بیماری های دام

[nafise sadeghi]

روش مبارزه با بروسلوز در گاوداريهاي سنتي بر اساس واكسيناسيون فراگير ، آموزش و ترويج و رعايت مقررات بهداشتي و قرنطيه اي استوار مي باشد .
منظور از گاوداري سنتي گاوداري است كه نگهداري و پرورش گاو در آن بصورت سنتي و مرسوم انجام مي گيرد .

1-ب : واكسيناسيون
واكسيناسيون فراگير به منظور افزايش سطح ايمني عليه بروسلوز و تداوم آن در گاوهاي بالغ به روش زير انجام خواهد شد .
1-1-ب) تمامي گوساله هاي ماده بالاي 3 ماه ، تليسه ها و گاوهاي ماده بالغ با واكسن دز كاهيدهS19د(R.d S19) مايه كوبي مي شوند .
2-1-ب) در اين گروه واكسيناسيون با واكسن هاي كاهش جرم يافتهS19د(R.d S19) هر ساله تكرار و برنامه تست و كشتار متوقف مي گردد .
تذكرات مهم :
1. رعايت زنجيره سرد واكسن از هنگام تحويل از شركت سازنده واكسن تا زمان تزريق به بدن دام و از طرفي توجه به تاريخ انقضاي واكسن الزامي مي باشد .
2. تكان دادن مداوم شيشه هاي حاوي واكسن آماده تزريق از هنگام شروع بكار تا پايان كار واكسيناسيون به منظور دريافت دز واحد در هر رأس دام ، الزامي است .
3. ثبت مشخصات دامدار با ذكر تعداد دام واكسينه و تاريخ واكسيناسيون علاوه بر درج در شناسنامه بهداشتي دام ، جهت بايگاني در شبكه هاي دامپزشكي شهرستانها به منظور بهره برداري بهينه الزامي است .
4. تكه برداري از گوش دام هايي كه با واكسنRdS19 مايه كوبي شده اند با توجه به تكرار سالانه واكسيناسيون ضرورت نداشته ولي نسبت به پلاك كوبي و درج شماره مربوطه در شناسنامه انفرادي دام اقدام گردد .
5. هر دز از واكسنRdS19 معادل 2ccمي باشد كه بايد بطريق زير جلدي در ناحيه پشت كتف تزريق گردد .
6. ميزان جرم موجود در هر دز از واكسنRdS19 معادل يكدهم تا يك بيستم جرم موجود در هر دز از واكسنFdS19 مي باشد .
7. حتي الامكان سعي شود كه گاوهاي آبستن در مرحله كمتر از 5 ماه آبستني واكسينه شوند ‏، هر چند كه استفاده از واكسن در مراحل بعد نيز با حداقل مخاطره احتمالي همراه مي باشد ، لذا در صورت تمايل و در خواست دامدار واكسيناسيون گاو آبستن بالاي 5 ماه نيز بلامانع مي باشد .
8. طريق مصرف واكسن با توجه به نحوه دستورالعمل توصيه شده توسط سازنده واكسن ملاك عمل مي باشد .
9. روش شناسايي دام مبتلا در اين گروه از طريق كشت ميكربي جنين سقط شده ، ترشحات رحمي و شير امكان پذير بوده همچنين امكان تشخيص از طريق آزمايشات سرمي روتين (رزبنگال ، رايت و2ME ) بشرح زير ميسر مي باشد .
1-9. خونگيري از دام هاي مورد نظر حداقل 3 ماه بعد از واكسيناسيون انجام پذيرد .
2-9. خونهاي اخذ شده با ذكر مشخصات دام جهت انجام آزمايشات رزبنگال ، رايت و2ME به آزمايشگاه ارسال گردد تا در صورت مثبت بودن تست سرمي رزبنگال نسبت به سنجش عيار در آزمايشات رايت و2ME جهت تعيين تيتر پايه اقدام گردد . لازم به ذكر است كه در اين خصوص تيتر پايه مي بايستي بر اساس تيتر انتهائي يعني آخرين رقتي از سرم كه در آن واكنش وجود دارد ثبت گردد .
3-9. پس از تعيين تيتر پايه ، 3 تا 4 هفته بعد خونگيري مجدد بعمل خواهد آمد . در صورت هر گونه افزايش عيار در آزمايشات رايت و2ME ، دام راكتور و در غير اينصورت واكنش ناشي از واكسن تلقي گردد .
10. روش شناسائي دام مبتلا از طريق كشت ميكربي در حجم وسيع امكان پذير نبوده ، لذا بهره گيري از كشت نموه هاي مرضي محدود به موارد انفرادي مي باشد .
11. تذكر شماره 9 فقط راهكار شناسايي دام راكتور را به منظور رفع مشكل در موارد خاص ارائه نموده است كه از جمله اين موارد مي توان به ورود گاو از گاوداريهاي گروه ب به گاوداريهاي گروه الف و همچنين در مورد بعضي از مددجويان كميته امداد امام خميني (ره) كه تمايل دارند از گاوداريهاي گروه ب گاو خريداري نمايند اشاره نمود .
12. با مسجل شدن آلودگي دام به هر روش و در هر زمان از اجراي برنامه ، كشتار دام آلوده الزامي بوده و طبق روال غرامت به آنها تعلق مي گيرد .

2-ب : آموزش و ترويج
آموزش و ترويج دامداران در ارتباط با چگونگي برخورد با دام هاي سقط نموده ، جنين هاي سقط شده ، مراقبت هاي بهداشتي موقع زايمان و عدم مصرف شيرخام در قطع سريعتر سيكل بيماري در دام و كاهش قابل ملاحظه تعداد مبتلايان انساني به بيماري تب مالت بسيار مؤثر مي باشد . همچنين آموزش واكسيناتورها و نظارت مداوم بر كار آنها توسط مسئولين دامپزشكي استان الزامي است .

3-ب : رعايت مقررات بهداشتي و قرنطينه اي
ضدعفوني جايگاه و محتويات سقطي و زايماني بوسيله فرمالين و شعله دادن همراه با قرنطينه دام هاي سقط كرده بمدت يك تا دو هفته و جداسازي دام هاي زايمان نموده از گله بمدت حداقل 3 روز به منظور كاهش قابل ملاحظه باكتري بروسلا در محيط حائز اهميت مي باشد .
تذكرات مهم :
1. حداقل سن مناسب خونگيري از گاوهاي واكسينه با واكسنS19 بعد از 18 ماهگي مي باشد .
2. رعايت سن خونگيري در گاوهاي واكسينه با واكسنS19 الزامي است .
3. تفسير نتايج آزمايشات فوق بدون اطلاع از سن دام و تاريخ واكسيناسيون دام ،‌ فاقد ارزش تشخيصي است .
4. از گاو مشكوك 3 تا 4 هفته بعد خونگيري مجدد بعمل مي آيد (در صورت امكان حسب نظر دكتر دامپزشك مسئول كل گله را مي توان خونگيري نمود ) چنانچه در اين مرحله نتايج آزمايشات تكميلي همچنان مشكوك تفسير گردد گاو مذكور راكتور شناخته شده و حداكثر ظرف مدت 15 روز بايد به كشتارگاه اعزام شود . لازم بذكر است در گاوداريهاي داراي دام راكتور اعم از مثبت يا مشكوك از كل گله دو تا سه ماه بعد خونگيري مجدد بعمل خواهد آمد .
5. تفسير نتايج آزمايشات رايت و 2MEدر تليسه هاي 18 تا 24 ماه كه در سن 3 تا 6 ماهگي توسط واكسنF.dS19 مايه كوبي شده اند بشرح زير مي باشد .
الف) در صورت وجود تيتر 80/4 و بالاتر در آزمايش رايت و يا 40/4 و بالاتر در آزمايش2ME دام راكتور مثبت تلقي گرديده و به كشتارگاه اعزام خواهد شد .
ب) در صورت مشكوك بودن دام در نوبت دوم ، اگر در عيار آزمايشات رايت و2ME يا نسبت به مرحله قبل از حداقل يك رقت كاهش مشاهده گرديد دام منفي تلقي مي گردد . مثلاً‌ اگر در مرحله اول خونگيري از يك تليسه 19 ماهه نتايج آزمايشات رايت و2ME به ترتيب 40/2 و 40/1 باشد و در مرحله دوم خونگيري اين نتايج به 20/4 و 20/2 تغيير نمايد . اين دام منفي تلقي ميگردد .
ج) در صورت مشكوك بودن دام در نوبت دوم ، اگر در عيار آزمايشات رايت و2ME نسبت به مرحله قبل حداقل يك رقت افزايش مشاهده گرديد ، دام راكتور مثبت تلقي گرديده و به كشتارگاه اعزام خواهد شد . بعنوان مثال اگر در مرحله اول نتايج آزمايشات رايت و2ME در يك تليسه 21 ماهه به ترتيب 20/3 و 20/3 باشد و در مرحله دوم اين نتايج به 40/2 و 40/1 تغيير نمايد وام مذكور مثبت تلقي مي گردد .
د) در صورت مشكوك بودن دام در نوبت دوم ، اگر در عيار آزمايشات رايت و2ME نسبت به مرحله قبل در همان رقت هيچگونه تغييري حاصل نگرديد دام همچنان مشكوك منظور گرديده و جهت تعيين تكليف نهايي ، مرحله سوم خونگيري لازم مي باشد . در مرحله سوم خونگيري اگر عيار آزمايشات رايت و2ME نسبت به دو مرحله قبل ثابت و يا افزايش نشان دهند دام راكتور مثبت و اگر حداقل يك رقت نسبت به دو مرحله قبل كاهش نشان دهند دام منفي تلقي مي گردد . مثلاً اگر در يك تليسه 18 ماهه نتايج عيار رايت و2ME در مرحله اول 80/1 و 40/3 و در مرله دوم 80/3 و 40/2 باشد ، در صورتيكه در مرحله سوم عيار رايت و2ME،ب 80/2 و 40/2 باشد دام مثبت ولي اگر عيار مرحله سوم به 40/2 و 20/4 كاهش يافت دام مني مي باشد .

