اصول و روش تشخیص بیماریهای گیاهی
اصول و روش تشخیص بیماریهای گیاهی
بسمه تعالی
اصول و روش تشخیص بیماریهای گیاهی با استفاده از دو روش است:
1-sympotms یا علائم بیماری که بیشتر از مشاهدات ما روی گیاه بیمار بدست می آید
2-singe یا نشانه های عامل بیماری که مبتنی بر مشاهدات ما در آزمایشگاه است
مقدمه
علائم به عنوان یک clue در تشخیص بیماری کمک می کند ولی هیچگاه آنرا به عنوان عامل اصلی در نظر نمی گیریم . چون این علائم با برخی عوامل ژنتیکی،فیزیولوژیکی،آثار ناشی از خسارت حشرات،مشابهت علائم،شرایط محیطی و تداخل بین علائم می تواند تغییر کند
برای مثال علائمی مثل شباهت سفیدک داخلی آفتاب گردان به موزاییک های ویروسی است که میتواند باعث اشتباه شود یا در بعضی موارد علائم نماتدها مانند بعضی از قارچ ها است.
عوامل بیماریزا علائم مختلفی را از خود بروز میدهند که مهمترین آن ها عبارتند از:
1. اتیوله شدن Etiolaton:به تغییر رنگ گیاهان در اثر فقدان نور اتیوله شدن گویند و در اینگونه موارد با قرار دادن گیاه در برابر نور اغلب به وضع قبلی خود باز می گردد.
2. کلروز Chlorosis : به تغییر رنگ اندام های گیاه به سبز مایل به زرد ، که می تواند در اثر خمله پاتوژن یا کمبود مواد غذایی باشد. معمولا با بر طرف کردن عامل مشکل حل می شود.
در بیماری سفیدک داخلی کاهو علائم ابتدائی بیماری به صورت لکه های روشن در سطح فوفانی برگ است
3. ملانوزMelanose : به قهوه ای یا سیاه شدن غده و اندام های گوشتی می گویند که در اثر بعضی از مواد متشکله بافت ها به وجود می آید. مثلا تیروزین در غده سیب زمینی ، در حالت معمولی بی رنگ است ولی اگر تحت آنزیم تیروناز قرار گیرد تبدیل به ملانین شده و به رنگ سیاه در می آید. ملانوز در بیماری قلب سیاه سیب زمینی در اثر کمبود اکسیژن عارض می شود
4. موزائیک Mosaic : ایجادلکه های زرد در متن سبز رنگ گیاه را اصطلاحا موزائیک گویند که بیشتر علامت بیماریهای ویروسی است
ویروس موزائیک خیار CMV باعث ایجاد حالت موزائیک روی برگ می شود
5. زخم lesion : به لکه هایی که در اثر بیماری ایجاد، و به رنگ قهوه ای در می آیند زخم می گویند این لکه ها به دو صورت دیده می شوند 1- موضعی و 2- به هم پیوسته
6. روشن شدن رگبرگ ها Vein clearing : اگر رگبرگ سفید و برگ ها سبز یا تقریبا سبز بماند به این حالت روشن شدن رگبرگ ها گویند.
7. زردی بین رگبرگ ها Interveinal chlorosis : اگر رگبرگ ها سبز و بافت بین آن ها تغییر رنگ بدهد به این حالت زردی بین رگبرگ گویند
در بیماری لکه زاویه ای خیار بین رگ برگ ها زرد وموزائیکی می شود
8. پلاسیدگی Wilting : که ناشی از کمبود آب یا حمله عوامل بیماریزا به ریشه ، آوند یا سایر قسمت ها است.
در بیماری فوزاریومی گوجه فرنگی یکی از علائم بیماری پژمردگی بوته ها است
9.کوتلگی یا بازماندگی از رشد Stunting or Dwarfing : در این حالت تمام یا قسمتی از آن کوتوله می ماند که این حالت در اثر هیپوپلازی Hypoplasia یا هیپوتروفی Hpotropyبه وجود می آید
10.ژیگانتیسم Gigantisme : بر عکس کوتولگی است و عبارت است از رشد بی اندازه ی اندام های گیاهی که در اثر هیپرپلازی Hyperplasia وهیپرتروفی Hypertropy است که می تواند نتیجه عوامل غیر عادی و بیماری های باکتریایی باشد.
11.جاروئی شدن Witches-brooms : در این حالت شاخه ها شکل جارویی به خود گرفته و حتی گاهی اوقات روی ریشه ها هم این حالت مشاهده می شود.
12.روزت Rosset : در این حالت فاصله ی بین میان گره ها کم و برگ ها به صورت پر پشت اطراف گره ها می روید.
ویروس Curly Top Virus ایجاد روزت در خیارهای آلوده می کند و باعث کوتاه ماندن ساقه میشود.
