلَى الْمُؤمِنِينَ إِذْ بَعَثَ فِيهِمْ رَسُولًا مِّنْ أَنفُسِهِمْ يَتْلُو عَلَيْهِمْ آيَاتِهِ وَ يُزَكِّيهِمْ وَ يُعَلِّمُهُمُ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ وَ إِن كَانُواْ مِن قَبْلُ لَفِي ضَلالٍ مُّبِينٍ - ¹³
بنابر این ، خداوند در عین اینکه حد سافل و منشا جسمانی بشر را مطرح کرده ولی مقصد نهایی روحانی او را به رخ کشیده و عظمت او در امکان رفعت او از خاک تا خدا را بیان می کند و اینکه اخلاق توشه این راه طولانیست .
يَا مَعْشَرَ الْجِنِّ وَالإِنسِ أَلَمْ يَأْتِكُمْ رُسُلٌ مِّنكُمْ يَقُصُّونَ عَلَيْكُمْ آيَاتِي وَيُنذِرُونَكُمْ لِقَاء يَوْمِكُمْ هَذَا قَالُواْ شَهِدْنَا عَلَى أَنفُسِنَا وَغَرَّتْهُمُ الْحَيَاةُ الدُّنْيَا وَشَهِدُواْ عَلَى أَنفُسِهِمْ أَنَّهُمْ كَانُواْ كَافِرِينَ – ¹⁴
((در آن روز به آنها مى‏گويد:) اى گروه جنّ و انس! آيا رسولانى از شما به سوى شما نيامدند که آيات مرا برايتان بازگو مى‏کردند، و شما را از ملاقات چنين روزى بيم مى دادند؟! آنها مى‏گويند: «بر ضدّ خودمان گواهى مى‏دهيم؛ (آرى،) ما بد کرديم)» و زندگى (پر زرق و برق) دنيا آنها را فريب داد؛ و به زيان خود گواهى مى‏دهند که کافر بودند! )
فَقُلْنَا اضْرِبُوهُ بِبَعْضِهَا كَذَلِكَ يُحْيِي اللّهُ الْمَوْتَى وَيُرِيكُمْ آيَاتِهِ لَعَلَّكُمْ تَعْقِلُونَ – ¹⁵
(سپس گفتيم: «قسمتى از گاو را به مقتول بزنيد! (تا زنده شود، و قاتل را معرفى کند.) خداوند اين‏گونه مردگان را زنده مى‏کند؛ و آيات خود را به شما نشان مى‏دهد؛ شايد انديشه کنيد!» )
قد بينا الايات لقوم يوقنون – ¹⁶
و الله يدعوا الى الجنة و المغفرة باذنه و يبين اياته للناس لعلهم يتذکرون – ¹⁷
تلک ايات الله نتلوها عليک بالحق – ¹⁸
زیرنویسها :
1- سوره بقره ، آیه 30
2- سوره دهر ، آیه های 1 و 2 - تفسیر مجمع البیان
3- سوره بقره آیه 38
4- اعراف – آیه 19
5- سوره طه – آیات 118 تا 119
6- نهج البلاغه – خطبه 1
7- علل‌ الشّرآئع‌ ج‌ ۲، باب‌ نوادر العِلَل‌ ، ص‌ ۶۰۰، عدد ۵۵ - مصنفات شيخ مفيد ، ج5 ، ص 79
8- سوره آل عمران ، آیه 33
9- سوره بقره – آیه 31
10- سوره بقره – آیه 38
11- سوره انعام 2
12- سجده 7 و 8
13- سوره العمران آیه 164
14- سوره انعام 130
15- سوره بقره 73
16- سوره بقره 118
17- سوره بقره 221
18- سوره بقره 252

محمد صالحی – 4/11/91 – http://mahsan.parsiblog.com