[nafise sadeghi]

روش مبارزه با بروسلوز در گاوداريهاي صنعتي و نيمه صنعتي بر اساس واكسيناسيون ‏، تست و كشتار ، رعايت مقررات بهداشتي و قرنطينه اي و آموزش و ترويج استوار مي باشد .
 منظور از گاوداري صنعتي گاوداري است كه نگهداري و پرورش گاو در آن بر اساس شيوه هاي متداول و پيشرفته علم دامپروري همراه با رعايت اصول تغذيه ، بهداشت ، اصلاح نژاد و مديريت با بكارگيري جديدترين پديده هاي مربوطه باشد .
 منظور از گاوداري نيمه صنعتي گاوداري است كه نگهداري و پرورش گاو در آن بر اساس شيوه هاي پيشرفته ذكر شده نبوه اما در عين حال مواردي از اصول تغذيه اي ، بهداشتي ، مديريتي و صنعتي در آنجا اعمال مي گردد .

1. الف: واكسيناسيون
واكسيناسيون به منظور افزايش سطح ايمني عليه بروسلوز به يكي از دو روش زير انجام خواهد شد .

1-1. الف) واكسيناسيون الزامي گوساله هاي ماده 3 تا 6 ماهه با واكسن دز كامل S19د(f.d S19)
2-1. الف) واكسيناسيون گوساله هاي ماده 4 تا 12 ماهه با واكسن دز كامل RB51م(F.d RB51)

و تمامي گوساله هاي ماده بالاي 12 ماه ، تليسه ها و گاوهاي ماده بالغ با واكسن R.d RB51 را ساليانه تكرار نمود .
تذكرات مهم :
1. رعايت زنجيره سرد واكسن از هنگام تحويل از شركت سازنده واكسن تا زمان ترزيق به بدن دام و از طرفي توجه به تاريخ انقضاي واكسن الزامي مي باشد .
2. تكان دادن مداوم شيشه حاوي واكسن آماده ترزيق از هنگام شروع بكار تا پايان كار واكسيناسيون به منظور دريافت دز واحد واكسن در هر رأس دام ، الزامي است .
3. تكه برداري از گوش گوساله هاي واجد شرايط سني (3 تا 6 ماه ) كه با واكسن F.dS19 مايه كوبي مي شوند با پس مخصوص تكه برداري S19 كه سوراخ آن بشكل مثلث طراحي شده است انجام پذيرد .
4. هر دز از F.dS19 معادل5cc مي باشد كه بايد بطريق زير جلدي در ناحيه پشت كتف تزريق گردد .
5. منظور مبارزه با بروسلوز در گاوداريهاي صنعتي و نيمه صنعتي مشكل دار (واجد دام راكتور ام از مثبت يا مشكوك ) در صورت تعهد دامدار مبني بر رعايت كامل مقررات بهداشتي و قرنطينه اي ، واكسيناسيون دام ها با واكسنRB51 بشرح زير انجام خواهد شد .
1-5. قبل از انجام عمليات واكسيناسيونRB51 نسبت به حذف تمامي دام هاي راكتور (اعزام به كشتارگاه )‌و ضدعفوني و شعله دادن جايگاه دام ‏، توسط مديريت گاوداري اقدام لازم بعمل آيد .
2-5. قبل از واكسيناسيون يا همزمان با واكسيناسيون گوساله هاي ماده 4 تا 12 ماهه با واكسنF.Rb51 به شرطي كه گوساله هاي مذكور قبلاً با واكسن S19 مايه كوبي نشده باشند از تمامي آنها خونگيري بعمل مي آيد تا در صورت راكتور بودن نسبت به حذف آنها از گله اقدام گردد .
3-5. تمامي گوساله هاي ماده بالاي 4 ماه كه قبلاً با واكسن S19 مايه كوبي شده اند ، بدون توجه به زمان مايه كوبيS19 مجدداً با واكسنR.d Rb51 مايه كوبي خواهند شد .
6. هر دز از واكسنRB51 اعم از دز كامل يا دز كاهيده معادل2cc ميباشد كه بايد بطريق زير جلدي در ناحيه پشت كتف تزريق گردد .
7. ميزان جرم موجود در هر دز از واكسنR.dRB51 معادل يك دهم جرم موجود در هر دز از واكسنF.d RB51 مي باشد .

2. الف: تست و كشتار
روش عمليات در رابطه با تست و كشتار به شرح زير مي باشد .
1-2- الف)‌در كليه گاوداريهاي صنعتي و نيمه صنعتي تحت پوشش واكسيناسيونS19 پس از ثبت مشخصات دام هاي واجد شرايط خونگيري ‏، با توجه به پديدار شدن آنتي بادي ناشي از واكسن در چندمين روز بعد از واكسيناسيون و حذف تدريجي آن در بيش از 90% دام هاي واكسينه تا 12 ماه بعد از واكسيناسيون و با احتساب 6 ماه سن دام واكسينه ‏، از تليسه هاي 18 ماه به بالا خونگيري بعمل مي آيد .
2-2-الف) در كليه گاوداريهاي صنعتي و نيمه صنعتي تحت پوشش واكسيناسيونRB51 پس از ثبت مشخصات دامهاي واجد شرايط خونگيري ، با توجه به عدم وجود آنتي بادي مداخله كننده در تست هاي تشخيصي بروسلوز ، از گوساله هاي ماده واكسينه در هر سني ( ترجيحاً 12 ماهگي به بالا ) خونگيري بعمل مي آيد .
3-2-الف) در كليه گاوداريهاي صنعتي و نيمه صنعتي ، خونگيري از گوساله هي ماده واكسينه نشده با واكسنS19 از 3 ماهگي به بالا پذير مي باشد .
4-2-الف) خونهاي اخذ شده به همراه فرم هاي ثبت مشخصات دام جهت تعيين وضعيت بروسلوز به آزمايشگاه ارسال مي گردد.
5-2-الف) چنانچه بر اساس پاسخ آزمايشگاه ، گوساله يا گاوي بعنوان راكتور بروسلوزي شناخته شد سريعاً داغگذاري و حداكثر ظرف مدت 15 روز از تاريخ جواب آزمايش به كشتارگاه اعزام خواهد شد .
6-2-الف) كليه آزمايشات تشخيصي منحصراً توسط آزمايشگاههاي مجاز مورد تأييد سازمان دامپزشكي كشور انجام مي گيرد .
7-2- الف) تفسير نتايج آزمايشات انجام شده با توجه به سن دام ‏، تاريخ واكسيناسيون ‏، نوع واكسن هاي استفاده شده و اطلاع كامل از وضعيت و سابقه گاوداري بعهده كارشناس خبره شاغل در بخش مبارزه با بيماريهاي مشترك انسان و دام بوده كه با در نظر گرفتن جداول نتايج حاصله از آزمايشات سرولوژيكي صورت مي گيرد .
 كارشناس خبره به كارشناسي اطلاق مي گردد كه داراي سوابق آ,وزشي و اجرايي لازم در امر مبارزه با بيماريهاي مشترك باشد .

3-الف) رعايت مقررات بهداشتي و قرنطينه اي
در رابطه با كنترل بروسلوز در گاو چه در واحدهاي آلوده ( داراي مورد يا موارد راكتور اعم از مثبت يا مشكوك ) و يا واحدهاي پاك ، رعايت شرايط بهداشتي و مقررات قرنطينه اي به منظور كنترل و ريشه كني بيماري حائز اهميت مي باشد .

4-الف) آموزش و ترويج
به منظور ارتقاء آگاهي پرسنل دامپزشكي و دامداران از جنبه هاي مختلف علمي و بهداشتي ، آموزش و ترويج لازم الاجرا مي باشد .

[nafise sadeghi]

وش مبارزه با بروسلوز در جمعيت گوسفند و بز بر اساس واكسيناسيون فراگير ، آموزش و ترويج و رعايت مقررات بهداشتي و قرنطينه اي استوار مي باشد .

