علف های هرز انگلی

[*FATIMA*]

بیولوژی گل جالیز


گل جالیز گیاهی است یکساله که از طریق بذر تکثیر می یابد . این گیاه بخش بیشتری از زندگی خود را در زیر خاک به سر می برد و آنرا دوره هیپوژآل hypogeal می نامند . در دوره زایشی ساقه گل دهنده آن از خاک خارج و زندگی اپی ژآل epigeal دارد . در تمام این دوره با اتصال به ریشه میزبان زندگی انگلی داشته و آب و مواد مورد نیاز خود را از ریشه گیاه میزبان دریافت می کند . گل جالیز دوره غیرفعال را به صورت بذر در خاک به سر می برد . بذر گل جالیز به رنگ قهوه ای تیره با وزن 3 تا 6 میکروگرم و قطر 0/2 تا 0/3 میلیمتر است . بذر O.aegyptiaca می تواند به طور متوسط 8 تا 10 سال در خاک زنده بماند . اما مشاهدات در ایران نشان می دهد که لااقل حدود 15 سال در خاک زنده می ماند و گاهی این مدت به 30 سال هم می رسد .

دوام بذر در شرایط رطوبتی کمتر و در زمین هایی که کشت نشود بیشتر است . بذر گل جالیز ذخیره غذایی مختصری دارد . لذا جوانه آن قادر نیست رشد طولی زیادی داشته باشد . بذر گل جالیز برای جوانه زدن نیاز به مواد تحریک کننده دارد که در ترشحات ریشه میزبان وجود دارد . با این ترتیب به طور طبیعی بذر در فاصله نزدیک با ریشه میزبان جوانه خواهد شد .

جوانه زنی بذر شامل دو مرحله است . مرحله اول آمادگی و مرحله دوم پیدایش جوانه . دوره آمادگی یک تا دو هفته طول می کشد . حرارت مناسب برای هر دو مرحله حدود 22 درجه سانتیگراد است اما تا 13 درجه سانتیگراد هم جوانه زنی آن گزارش شده است . حرارت بیش از 28 درجه سانتیگراد به خصوص در دوره آمادگی نامساعد تعیین ولی گفته اند که تا حرارت 30 درجه سانتیگراد هم کاهش مهمی در جوانه زنی آن به وجود نمی آید . در هر حال ممکن است اکوتیپ های مختلفی از این گیاه وجود داشته باشد که نسبت به حرارت محیط واکنش متفاوتی نشان می دهند . بذر گل جالیز در حرارت 5 درجه زیر صفر به پایین آسیب می بیند .

وقتی بذر جوانه زد عضوی به نام مکینه haustorium به وجود می آورد که با استفاده از آنزیم های مخصوص همراه با فشار وارد بافت ریشه میزبان شده و غالباً روی آوندهای چوبی مستقر شده و بافت آن با بافت گیاه میزبان در محل اتصال مخلوط و یکسان می شود . پس از اتصال در کنار گیاه غده کروی شکلی ایجاد می کند که دارای برآمدگی هایی است . این برآمدگی ها تولید ریشه می نماید . این ریشه ها به قسمت های دیگر ریشه میزبان متصل شده و آب و مواد غذایی اخذ می کنند . این غده به رنگ آجری است و کامل شدن آن دوره ای نسبتاً طولانی دارد . این دوره را ابتدایی Perimitive می نامند . در این دوره گیاه انگل به هر گونه دستکاری و همچنین قارچ های خاکزی حساس است و به خصوص اگر شرایط اطراف ریشه گرم و مرطوب باشد بسیار آسیب پذیر است .

وقتی قطر غده به 1 تا 2 سانتیمتر رسید جوانه ای تولید می کند که تبدیل به ساقه ای سفیدرنگ می شود . این مرحله را فورماتید formatide ( سازندگی ) می نامند . وقتی طول این ساقه به حدود 2 تا 3 سانتیمتر برسد ، قادر است اولین ساقه گل دهنده را تولید کند . از جوانه زدن تا تولید ساقه گل دهنده در این گونه 45 تا 55 روز طول می کشد و در برخی منابع تا 75 روز نیز ذکر شده است . در ورامین در داخل گلدان معمولاً بین 50 تا 60 روز پس از آلوده سازی اولین ساقه گل دهنده به دست می آمد . رشد ساقه گل دهنده بسیار سریع است و گاهی در بعضی گونه ها تا 2 سانتیمتر در روز می رسد .

وزن کل گل جالیز ( بیوماس ) پس از خارج شدن از زمین افزایش چندانی ندارد و 90% آن در دوره ای ایجاد می شود که انگل در زیر خاک زندگی می کند . لذا ملاحظه می شود که بیشترین خسارت این انگل زمانی وارد می شود که از دید پنهان بوده و در زیر خاک به سر می برد .

ساقه گل دهنده فاقد برگ بوده و برگ ها به صورت فلس هایی بر روی ساقه دیده می شود رنگ آن کرم تا زرد است و گل های نامنظم به رنگ بنفش یا سفید تولید می کند . هر کپسول حدود 500 و هر بوته تا 200000 عدد بذر تولید می کند . بذرها پس از ریزش در خاک باقیمانده و در انتظار ریشه میزبان به سر می برند .

ادامه دارد ...

منبع : کنترل علف های هرز
نوشته محمدرضا موسوی