13.طاولی شدن : در این حالت بافت بین رگبرگ رشد بیش از حدی داشته و در روی پهنک به شکل طاول ظاهر می شود.
در بیماری لی شتری هلو برگ ها حالت قرمز و تاولی به خود می گیرند
14.غده یا گال : در اثر تحریک سلول وعمل هیپوپلازی یا هیپرپلازی انجام می گیرد
در بیماری سرطان مو یکی از علائم بیماری ایجاد گال روی قسمت های مختلف گیاه است.
15.نکروز Necrosis : مرگ بافت گیاهی را گویند و این به معنی فرو ریختن در اثر پوسیدگی نیست در این حالت رنگ به زرد مایل به قهوه ای،قهوه ای یا خاکستری تبدیل می گردد که حالت عمومی آن قهوه ای تیره است . اگر چند شاخه یا شاخه بزرگی در اثر نکروز از بین برود این حالت را نکروز گسترده گسترده Extensive necrosis گویند. در مواقعی که بافت های نکروزه روی برگ افتاده و برگ نمای سوراخ دار پیدا کند این حالت را غربالی شدن می گویند.
در بیماری سفیدک داخلی کاهو بعد از مدتی لکه ها به هم رسیده و به صورت نکروزه و قهوه ای رنگ در می آیند
16.پوسیدگی Rotting : تجزیه و متلاشی شدن بافت های گیاه به دو صورت نرم و خشک ، که حالت اول در اندام های گوشتی و آبدار اتفاق می افتد.پوسیدگی ممکن است ممکن است در هر قسمتی بروز کند که می توان موارد زیر را نام برد :
Per-emerjence damping-off مرگ گیاهچه قبل از خروج از خاک که پوسیدگی شامل تمام اندام های گیاهچه است.
Post-emejence damping-off مرگ گیاهچه بعد از خروج از خاک که پوسیدگی شامل طوقه و ساقه گیاه میزبان می شود.
Stak rot پوسیدگی ساقه، در این حالت گیاه معمولا از محل طوقه دچار پوسیدگی شده و ضعیف می گردد.
این علائم در بیماری پوسیدگی بذر ،مرگ گیاهچه،پوسیدگی ریشه که توسط شاخه Pernosporales ایجاد میشود دیده می شود
Root rot پوسیدگی ریشه،Ear rot پوسیدگی گردن خوشه
17.شانکر Canker : به قسمت های کاملا نکروزه شده ی روی شاخه یا تنه درخت که معمولا کمی فرورفته تر از بافت های اطراف بوده و مرز کاملا مشخصی با بافت های سالم دارد
در بیماری فیتیله نارنجی روی تنه ی درخت شانکر های قهوه ای ایجاد می شود
18.مومیایی شدن Mummification : اگر پوسیدگی اولیه توسط قارچ باشد قارچ با اشغال بافت های میوه آن را به اندام خشک و چروکیده ای به نام مومی Mummy تبدیل می کند . مومی مقاومت زیادی نسبت به پوسیدگی در مقابل سایر میکروارگانیزم ها داشته و در بهار اندام های باروری پاتوژن بروی آن تشکیل می شود
19.ریزش برگ و میوه : در گیاهان پهن برگ بیمار اغلب قبل از موعد مقرر ریزش میکند . در برخی از بیماری ها ریزش شاخ و برگ علامت نهایی است و هنگامی است که آلودگی به اوج رسیده باشد.
20.جایگزین شدن بافت گیاه میزبان :جایگزینی اندام مخصوصا در بیماری هایی که مستقیما گل و میوه را مورد حمله قرار میدهند که معمولا فرم زمستان گذران این حالت را دارا هستند در ضمن این مورد فقط در اثر عوامل انگلی ایجاد میشود.
موارد شماره ی یک تا هشت را می توان ایجاد رنگ غیر طبیعی در گیاهان نامید و همچنین علائم شماره های 10 تا 15 را میتوان به طور کلی تغییر شکل و رشد غیر طبیعی گیاه نامید و نیزموارد 16 تا 19 را علائمی که باعث مرگ بافت گیاه میشود می توان دسته بندی کرد
منابع :
قارچ شناسی وبیماری های قارچی گیاهان ،دکتر سید محمود اخوت ،دکتر سید جواد زاد
قارچ شناسی وبیماری های گیاهی ،دکتر سید علی الهی نیا
دوست عزیز، به سایت علمی نخبگان جوان خوش آمدید
مشاهده این پیام به این معنی است که شما در سایت عضو نیستید، لطفا در صورت تمایل جهت عضویت در سایت علمی نخبگان جوان اینجا کلیک کنید.
توجه داشته باشید، در صورتی که عضو سایت نباشید نمی توانید از تمامی امکانات و خدمات سایت استفاده کنید.
پاسخ با نقل قول
علاقه مندی ها (Bookmarks)