1-2. واكسيناسيون
واكسيناسيون فراگير به منظور افزايش سطح ايمني عليه بروسلوز و تداوم آن در دامهاي بالغ به روش زير انجام خواهد شد .
1-1-2- واكسيناسيون تمامي بره و بزغاله هاي ماده بالاي 3 ماه تا يك ماه قبل از جفت گيري با واكسنF.d Rev1
2-1-2- واكسيناسيون ساير دامهاي بالغ موجود در گله با واكسن F.d Rev1
3-1-2- واكسيناسيون دام هاي نر داشتي الزامي نبوده ولي در صورت تمايل و درخواست دامدار بلامانع مي باشد .
4-1-2- برنامه واكسيناسيون به روش فوق الذكر هر ساله در جمعيت گوسفند و بز تكرار و برنامه تست و كشتار متوقف مي گردد .
تذكرات مهم :
1. رعايت زنجيره سرد واكسن از هنگام تحويل از شركت سازنده واكسن تا زمان تزريق به بدن دام و از طرفي توجه به تاريخ انقضاي واكسن الزامي مي باشد .
2. هر دز واكسنRev1 اعم ازدز كاهيده و دز كامل يك ميلي ليتر بوده كه در زير پوست ناحيه پشت كتف گوسفند و بز تزريق مي گردد .
3. تعداد جرم موجود در هر دز از واكسن R.d Rev1معادل يكهزارم جزم موجود در هز دز از واكسنf.d Rev1 مي باشد .
4. طريقه مصرف واكسن با توجه به نحوه دستورالعمل توصيه شده توسط سازنده واكسن ملاك عمل مي باشد.
5. ثبت مشخصات دامدار با ذكر تعداد دام واكسينه و تاريخ واكسيناسيون علاوه بر درج در شناسنامه بهداشتي دام ، جهت بايگاني در شبكه هاي دامپزشكي شهرستانها به منظور بهره برداري بهينه الزامي است .
6. با توجه به تكرار سالانه واكسيناسيون در كل جمعيت گوسفند و بز واجد شرايط و همچنين توقف عمليات تست و كشتار در طول برنامه (مشروط به ثبت مشخصات گله هاي واكسينه ) تكه برداري از گوش دام ها ضرورت ندارد .
7. 2 تا 3 هفته بعد از واكسيناسيونF.d Rev1 و R.dRev1، بيش از 90% دام ها در آزمايش رزبنگال بايستي واكنش مثبت نشان دهند .
8. تكان دادن مداوم شيشه حاوي واكسن آماده تزريق از هنگام شروع بكار تا پايان كار واكسيناسيون به منظور دريافت دز واحد واكسن در هر رأس دام ، توسط واكسيناتور الزامي است .
9. نحوه مبارزه با بروسلوز در كانونهائي كه از طرف مركز بهداشت شهرستانها اعلام مي گردد بر اساس واكسيناسيون فراگير كل جمعيت گوسفند و بز واجد شرايط منطقه اعم از نابالغ و بالغ با واكسن هايF.d Rev1 وR.dRev1 استوار مي باشد .
10. در صورت درخواست كميته امداد امام خميني (ره) يا ساير مراكز معتبر كه در امر خريد و فروش دام فعاليت دارند مبني بر دريافت گواهي سلامت دام از لحاظ بروسلوز صدور تأييديه مبني بر تحت پوشش بودن گله مزبور و گواهي انجام واكسيناسيون بروسلوز در كل جمعيت گوسفند و بز مورد نظر جهت پاسخ به درخواست آنها كفايت مي نمايد .
11. روش شناسائي دام مبتلا در جمعيت گوسفند و بز از طريق كشت ميكربي جنين سقط شده ، شير و ترشحات رحمي امكان پذير مي باشد .
12. تشخيص دام مبتلا از طريق كشت ميكربي محدود به موارد انفرادي بوده و با مشاهده سقط جنين در گله نيازي به نمونه برداري جهت كشت ميكربي در حجم وسيع نمي باشد .
13. بامسجل شدن آلودگي دام به هر روش و در هر زمان از اجراي برنامه ، كشتار دام آلوده الزامي بوده و طبق روال غرامت به آنها تعلق مي گيرد .
14. انجام هر گونه واكسيناسيون همزمان با واكسنR.dRev1 ممنوع بوده و رعايت حداقل 30 روز فاصله بين واكسيناسيونR.dRev1 با واكسن آبله الزامي است . همچنين قبل از واكسيناسيون سلامت ظاهري دام را در نظر داشته و از واكسيناسيون دام هاي بيماري و تب دار خودداري گردد .
15. باتوجه به اينكه در گله هاي مشكل دار (آن دسته از جمعيت گوسفند و بز آبستن كه عوامل ايجاد كننده ، سقط در بدن آنها بشكل نهفته يا فعال حضور دارد ) واكسنRev1 مي توانند بعنوان عامل مستعد كننده در وقوع سقط جنين دخالت نمايد . به منظور اجتناب از ايجاد هرگونه زمينه سازي مستعد در رخداد سقط جنين ، بهتر است واكسيناسيون دام هاي بالغ در پايان فصل زايش تا يك ماه قبل از جفت گيري انجام پذيرد و از واكسيناسيون دام هاي آبستن بويژه دام هاي آبستن 2 تا 4 ماهه خودداري گردد . هر چند كه استفاده از واكسنR.d Rev1 در مراحل آبستني نيز مخاطره چنداني ندارد . لذا در صورت تمايل و درخواست دامدار واكسيناسيون در تمام مراحل آبستني توسط واكسنR.d Rev1 بلامانع مي باشد .

2-2- آموزش و ترويج
آموزش و ترويج دامداران در ارتباط با چگونگي برخورد با دام هاي سقط نموده ، جنين هاي سقط شده ، مراقبت هاي بهداشتي موقع زايمان و عدم مصرف شيرخام ، در قطع سريعتر سيكل بيماري در دام و كاهش قابل ملاحظه تعداد مبتلايان انساني به بيمار تب مالت بسيار مؤثر مي باشد . همچنين آموزش واكسيناتورها و نظارت مداوم بر كارها آناه توسط مسئولين دامپزشكي استان الزامي مي باشد .

3-2. رعايت مقررات بهداشتي و قرنطينه اي
ضدعفوني جايگاه و محتويات سقطي و زايماني بوسيله فرمالين و شعله دادن همراه با قرنطينه دام هاي سقط كرده بمدت يك تا دو هفته و همچنين جداسازي دامهاي زايمان نموده از گله بمدت حداقل 3 روز به منظور كاهش يا حذف اجرام بيماريزاي موجود در محيط دامداري حائز اهميت ميباشد

[nafise sadeghi]

ابتدا شناسائي كامل كانونيهاي بيماري و تمايز آن از ساير آلودگيها ضروري است ـ آلودگي با مارشالاگيا و استرتاژيا نيز مي باشد كه بايد كاملاً با همونكوس مشخص و از آن متمايز گردد.
همونكوس كونتوكوس Heamoncus-contortus بزرگترين كرم شيردان است در ضمن در كالبد گشائي براحتي از ساير كرمهاي موجود در شيردان قابل تمايز است . هر كرم مي تواند روزانه 05/0 سي سي خون بخورد.
همونكوس براي رشد به بارندگي زياد ـ رطوبت ـ گرما ـ نياز دارد بنابر اين عموماً در مناطقي ديده مي شود كه 3 فاكتور فوق موجود باشد . لذا با توجه به مطلب فوق چون ميزان بارندگي در اكثر نقاط كشور كم است در ايران عمدتاً احتمال آلودگي اوائل بهار و پائيز بيشتر است.
فرم فوق حاد و حاد در ايران كمتر ديده مي شود ولي فرم مزمن آن كه با ضعف ـ لاغري ـ توقف رشد با كم خوني شديد مخاطاط همراه است و با دفع خون از مدفوع مشخص ميگردد در اين نوع آلودگي اسهال ديده نمي شود. پس از كشت مدفوع و مشاهده تخم در مدفوع درمان بايد ر اواسط بهار و يا ابتداء پاييز با يك داروي وسيع الطيف انجام گيرد . ( تخم همونكوس شبيه بيماري از نماتودهاي لوله گوارشي مانند تريكواسترونژيلوس ـ استرتاژ يا شابرتيا ـ اوزوفاگوستوموم .....است كه براي تشخيص نهائي از كشت مدفوع و يا كالبد شكافي استفاده مي گردد).

