ترخون

[matrix]

گیاه دارویی ترخون

Artimisia dracunculus

Tarragon

مقدمه و گیاهشناسی
ترخون یکی از گیاهان معطر نسبتا پر استفاده می باشد که به عنوان سبزی نیز تولید و مصرف می گردد. ترخون گیاهی است علفی و چند ساله از خانواده کاسنی که ارتفاع آن تا 1 متر نیز می رسد. برگ های باریک و بلند آن به رنگ سبز روشن و براق هستند. گل های زرد رنگ این گیاه بصورت گل آذین خوشه در انتهای ساقه اصلی نمایان می شوند. نام گونه این گیاه (دراکونکولوس) از کلمه دراگون به معنای اژدها گرفته شده است و علت این نامگذاری اثرات شفابخش این گیاه در درمان نیش خوردگی انسان از مارها و حیوانات سمی می باشد.
نیازهای اکولوژیکی و پراکنش
برخی از محققین منشا این گیاه را شمال و مرکز آسیا معرفی کرده اند ولی عده ای دیگر منشا آن را شمال و غرب آمریکا می دانند. در مناطق گرم و آفتابی دارای رشد و میزان مواد موثره مطلوبی است و همچنین قادر است سرمای زمستان را بخوبی تحمل نماید. اگرچه برخی از منابع علمی این گیاه را به عنوان یک گیاه بسیار رطوبت دوست معرفی نموده اند ولی مشاهدات بنده خلاف این موضوع را نشان داد. خاک هایی با بافت متوسط را می پسندد و در خاک های شور بسختی رشد می نماید.

کاشت، داشت و برداشت
ترخون تولید بذر نمی نماید البته گزارش شده است که واریته روسی آن قادر به تولید بذر است. تکثیر این گیاه از طریق تقسیم بوته در اوایل پاییز یا اوایل بهار بخوبی صورت می گیرد. برای این کار از پایه های مادری 2 تا 3 ساله استفاده می گردد. میزان بوته مورد نیاز برای کشت یک هکتار ترخون 35 تا 40 هزار عدد می باشد. وجین علف های هرز در حین رشد این گیاه اهمیت فراوانی دارد. زمان برداشت در ابتدای فصل گلدهی است البته تولید کنندگان این محصول معمولا هنگامی آن را برداشت می کنند که برگ های انتهایی بوته شروع به زرد شدن می نماید. در طول سال یک تا دو مرتبه می توان برداشت نمود البته در مناطقی که دارای هوای گرم می باشند تا سه بار برداشت صورت می گیرد. برداشت بصورت برش پیکره رویشی از ارتفاع 5 سانتی متری خاک می باشد. ترخون تا 5 سال دارای عملکرد مناسبی است و پس از آن باید گیاهان را از زمین خارج ساخت و با تقسیم بوته مساحت بیشتری را زیر کشت برد.


ركيبات شيميايي و فرآوری
خشک کردن این گیاه در محل سایه سبب حفظ رنگ و میزان مواد موثره آن می گردد. البته استفاده از خشک کن های صنعتی در مورد این گیاه رونق فراوانی دارد و بدین منظور از دمای 40 درجه سانتیگراد استفاده می شود. مهمترین ماده موثره این گیاه اسانسی به رنگ زرد کم رنگ است که میزان آن بین 1 تا 3 درصد گزارش شده است. مهمترین اجزای اسانس ترخون عبارتند از استراگول (40 تا 70 درصد)، آلفا پینن، بتا پینن، لیمونن، میرسن و ... .


خواص درمانی و کاربردها
ترخون یکی از گیاهان معطر پر استفاده در صنایع غذایی می باشد و این گیاه بطور گسترده در صنعت تولید مواد اولیه آشپزی و همچنین کنسروسازی کاربرد دارد. ترخون بدلیل افزایش ترشح اسید معده و خاصیت اشتها آوری از قدیم الایام به عنوان ادویه مخصوص گوشت مورد توجه بوده است و سبب کاهش فشارخون هم می شود. همچنین در منابع علمی از این گیاه به عنوان کاهش دهنده درد دندان و دارای خاصیت ضد کرم یاد شده است.

[آبجی]

ترخون

ترخون يک گياه علفي پاياياشبه درختچه اي است که از تير تا مهر گل مي دهد. اين گياه در حاشيه رودخانه ها و جوي ها در مناطقمرکزي, جنوبي و شرقي روسيه, سيبري, مغولستان و شمال چين و در آمريکاي شمالي از غرب تا کلرادو و تگزاس پراکنش دارد. ترخون عمدتاَ در اروپاي غربي در آب و هواي گرم و خشک کشت مي شود. البته در حالت وحشي بندرت رشد مي کند.بخش هاي هوايي به جز ساقه هاي ضخيم تر خاصيت دارويي دارند و در ابتداي گلدهي در خرداد و تير ماه جمع آوري مي شوند. آنها را روي زمين پهن کرده يا بصورت دستجاتي آويزان مي کنند تا در حرارت طبيعي خشک شوند يا در اتاق خشک کن بصورت مصنوعي در حرارت 40 درجه سانتي گراد خشک مي کنند. داروي آن بوي نامطبوعي دارد و طعم آن تلخ مي باشد. حاوي 25/0 تا 8/0 درصد اسانس فرار است.

ترخون علاوه براسانس هاي فرار حاوي مواد تلخ و تانن مي باشد. گليکوزيدهاي شبه کومارين نيز مشخص شده است. اين گياه مانند افسنطين تحريک کننده سيستم هضمي است, ترشح معده و زرداب را افزايش ميدهد. اثرات ديگر آن اختصاصي نيست. دم کرده آن براي تحريک اشتها و درمان بيماريهاي معده و روده و انگل هاي روده استفاده مي شود و مدر است. مصرف آن در دوران حاملگي نبايد صورت گيرد. از برگهاي تازه و روغن آن در صنايع غذايي براي ساخت سرکه و خردل ترخون, براي چاشني سوپ و در صنايع کنسروسازي به مقاديرکم در عطر سازي استفاده مي شود.دارو از گياهان زراعي ترخون بدست مي آيد. بيشتر تقاضا براي ترخون آلمان است که به اشتباه ترخون فرانسه گفته مي شود.