كالبد گشائي بهترين راه تشخيص است كه در فرم مزمن تعداد انگل حدود 100 عدد يا بيشتر است . داروي وسيع الطيف از تركيبات بنريميدازول مانند آلبندازول با دوز mg/kg 5/7 ميباشد و متعاقباً بعد از درمان بايد آزمايش مدفوع به عمل آيد تا نتيجه تاثير دارو مشخص گردد( 12 ساعت پس از خورانيدن دارو) اين آزمايش 24 ساعت بعد و در 72 ساعت نيز مجدداً تكرار شود تا تخم در مدفوع مشاهده نگردد. پس از آن هر دو هفته يكبار نمونه گيري تكرار شود تا شروع ابتلاء جديد مشخص شود. چنانچه تا سه ماه آلودگي ديده نشد يا حداقل موجود بود. پس از آن آزمايش مدفوع هر دو هفته يكبار تكرار تا اوج آلودگي انگلي دقيقاً مشخص شده و به درمان در زمان مشخص مبادرت گردد . در اين صورت زمان دقيق مبارزه و شدت آلودگي در استان مشخص خواهد شد

[nafise sadeghi]

همانگونه كه مستحضريد بيماري هيداتيدوز و اكينوكوكوزيس هم اكنون بعنوان يك معضل بهداشتي در سطح كشور مطرح ميباشد. آمار و اطلاعات بدست آمده از نظارت بهداشتي در كشتارگاهها و موارد ابتلاء انساني مويد اين واقعيت ميباشد.
در كشور ما بلحاظ اپيدميولوژيكي دام هاي اهل بويژه گوسفند و بز بعنوان ميزبانان واسط نقش بسزايي در حفظ و تداوم آلودگي بعهده دارند.
همچنين از ميان ميزبانان اصلي، سگ نقش مهمي در انتقال و تداوم آلودگي بعهده دارد.
با توجه به وظيفه مندي اين سازمان در قبال حفظ و مراقبت از سلامت دام و بمنظور تامين سلامت جامعه امر مبارزه با اين بيماريها ضرورت پيدا مي كند.
كشتارگاهها و نظارت هاي بهداشتي بعد از كشتار، شناسايي و امحاء بهداشتي اندام هاي آلوده به كيست هيداتيك از يكسو، امحاء سگ هاي ولگرد، درمان سگ هاي گله و صاحبدار و آموزش شاغلين در بخش توليد و پرورش دام و آموزش همگاني جهت كنترل و پيشگيري از بيماريهاي مزبود در شرايط كنوني در كشور ما مطرح ميباشد.
نتيجتاً سگ هاي ولگرد ـ سگ هاي گله ، دام آلوده به كيست هيداتيك بعنوان عوامل حفظ و بقاء آلودگي در محيط نقش ايفاء مي كنند.
جهت مبارزه با بيماري، امحاء سگ هاي ولگرد ، درمان سگ هاي گله و صاحبدار ، و حذف اندام هاي آلوده به كيست در كشتارگاه ها بعنوان روش هاي اجرايي مبارزه مطرح ميباشد.
بديهي است جهت دست يابي به اهداف مورد نظر در امر مبارزه با بيماريهاي مذكور بستر سازي و فراهم آوري شرايط مورد نياز در سطح استان ضرورت دارد.
با توجه به مسئوليت آن اداره كل در خصوص نظارت بهداشتي بر كشتار در كشتارگاهها و هدايت دام كشتاري به كشتارگاهها و مبارزه با كشتار غير مجاز و تامين و استحصال گوشت مورد نياز شهرها و روستاها و نيز مسئوليت درمان سگ هاي گله ، ميتوان اميدوار بود با پيش بيني تمهيدات لازم و برنامه ريزي صحيح نسبت به كاهش آلودگي در سگ هاي گله اقدام شود. در كاهش اين آلودگي موجبات رضايت خداوند و بندگان خدا خواهد بود.
با توجه به مراتب فوق ، ضرورت پيگيري و اقدامات جدي تر از سوي آن اداره كل جهت كنترل بيماري بيش از پيش احساس ميشود. بدين منظور توصيه هاي ذيل جهت اين موضوع ارائه ميگردد.
1ـ طرح موضوع كنترل بيماري و اهميت آن در بهداشت عمومي در جلسات شوراي بهداشت استان و شوراي زئونوزها همچنين بيان ابعاد مهم اقتصادي و بهداشتي بيماريها و وضعيت استان از نظر اين بيماريها در شوراهاي مزبوره جهت مزي استحضار آمار و اطلاعات مربوط به آلودگي كيست هيداتيك در آن استان با توجه به گزارشات ارسالي از آن استان و وزارت بهداشت و درمان در خصوص موارد ابتلائ انساني جهت ارائه در شوراهاي مزبور ارسال ميگردد.
بديهي است در اين شوراها بايستي انتظارات و توقعات اداره كل جهت كنترل بيماري با توجه به شرايط استان و مشكلات موجود و همكاري ساير سازمانها در قالب پروژه اجرايي ارائه گردد.
2ـ مبارزه جدي با كشتار غير مجاز دام در سطح شهر ها و چاره انديشي لازم جهت تامين گوشت مورد نياز روستائيان از طريق كشتارگاههاي موجود استان و جلوگيري از كشتار دام در روستاها .
3ـ درمان سگ هاي گله مطابق دستور العمل مربوطه
متاسفانه عليرغم در دسترس بودن داروي مؤثر بر روي عامل بيماري ( پرازي كوانتل ) در درمان سگ هاي گله ، بهره برداري لازم صورت نميگيرد.

[nafise sadeghi]

مبارزه با بيماريهاي انگلي تك ياخته اي خوني
1. تيلريوز گاوي :
واكسيناسيون در گاوهاي حساس " اصيل و دورگ" در مناطق آلوده و با اولويت دادن به كانونهاي شناخته شده انجام مي پذيرد (كانون به محلي گفته مي شود كه حداقل يك دام مبتلا تشخيص و مورد تأييد آزمايشگاهي قرار گرفته باشد.
در حال حاضر ، انجام واكسيناسيون در گاوهاي بومي توصيه نمي شود .
زمان انجام واكسيناسيون برحسب نوع شرايط آب و هوايي در نيمه دوم سال ، آبان ماه تا اواسط فروردين سال بعدي مي باشد .
1-1- در دامهاي واكسينه در فصل وفورو افزايش فعاليت كنه ها امكان ابتلا به بيماري دور از انتظار مي باشد . در عين حال دامهاي واكسينه شده بعلت مقاومت نسبي در مقابل سويه وحشي كم و بيش مقاوم مي باشد معذالك در چنين مواقعي اگر واكنش هاي حرارتي دام شديد بود مورد درمان علامتي قرار گيرد و در صورت لزوم ميتوان از داروهاي مؤثر بر عليه تك ياخته نيز بهره گرفت .
2-1- در مراحل حمل و نگهداري واكسن نهايت دقت بعمل آمده و قبل از تزريق واكسن به بدن دام شيشه واكسن را بخوبي تكان داده و بلافاصله نسبت به تزريق آن اقدام گردد . محلول آماده شده حداكثر يكساعت پس از ذوب بايد مورد مصرف قرار گيرد . بديهي است در هنگام آماده سازي و انجام واكسيناسيون تيلريوز استفاده از وسايل حفاظتي نظير ماسك و عينك ضروري مي باشد .
3-1- چنانچه در داخل شيشه واكسن ازت مشاهده شود بعد از خارج كردن ازت ، واكسن مورد استفاده قرار خواهد گرفت ضمن اينكه وجود ازت درداخل واكسن تأثيري در كارايي آن ندارد .
4-1- در هر استان يك نفر دكتر دامپزشك كه آشنايي كامل با بيماريهاي تك ياخته اي داشته باشد مسئوليت نظارت بر مراحل حمل و نگهداري و برنامه كاربردي مصرف واكسن را بعهده خواهد داشت و در اين زمينه آموزشهاي لازم داده خواهد شد .

2. تيلريوز گوسفندي :
واكسيناسيون بر عليه تيلريوز گوسفندي فقط در كانونهاي تأييد شده بيماري انجام گيرد .
استانهائيكه تاكنون در آنها كانون بيماري تأييد شده است عبارتنداز : سيستان و بلوچستان ، فارس ، ايلام ، كرمان ، لرستان ، مركزي ، قزوين و خراسان .
- در ساير استانها در صورت مشاهده بيماري ، لازم است نمونه جهت تأييد تشخيص به سازمان دامپزشكي ارسال شود .
3. مبارزه بر عليه بابزيوز
از آنجا كه در حال حاضر واكسني بر عليه اين بيماري در كشور دسترس نيست كنترل و پيشگيري شامل عمليات مبارزه با انگلهاي خارجي (كنه ها ) مي باشد و در ضمن براي مبارزه با تك ياخته بابزيا در هنگام شيوع بابزيوز در يك گله ، لازم است تمامي آن گله با داروهاي ضدبابزيوز تحت درمان پيشگيرانه قرار گيرند .
لازم به ذكر است كه داروهاي مورد استفاده بطور موقت و محدود گله را حفظ خواهند كرد . بنابراين گله تحت درمان از نظر مجدد و اقدامات بعدي زير نظر قرار گيرد .
شرايط خشكسالي
• در مناطقي كه احتمال خشكسالي مي رود واكسيناسيون برعليه تيلريوز گاوي و نيز تيلريوز گوسفندي (در مناطق آلوده ) تا حد امكان بصورت گسترده انجام شود .
• در اين مناطق سعي شود پيش بيني و تدابير ويژه اي براي دسترسي بموقع و تأمين داروهاي ضدتك ياخته اي خوني صورت گيرد .
• در شرايط خشكسالي و يا تابستانهاي گرم و طولاني بدليل كمبود علوفه و فقر غذائي و آلودگي دامها به ميكروارگانيسم هاي ديگر احتمال شكست ايمني وجود دارد و لذا در اين شرايط عليرغم كاهش كنه ها سرعت تبديل فرم هاي متفاوت تك ياخته تيلريا تا بوجود آمدن فرم عفوني بيشتر خواهد شد كه اين امر ممكنست به گسترش آلودگي كمك نمايند .

مبارزه با ناقلين تب كريمه كنگو “C.C.H.F”
در كليه استانها در كانونهاي شناخته شده بيماري و مناطقي كه خطر بروز آن وجود دارد ، عمليات سمپاشي دام و اماكن دامي در قالب طرح ملي مبارزه با بيماريهاي مشترك بين انسان و دام انجام خواهد يافت .

ميازيس "اسكروورم"
1. نمونه برداري : تمام استانهاي كشور به منظور شناسائي ميازهاي جلدي در انواع دام در طول سال و كسب اطلاع از نوع و فراواني و انتشار جغرافيايي و فصلي آنها نسبت به نمونه برداري اقدام و نمونه ها را جهت تشخيص به سازمان دامپزشكي ارسال دارند و نيز در استانهاي همجوار با خوزستان ، بوشهر ، فارس ، كرمان و هرمزگان و نيز در استانهاي هم مرز با كشور عراق (كرمانشاه ، ايلام و كردستان ) تأكيد بيشتري مي گردد .
2. مبارزه در 5 استان خوزستان ، بوشهر ،‌فارس ، كرمان و هرمزگان انجام خواهد شد .
عمليات مبارزه با ميازيس شامل : (سمپاشي و حمام دادن بدن دام ، سمپاشي جايگاه دام و نمونه برداري ) مشابه سال قبل انجام خواهد شد .

http://www.ardalan.id.ir/forum/about1686.html

[nafise sadeghi]

مبارزه با نماتودهاي دستگاه گوارش :
1-1- مبارزه با نماتودهاي دستگاه گوارش گوسفند و بز :
با توجه به آشنا شدن دامداران به روش مبارزه با بيماريهاي انگلي داخل بدن دام در سالهاي گذشته ، اجراي فراگير طرح مبارزه با انگلهاي داخلي توصيه نمي شود و اين مبارزه با هدايت و نظارت ادارات كل دامپزشكي ، توسط دامدار انجام مي گيرد و قبل از تجويز دارو ، بررسي وضعيت مقاومت دارويي در مناطقي كه آلودگي دامها به نماتودهاي لوله گوارش بالاست ، براساس دستورالعمل مربوطه توسط اداره كل دامپزشكي استانها انجام و در صورت وجود مقاومت ، نتايج بمنظور هماهنگي ، تعيين داروي مؤثر به دفتر مبارزه ارسال شود .
تبصره – بديهي است ، در كليه استانهاي كشور با توجه به اطلاعات موجود و مطالعات انجام شده (نتايج EPG) توسط ادارات كل دامپزشكي استانها و در صورت وجود كانونهاي آلوده به نماتد ، درمان دسته جمعي توسط اكيپهاي عملياتي (بصورت طرح و با درج در موافقت نامه استاني) انجام خواهد گرفت .
مطالعه EPG : با توجه به اهميت مطالعه EPG جهت شناخت وضعيت آلودگي دامها به انگلهاي لوله گوارش لازم است در كليه استانها ، با استفاده از كدهاي اپيدميولوژيك واجد گوسفند و بز مشخص شده براي مناطق تحت پوشش هر استان ، در دو فصل بهار و پاييز ، تعداد 40 واحد اپيدميولوژيك به روش تصادفي (رندوم) انتخاب و از هر واحد سه گله گوسفند و بز تعيين و از هر گله تعداد 10 رأس دام به صورت تصادفي مشخص و نمونه برداري لازم براي تعيين EPG انجام و مشخصات مورد نظر در فرمهاي مربوطه درج مي گردد .
آزمايشات و مطالعات مربوط به EPG با استفاده از مك ماستر و سديمانتاسيون مطابق دستورالعملي كه قبلاً ارسال گرديده انجام و نتايج حاصل را در فرمهاي مربوط به آن ثبت و سپس كليه اطلاعات مربوط به دام و آزمايشات در برنامه كامپيوتري كه متعاقباً ارسال خواهد گرديد ، درج نموده و نسخه اي از آن به E.mail گروه بررسي و مبارزه با بيماريهاي انگلي دام به آدرس IVO_para@yahoo.com ارسال مي گردد .
(نمونه برداري در ماههاي فروردين ، ارديبهشت ، خرداد ، مهر ، آبان و آذر انجام و فاصله نمونه برداري يكماه خواهد بود . ) همچنين در استانهاي سردسير در ماههاي تابستان و در استانهاي گرمسير ماههاي فصل زمستان به سبب اينكه ممكن است آلودگي دامها در اين فصول نيز وجود داشته باشد به مطالعه 6 ماهه فوق اضافه خواهد شد .
دام متحرك (كوچ رو) :
در كليه استانها يك نوبت درمان عليه نماتودها هنگام عزيمت به منطقه سردسير "ييلاق" و نوبت دوم هنگام مراجعت بوده و داروي انتخاب و سنجش مقاومت دارويي بر اساس دستورالعمل مربوطه در استانهاي ساحلي جنوب و كناره هاي درياي خزر با درج در موافقتنامه ادارات كل دامپزشكي استانها انجام گيرد .

2-1- مبارزه با نماتودهاي دستگاه گوارش گاو و گوساله :
در استانهاي كناره درياي خزر و ساحلي جنوب كشور ، به دليل مستعد بودن شرايط آب و هوائي براي رشد انگلها يك مرحله درمان دسته جمعي ترجيحاً در آبان ماه توصيه مي گردد .

2. مبارزه با ترماتود (فاسيولا)
در كانونهاي آلوده به ترماتودها كه در بررسي EPG در سالهاي قبل و نيز در مطالعه ضايعات كشتارگاهي ناشي از فاسيولا مشخص شده اند اجراي مبارزه فراگير در كليه استانها در كانونهاي بيماري و با درج در موافقت نامه استاني و با استفاده از داروهاي اختصاصي مانند : تريكلابندازول ، رافوكسانايد و كلوزانتل انجام خواهد گرفت .
در استانهاي حاشيه درياي خزر ، در دامهاي ساكن (گوسفند و بز و گاو) درمان دسته جمعي در ماههاي شهريور يا مهر و بهمن يا اسفند در دو مرحله توصيه مي گردد . در دامهاي كوچ روي اين استانها زمان مناسب درمان هنگام عزيمت به ييلاق و نوبت دوم زمان مراجعت است .
در استانهاي ساحلي جنوب كشور در كانونهاي آلوده درمان گوسفند و بز و گاو ساكن در دو مرحله مرداد و آذر يا دي انجام مي گيرد و در مناطق با آلودگي كمتر ، يك نوبت درمان (آذر يا دي ) كفايت مي كند .
در دام كوچ روي اين استانها زمان مناسب درمان هنگام عزيمت به ييلاق و نوبت دوم زمان مراجعت است . توضيح اينكه اولين مرحله درمان در بره ها در هر دو منطقه فوق الذكر زمان از شير گرفتن آنهاست .
در ساير نقاط كشور با توجه به اطلاعات موجود در كانونهاي آلوده به فاسيولا ، درمان در دو نوبت اسفند يا فروردين و شهريور يا مهر توصيه مي گردد و در دام كوچ رو نيز يك درمان هنگام حركت به ييلاق و درمان دوم زمان مراجعت انجام گيرد .
دركانونهاي آلوده به ديكروسليوم باتوجه به اينكه در حال حاضر داروي اختصاصي در دسترس نيست براي كنترل آلودگي از آلبندازول با دز استفاده گردد .
نتايج گزارشات ارسالي از سوي استانها و تعيين وضعيت آلودگي به فاسيولا و ديكروسيلوم طي 9 ماه سالجاري به پيوست ارسال مي گردد .

3. مبارزه بر عليه سستدها :
مبارزه فراگير بر عليه سستدها پيشنهاد نمي گردد . در صورت نياز ، مبارزه بر عليه اين گروه از انگلها ، بعهده دامدار با راهنمايي شبكه هاي دامپزشكي بوده و داروي انتخابي در اين مورد نيكلوزامايد مي باشد ، ضمن اينكه آلبندازول (باتوجه به وسيع الطيف بودن آن) نيز توصيه مي شود . بديهي است در دامهائيكه صرفاً درگير سستد لوله گوارشي مي باشند ميتوان از داروهاي انتخابي نيكلوزامايد استفاده نمود.
مبارزه با كيست هيداتيد : درمان منظم سگهاي گله بر عليه كرم بالغ اكينوكوكوس گرانولوزوس هر دو ماه يكبار با داروي انتخابي پرازي كوانتل توسط دامدار انجام شود . البته بايستي پس از هر درمان 48 ساعت سگها در محل بسته اي نگهداري شده و مدفوع آنها بهمراه حدود 2-1 سانتي متر ضخامت خاكي كه با مدفوع در تماس بوده جمع آوري و بطريق بهداشتي معدوم گردد،‌ ضمناً سطح خاك و وسيله برداشت مدفوع با شعله افكن ضدعفوني شود . بديهي است ضمن امحاء بهداشتي امعاء و احشاء آلوده به كيست هيداتيد در كشتارگاهها بايستي با همكاري سازمانهاي ذيربط با آموزش و آگاهي عمومي جوامع در معرض خطر را در جلوگيري از راههاي انتقال بيماري آشنا نمود .
به منظور آگاهي آن اداره كل از ميزان شيوع بيماري كيست هيداتيد ،‌گزارشات ارسالي طي 9 ماهه سالجاري (1382) به پيوست ارائه مي گردد .
انتظار مي رود در سال 1383 آن اداره كل اقدامات لازم جهت مبارزه مستمر و فراگير بر عليه آلودگي در سگهاي گله از طريق خوراندن دارو و مبارزه با سگ هاي ولگرد با همكاري سازمانهاي ذيربط و امحاء بهداشتي اندام هاي آلوده و كشتارگاهها و آموزش همگاني بعمل آورد و همانگونه كه در بخشنامه ارسالي اين دفتر اشاره گرديده است ، طرح موضوع در شوراي بهداشت استان مي تواند به امر سازماندهي مبارزه بر عليه اين بيماري مشترك بين انسان و حيوان كمك شاياني نمايد . تجربه برخي از استانها مؤيد اين ديدگاه مي باشد . برخي از ادارات كل دامپزشكي با پيگيري موضوع از طريق شوراي فوق الذكر موفق به جلب نظر شورا شده و بعضاً بودجه مناسبي جهت امر مبارزه به دامپزشكي اختصاص داده اند .
با توجه به طرح مبارزه با بيماري هاري در آن استان‌، درمان سگهاي گله بر عليه بيماري اكينوكوزيس همزمان با واكسيناسيون هاري بمنظور افزايش پوشش امر مبارزه توصيه ميگردد .

[nafise sadeghi]

مبارزه بر عليه انگلهاي خارجي درگوسفند و بز
1-1- حمام دادن دام :
با توجه به چرخه زندگي بندپايان مخصوصاً كنه ها كه مهمترين ناقلين انگلهاي تك ياخته اي خوني ، ويروسها و باكتريها مي باشند و با در نظر گرفتن زمان شروع فعاليت آنها در هر استاني ، و نظر به مطالعات و تجارب قبلي استان در رابطه با فعاليت عوامل ياد شده و پس از فصل سرما ، زمانيكه حداكثر درجه حرارت به 20 درجه سانتيگراد مي رسد ، اولين نوبت انجام عمليات مبارزه بر عليه انگلهاي خارج بدن دام : حمام دادن ،‌يا روش Pour-on و يا روش Spot-on خواهد بود .
توصيه مي شود دو يا سه نوبت حمام دادن به فاصله يكماه (زمان غوطه وري 30 الي 60 ثانيه با توجه به نوع سم مصرفي و توصيه كارخانه سازنده دربهار) انجام شود . توضيح اينكه آغاز فعاليت كنه براي يافتن ميزبان زماني است كه حداكثر درجه حرارت به 20 درجه سانتيگراد مي رسد و دفعات مبارزه بستگي به شرايط و وضعيت آلودگي خواهد داشت .
سموم مناسب براي اين عمل سموم فسفره و يا پايروتيروئيد دامي بوده و اولويت مبارزه در كانونهاي تيلريوز و بابزيوز و ساير بيماريهاي تك ياخته اي ، ويروسي و ... منتقله توسط انگلهاي خارجي مي باشد :
تبصره 1 : در مورد گوسفند و بز كوچ رو ، مبارزه با انگلهاي خارجي بدن دام در دو مرحله ، يك مرحله در مسير كوچ از مناطق قشلاقي به ييلاقي و مرحله ديگر هنگام مراجعت از ييلاق به قشلاق انجام گيرد .
در مراكز پرواربندي گوسفند و بز و همچنين در گوسفندان داشتي علاوه بر ايام مذكور در دو نوبت اوايل پائيز و اوايل زمستان كه زمان تراكم دام در جايگاه مي باشد مبارزه انجام مي گيرد . بديهي است رعايت مسائل بهداشتي نظير تميز كردن جايگاه قبل از سمپاشي مورد توجه قرار خواهد گرفت . و براي مبارزه با انگلهاي خارجي بدن دام مي توان از روش حمام دادن ، پودر پاشي ، Pour-on و يا Spot-on و dust bag استفاده نمود .
تبصره 2 : در مراكز تراكم دام از جمله ميادين دام احداث يك حمام ضد كنه براي گوسفند و بز و يك دوش Spray race براي سمپاشي بدن گاو و گوساله توصيه مي گردد .
تبصره 3 : جهت مبارزه با جرب و شپش ، از سموم مجاز دامي به فاصله حدود سه هفته (طبق توصيه كارخانه سازنده ) بصورت حمام و پودر پاشي استفاده شود .

2-1- سمپاشي جايگاه
سمپاشي جايگاه گوسفند و بز حداقل يكبار و در فصل پائيز قبل از جايگزيني زمستانه دام همزمان با سمپاشي بدن انجام گيرد . سموم مناسب براي اين منظور سموم مجازي است كه اثرات مطلوب در جايگاه داشته باشد .
در گوسفند و بزهائيكه در شرايط روستائي پرورش داده مي شود ، سمپاشي جايگاه در دو مرحله ، اوايل بهار همزمان با حمام دادن بدن دام و پاييز قبل از جايگزيني زمستانه توصيه مي گردد .
تبصره : بايد توجه نمود كه دز مصرفي سموم براي بدن دام و جايگاه متفاوت بوده و توصيه هاي كارخانه سازنده مد نظر قرار گيرد .

2. مبارزه بر عليه انگلهاي خارجي گاو و گاوميش :
1-2- سمپاشي بدن :
سمپاشي بدن گاو و گاوميش در شروع فعاليت بندپايان بخصوص كنه ها و با توجه به شرايط آب و هوايي و نوع سم مصرفي ، حداقل دو نوبت مبارزه به فاصله يكماه با توجه به دستورالعمل سم مورد مصرف در بهار الزامي است .
در سمپاشي بدن مي توان از روش دوش دادن دام و يا روش Spot-on , Pour-on استفاده كرد . و در مناطق روستائي در مكانهاي محدود دامپروري از اسپري دستي نيز مي توان بهره گرفت .

2-2- سمپاشي جايگاه گاو و گاوميش :
حداقل دو نوبت در سال و همزمان با سمپاشي بدن انجام گيرد .
سم مناسب براي سمپاشي جايگاه سموم مجاز دامي است كه براي جايگاه دام توصيه شده باشد .
تبصره 1 : در مجتمع هاي دامداري ، مبارزه با انگلهاي خارجي بدن دام و جايگاه همزمان توصيه مي گردد .
تبصره 2 : سموم مورد استفاده براي جايگاه ممكنست باسموم مورد استفاده براي بدن دام متفاوت باشد ، لذا از غلظت و رقيق سازي به دستور العمل كارخانه سازنده توجه شود .

3. مبارزه بر عليه انگلهاي خارجي در شتر و تك سمي ها :
1-3- مبارزه بر عليه انگلهاي خارجي شتر :
در فصل بهار در دو نوبت به فاصله 15 روز با روش Spot-on با سموم مجاز دامي (توصيه شده براي بدن) انجام شود .
2-3- مبارزه با انگلهاي خارجي بدن در تك سميها :
در صورت مشاهده انگلهاي خارجي بر روي بدن در فصل بهار هر 15 روز يكبار با استفاده از سموم مجاز (مخصوص اسب) به روش Pour-on و يا Spot-on ، زير دم ، داخل لاله گوش و زير كشاله ران توصيه مي شود .
در صورت نياز براي سمپاشي جايگاه تك سمي ها از سموم مجاز (مخصوص جايگاه ) از ماه ارديبهشت تا پايان تابستان به فاصله يكماه مي توان استفاده نمود .

4. مبارزه با پشه هاي ناقل بيماري :
در مناطقي كه پشه ها با انتقال عوامل بيماريهاي ويروسي ، تك ياخته اي ، كرمي و .... سبب بروز ضايعات و خسارات مي شوند ، مبارزه با آنها به روش هاي زير توصيه مي گردد .
براي مبارزه در مرحله لاروي پشه ها كه در داخل آبهاي راكد در محوطه دامداريها و اطراف آن ، تكثير پيدا مي كنند ، پس از هماهنگي و همكاري با محيط ساير ارگانهاي ذيربط (محيط زيست و بهداشت محيط ) ميتوان از تركيبات نفتي به همراه سموم مجاز بعنوان لاروكش استفاده كرد .
براي مبارزه با پشه هاي بالغ مي توان به روشهاي زير اقدام نمود :
الف) سمپاشي اماكن دامي با سموم داراي اثر ابقايي مناسب به روش سمپاشي ، مه پاشي و ...
ب) استفاده از آويزه هاي گوش دور كننده حشرات در دامها .

5. توسعه بهسازي اماكن دامي
با انجام آموزش و ترويج ، دامداران را با زيانهاي ناشي از حضور انگلها آشنا نموده و مزاياي بهسازي اماكن دامي جهت كنترل انگلهاي خارجي و بيماريهاي منتقله توسط آنها به دامداران آموزش داده شود و حمايت هاي لازم نظير تأمين و تخصيص تسهيلات بانكي براي دامداران فراهم گردد .

[nafise sadeghi]

تب برفكي :
كنترل موفقيت آميز بيماري بر پايه سه اصل لازم الاجراء و مكمل يكديگر استوار است :
1. اقدامات بهداشتي و قرنطينه اي به منظور جلوگيري از ورود ويروس تب برفكي و بخصوص تيپ هاي جديد و غيربومي ، مفاد بخش الف دستورالعمل اقدامات كنترلي بخشنامه شماره 86849 مورخ 2/11/81 در كليه واحدهاي اپيدميولوژيك بايستي اجرا گردد .
2. اجراي برنامه سيستم مراقبت (كلينيكي و سرولوژيكي ) و نمونه برداري هاي مناسب ، به منظور شناخت تغييرات بيماري و ماهيت سويه هاي در گردش و همچنين ارزيابي سطح ايمني ناشي از مايه كوبي و تعيين فواصل مايه كوبي (4 تا 6 ماه فاصله زماني )
3. واكسيناسيون و ايجاد پوشش ايمني در دامهاي مورد هدف با استفاده از واكسن كشته حاوي سويه هاي مناسب در اشكال منووالان ، بي والان و تري والان بنا بر توصيه هاي سازمان دامپزشكي .
در راستاي برقراري ايمني مناسب و يكنواخت در دامهاي حساس ازطريق واكسيناسيون ، سياست مايه كوبي بيماري تب برفكي در سال 13863 به شرح زير پيش بيني و اعلام مي گردد :
الف) مايه كوبي 100% جمعيت گاو ، گوساله و گاوميش استان در مناطق و نواحي (واحدهاي اپيدميولوژيك ) پرتراكم و پرخطر تعيين شده براي هر استان همراه با اجراي مايه كوبي راپل در گوساله هائيكه براي اولين بار مايه كوبي شده اند .
ب) مايه كوبي جمعيت گوسفند و بز عشايري استان الزاماً‌ يك ماه قبل از شروع كوچ
ج) مايه كوبي جمعيت دامي حساس واقع در اطراف كانونهاي بيماري در شعاع مناسب (حداقل سه كيلومتر)
4. برگزاري كلاسهاي آموزش و ترويج با استفاده از كليه امكانات در سطوح مختلف ، آموزش ترويجي دامداران و دامپروران و بازآموزي پرسنل دامپزشكي و دامپزشكان بخش خصوصي و دولتي به منظور آشنايي با دستورالعمل ها ، روشهاي مبارزه با بيماري تب برفكي و همكاري در انجام برنامه هاي واكسيناسيون دام.

طاعون گاوي :
در راستاي سياست هاي جهاني ريشه كني طاعون گاوي (GREP) و اعلام آمادگي در اجراي برنامه (Pathway OIE) به سازمانهاي بين المللي ، برابر با تصميمات و مصوبات ستاد ملي ريشه كني طاعون گاوي در نتايج حاصل از ارزيابي قطع عمليات مايه كوبي در استانهاي كشور طي سال 82 ، ادامه برنامه هماهنگ با مقررات و صورتجلسات ستاد به شرح زير خواهد بود :
1. ادامه قطع عمليات مايه كوبي عليه طاعون گاوي در جمعيت گاو ، گوساله در كليه استانهاي كشور برابر دستورالعمل ارسالي در سال 82
2. برقراري و تداوم سيستم مراقبت فعال و غير فعال بيماري برابر با فرم ها و دستورالعملهاي ارسالي همراه با ارسال گزارش مورد نظر در فواصل زماني تعيين شده .
3. برداشت و ارسال نمونه مطابق دستورالعملهاي صادره جهت انجام آزمايشات سرولوژيكي (سروسرويلانس) به منظور تهيه اسناد و مدارك عدم وجود ويروس در چرخش در استانهاي واجد شرايط (جمعيت دامهاي حساس كه بعد از قطع مايه كوبي متولد شده و ايمني مادري ندارند . )

آبله گوسفند و بز :
سياست مبارزه با بيماري آبله گوسفند و بز هماهنگ با برنامه پنجساله سوم توسعه به شرح زير اعلام مي گردد :
1. براي رسيدن به سطح ايمني يكنواخت ، مناسب و قابل قبول لازم است جمعيت گوسفند و بز استان (به تفكيك هرگونه ) طي يك مقطع زماني مناسب با توجه به فصل زايش و ترجيحاً سه ماه بعد از زايش بره ها با اوليت :
 مايه كوبي 100% گوسفند و بز واحدهاي اپيدميولوژيك و نواحي اطراف كانونهاي بيماري (دام هاي واقع در چراگاههاي مشترك) علي الخصوص درمناطقي كه در بيماري براي اولين بار مشاهده مي شود.
 مايه كوبي گوسفند و بز عشايري قبل از شروع كوچ (خصوصاً در جمعيت هايي كه منطقه مقصد طي سالجاري و يا سال گذشته كانون بيماري بوده است ) . كانونهاي بيماري دركشور طي سال 82 ارسال خواهد شد .
 رعايت موازين بهداشتي – قرنطينه اي خصوصاً در كانونهاي بروز بيماري همراه با قرنطينه كانونها ، ضدعفوني آغل و ابزارهاي آلوده و در صورت امكان حذف دامهاي مبتلا .
طاعون نشخواركنندگان كوچك (PPR) :
در راستاي اجراي خط مشي برنامه ريشه كني جهاني طاعون گاوي و اجتناب از بروز تداخل در مراحل سرويلانس پاراكلينيكي طاعون گاوي طي سالهاي آينده ، جهت كنترل بيماري PPR در سطح جمعيت دامي حساس الزاماً از واكسن همولوگ بيماري در كانونهاي آلوده و نواحي اطراف استفاده خواهد شد . به منظور توفيق در اجراي برنامه ، سياست پرداخت غرامت مطابق سالهاي 1381 و 1382 در چارچوب بخشنامه شماره 45737/43 – 1/7/81 اعمال گردد . روش مبارزه با اين بيماري در سال 83 به قرار زير مي باشد :
1. قرنطينه نمودن گله هاي مبتلا همراه با كنترل تردد دام و ممانعت از ورود و خروج دام به مدت حداقل يكماه
2. انجام اقدامات بهداشتي و ضدعفوني كانون آلوده
3. حذف دامهاي مبتلا و ارسال به نزديكترين كشتارگاه همراه با نمونه برداري مناسب از دامهاي كشتار شده
4. در صورت وسعت اپيدمي و تأييد آزمايشگاهي بيماري با هماهنگي سازمان واكسيناسيون دامهاي حساس واقع در اطراف كانون بيماري به اجرا گذاشته خواهد شد .

آنفلوانزاي تك سمي ها :
به منظور كنترل و پيشگيري از اين بيماري اقدامات زير در سال 83 توصيه و به اجراء در خواهد آمد :
1. انجام اقدامات قرنطينه اي همراه با ثبت مشخصات تك سمي ها بخصوص اسب داريها و باشگاههاي سوار كاري .
2. نمونه برداري تصادفي جهت انجام آزمايشات سرولوژيكي و مراقبت فعال از بيماري
3. برقراري سيستم اطلاع رساني و قرنطينه نمودن واحدهاي آلوده در صورت مشاهده موارد مشكوك به بيماري
4. در صورت امكان تهيه واكسن ، برنامه مايه كوبي در واحدهاي حساس توسعه و به اجرا گذاشته خواهد شد .
مبارزه با تب خونريزي دهنده كريمه – كنگو (CCHF) :
با توجه به نقش كنه ها بعنوان مخازن و ناقلين ويروس CCHF توسعه عمليات مبارزه با انگل هاي خارجي (كنه ها) در زمان فعاليت كنه ها پيش بيني گردد . توسعه بهسازي اماكن دامي بعنوان يك اقدام اساسي زيربنائي براي مبارزه با انگل هاي خارجي دامي (كنه ها) توصيه مي گردد . همچنين آموزش عمومي و آموزش گروه آسيب پذير (پرسنل دامپزشكي ، دامداران ، پرسنل كشتارگاهي ) و تهيه داده هاي پايه بر اساس نمونه گيري تصادفي سرمي از دامها و نمونه گيري جهت دار در كانونهاي انساني از نظر ارزيابي IgG , IgM بر عليه ويروس CCHF مدنظر مي باشد .

بيماري هاي مخاطي ويروسي EBL – BVD/MD-IBR :
با توجه به وضعيت اين بيماري ها و جايگاه آنها از نظر مراقبت فعال بيماري طاعون گاوي ، ضمن رعايت مفاد بخشنامه شماره 64863/43 مورخ 15/10/80 در خصوص برنامه كنترلي اين بيماريها با همكاري داوطلبانه دامدار و اقدامات قرنطينه اي و بهداشتي در واحدهاي صنعتي ، مراقبت فعال و برداشت و ارسال نمونه هاي مرضي از كانونهاي بيماري در راستاي مراقبت فعال بيماريهاي مخاطي شبه طاعون گاوي در كليه كشور به اجرا گذارده خواهد شد .

بلوتانگ :
بلوتانگ يك بيماري وابسته به جمعيت حشرات ناقل بوده و شرايط جغرافيايي و آب و هوائيي از جمله ميزان رطوبت و درجه حرارت مناسب به منظور تكثير ناقلين و نهايتاً انتشار بيماري از اهميت بالايي برخوردار است . در شرايط حاضر به منظور پيشگيري از حضور بيماري در كشور موارد زير توصيه مي گردد :
1. مراقبت سرولوژيكي همراه با كنترل جمعيت ناقلين احتمالي بيماري از جمله پشه ها با هماهنگي سازمان حفاظت محيط زيست .
2. اقدامات قرنطينه اي در كانونهاي مشكوك و احتمالي بيماري
3. ممانعت از ورود دام حساس از كشورهاي نواحي مرزهاي شرقي و غربي كه احتمال حضور بيماري در آن كشورها به فرم باليني وجود دارد .
4. مراقبت كلينيكي و انجام آزمايشات تشخيصي و تأييد تفريقي تا كسب نتايج لازم

[nafise sadeghi]

شاربن:
هدف از كنترل بيماري ايجاد اختلال و يا نابود كردن زنجيره بيماريزائي است و به منظور كنترل بيماري اقدامات بهداشتي، معدوم سازي دامهاي تلف شده از بيماري و واكسيناسيون جمعيت دامي بايستي به اجرا گذارده شود.

الف- اقدامات بهداشتي
- معدوم نمودن لاشه تلف شده دام و عدم كالبد گشائي لاشه
- امحاء لاشه از طريق سوزانيدن مناسب ترين روش ميباشد ، در صورت عدم وجود امكانات ، دفن عميق و بهداشتي ضرورري است.
- سوزانيدن ، گندزدائي ، ضد عفوني كليه لوازم و مواد آلوده بواسطه عامل بيماري با مواد ضد عفوني كننده با غلظت مناسب توصيه شده الزامي ميباشد.
- آموزش دامداران و كليه نيروهايي كه به نحوي از انحاء در پروسه توليد ، استحصال و نقل و انتقال فرآورده هاي دامي نقش دارند ضروري ميباشد.

ب- واكسيناسيون بر عليه بيماري شاربن
با توجه به سياست هاي اتخاذ شده در برنامه پنج ساله سوم توسعه ، مايه كوبي دامها بشرح ذيل اعلام ميگردد:
1- گوسفند و بز :
- پوشش حداقل واكسيناسيون 85% جمعيت گوسفند و بز استان
- پوشش واكسيناسيون 100% دامها در نوار مرزي كشور تا شعاع مناسب
- پوشش واكسيناسيون به ميزان 100% در مناطق بر خطر و در محل وقوع بيماري ( روستا يا مرتع ) به شعاع مناسب
- پوشش واكسيناسيون در مناطق پر خطر دوبار در سال (هر شش ماه يكبار) توصيه ميگردد.
2- گاو ، گوساله و گاوميش:
حداقل پوشش 40% جمعيت دامي استان با اولويت واكسيناسيون در دامهاي موجود در كانون بيماري ، دامهاي در معرض بيماري و دامهائيكه از چراي آزاد استفاده مي نمايند.
3- تك سميها و شتر:
حداقل پوشش 8% جمعيت تك سمي و شتر استان با اولويت مراكز پرورش اسب و همچنين در تك سمي هائيكه از مرتع تعليف مي نمايند.

يادآوري : در باشگاهاي سواركاري و مراكز تراكم و پرورش اسب تا 100 درصد پوشش واكسيناسيون مورد نظر ميباشد.
ياد آوري:
1- جهت جلوگيري از بروز واكنش بعد از تزريق واكسن حتما" لازم است در طول مدت واكسيناسيون شيشه حاوي واكسن را قبل از تزريق چندين بار تكان داد تا مايع داخل شيشه يكنواخت باشد.
2- در اسب و يا كره اسبهائي كه براي اولين بار واكسينه ميشوند ، بفاصله يكماه پس از اولين مايه كوبي مجددا" تزريق واكسن صورت پذيرد و سپس براي تداوم ايمني ساليا

-آنتروتوكسمي:
يكي از عوامل مستعد كننده بيماري آنتروتو كسمي عدم كنترل و يا تغيير ناگهاني جيره غذائي ميباشد ، لذا جلوگيري از پرخوري بخصوص در اوايل فصل بهار و پائيز بويژه در مراتع يخ زده در اوايل زمستان ، در جلوگيري از بيماري موثر است.
رعايت رژيم غذائي مناسب و خوراندن داروهاي ضد انگلي مخصوصا"داروهاي ضد سستود علاوه بر مايه كوبي دامها در كنترل بيماري اهميت قابل توجهي دارند . ضمنا" با توجه به توصيه هاي كارخانه سازنده واكسن سعي شود كه يادآور واكسن دو هفته پس از اولين تزريق صورت گيرد.
اقدامات آموزش – ترويجي در جهت آگاهي دامداران و دامپروران با عوامل مستعد كننده بيماري ، مديريت بهداشتي گله هاي دام و خورانيدن داروهاي ضد انگلي (ضد سستد) قبل از اجراي عمليات مايه كوبي بسيار موثر است.

- هپاتيت نكروزان (قانقراياي كبدي):
در مناطق مرطوب و آلوده به انگلهاي كبدي كه تورم كبد قانقرايي سابقه دارد و احتمال وقوع بيماري وجود دارد عمليات مايه كوبي صورت ميگيرد . در امر مبارزه عليه اين بيماري لازم است ابتدا داروي ضد فاسيولا به دامها خورانده شده سپس مبادرت به امر واكسيناسيون نمود. بهترين زمان مايه كوبي ماههاي مرداد و شهريور ميباشد و برابر توصيه سازنده واكسن دو تزريق به فاصله دو هفته انجام خواهد شد .

- آگالاكسي:
در مناطق با سابقه وقوع بيماري و همچنين مناطقي كه بيماري براي اولين بار رخ ميدهد تا شعاع مناسب دامهاي حساس تحت پوشش واكسيناسيون قرار گيرند . با توجه به توصيه سازنده واكسن ، مايه كوبي دامها هر شش ماه يكبار و انجام مايه كوبي راپل دو هفته بعد ضروري ميباشد .

- شاربن:
در مناطق آندميك و مناطقي كه بيماري براي اولين بار رخ ميدهد تا شعاع مناسب دامهاي حساس تحت پوشش واكسيناسيون قرار گيرند . اولين سن واكسيناسيون قبل از شش ماهگي و تجديد آن دو هفته پس از مرحله اول بگونه اي كه تا شش ماهگي دام هر دو واكسن را دريافت كرده كرده باشد. ضمنا" كليه دامهاي واجد شرايطي سني تا قبل از سه سالگي و در بهار هر سال مورد واكسيناسيون قرار گيرند و دستورالعمل شماره 52511-7/12/75 به مورد اجرا گذارده شود.

پاستورلوز :
واكسيناسيون دامهاي حساس در مناطق اندميك (استانهاي گيلان ، مازنداران ، آذربايجانشرقي ، آذربايجان غربي ، خوزستان)
و مناطقي كه بيماري براي اولين بار رخ ميدهد (بغير از استانهاي ذكر شده تائيد آزمايشگاه ضروري است)تا شعاع مناسب صورت گيرد . چون مدت ايمني واكسن ششماه است لذا لازم است در طول سال دو بار مايه كوبي انجام شود.

ياد آوري:
از آنجائيكه بيماري بيشتر در فصول بارندگي اتفاق مي افتد بهتر است برنامه تزريق واكسن به گونه اي تنظيم شود كه قبل از بروز بيماري واكسيناسيون انجام گيرد . بديهي است در مورد بروز شوك آنافيلاكتيك بدنبال واكسيناسيون در برخي از گاو و گاوميش هاي حساس بخصوص نژادهاي خارجي بايستي موارد ذيل را مد نظر قرار داد:
1- دامدايهاي متقاضي را نسبت به بروز شوك احتمالي مطلع نمود .
2- داروهاي ضد حساسيت در دامداريهاي موجود باشد.
3-ابتدا تعداد كمي از آنها واكسينه شوند و در صورت عدم بروز شوك در دامهاي مايه كوبي شده گله در روز بعد واكسينه شوند.
4- اكيپ واكسيناسيون محل دامداري را زود ترك نكرده و چند ساعتي پس از اتمام واكسيناسيون در محل حضور داشته باشد .

ارسال نمونه بصورت اتفاقي از دامهاي مشكوك (گاو ، گوسفند)به منظور اطلاع از سوش در گردش و به منظور ساخت واكسن پاستوريزه بويژه واكسن گوسفندي ضروري ميباشد.

- كزاز:
علاوه بر رعايت مسائل بهداشتي ، واكسيناسيون دامهاي حساس خاصا" اسب در مناطقي كه سابقه بيماري وجود دارد ضروري است.
- تبصره:
در باشگاهاي سوار كاري و مراكز تراكم و پرورش اسبتا 100% پوشش واكسيناسيون مورد نظر است.

- لپيوسپيروز دامي :
اجراي هر گونه عمليات واكسيناسيون لپتوسپيروز در گله هاي دامي (اعم از كانونهاي قديمي و جديد بيماري )با هماهنگي دفتر بررسي ، مبارزه و مراقبت بيماريهاي دامي و بررسي وضعيت بيماري در گله ها صورت خواهد پذيرفت

http://www.ardalan.id.ir/forum/about1682.html