خوانین گم شده ایل بیرانوند

[اسماعیل س]

خوانين گمشده بيرانوند؛ خاندان مهدي خان

اشاره: طبق گفته مورخانو نسابان ايل بيرانوند؛ دوست احمد پسر شمس الدين پسر قباد پسر آلاينان پسر بيران بهدامادي كريم خان زند رسيد و به لقب خاني مفتخر شد و رياست ايل بيرانوند را در دست گرفتوي صاحب دو پسر به نامهاي ميرزا احمد و ميرزا خان شد، بعد از دوست احمد رياست ايل بهميرزا احمد رسيد و نام و نشان چنداني از نظر سياسي از ميرزا خان نمانده است. هر چندميرزا خان نيز صاحب يك پسر به نام جهانگير شد و جهانگير هم داراي سه پسر به نام هايآزاد و ميمون و سبزه وار شد ولي آنها هم شهرتي كسب نكردند. ميرزا احمد صاحب پنج پسربه نام هاي تيمورخان، زين العابدين خان، سلطان محمدخان، فرضعالي خان و ملك احمدخانشد. از تيمورخان فقط يك دختر به نام بانو ماند كه به عقد حسينعلي خان پسر زكي خان پسرزين العابدين خان در آمد. ملك احمدخان بدون اولاد بود، از سلطان محمد دو پسر به نامهاي شيرخان و محمدعالي بر جا ماند كه شهرتي از آنها نمانده است. از فرضعالي يك پسربه نام عزيزخان ماند كه جد خوانين شجاعي بود كه شهرت خود را داشتند و زين العابدينصاحب چهار پسر به نام هاي زكي خان، عليمحمدخان، مرادخان و مهدي خان شد. زكي خان پدرحسينعلي خان و جد خوانين اسدي و حيدري مي باشد كه مدتها رياست ايل بيرانوند را در دستداشتند؛ بعد از ميرزا احمد كه مدتي ايل بيرانوند انسجام خود را از دست داده بود سرانجام حسين علي خان پسر زكي خان به رياست ايلدست يافت و بعد از او اسدخان، مهرعلي خان و عليمردان خان از رؤسا و سركردگان معروفو مشهور ايل بيرانوند در زمان قاجار به شمار مي روند. از خوانين مرادي نيز ملك احمدخانو زين العابدين خان و سهراب خان از رؤسای ايل بيرانوند بودند كه هر كدام شهرت خاص خودرا دارند. همچنين از خوانين عليمحمدی پاپي­علي­حسن­خان، ولي الله خان و تقي خان درزمان خود رياست ايل بيرانوند را در دست داشتند و تقي خان آخرين رييس ايل بيرانوند بودكه بعد از او انسجام ايل از بين رفت و در عصر مدرنيته كه هدف حكومت مركزي ساختار شكنيدر بين ايلات بزرگ كشور بود ديگر ايل بيرانوند متحد و منسجم نشد و رييس و سركرده مهميبه خود نديد. اما آنچه قابل توجه است خاندان مهدي خان پسر زين العابدين مي باشد كهنشان زيادي از آنها در بين خوانين ايل بيرانوند در دست نيست جز يك نسب نامه! مهدي خانصاحب سه پسر به نام هادي خان و ملكعلي و عودل بود. كه شهرتي در تاريخ ايل بيرانوندندارند خاندان مهدي خان بيشتر در ميان خوانين مرادي مي زيستند و به علت روابط نسبيو سببي كه با مرادخاني ها داشتند همواره از اين خاندان حمايت مي كردند. هادی خان مهدیخانی: بعد از جنگ ني رزيل كه مرشدخان زخمي و كشته شد خوانين اسدي هاديخان پسر مهدي خان پسر هادي خان پسر مهدي خان (پسر زين العابدين خان) را قاتل مرشدخانمي دانستند و با اينكه هادي خان قاتل نبود و بارها خود را از این قتل مبرا دانستهبود! در روزی که مهمان شفیع­خان پسر حسینعلی­خان بود، توسط پاپي و عباسي پسران نظرعليخان پسر حسينعلي خان به قتل رسيد. بعد از اين قتل خاندان مهدي منتظر انتقام بودند وخوانين مرادي را نيز با خود همراه كردند با اينكه قرار شده بود اسدخاني ها خون بهاو دو دختر به خاندان مهدي بدهند و قرارداد صلح در بين آنها بسته شده بود.انتقام: در روزي كهخوانين اسدي و عليمحمدي به سركردگي پاپي علي حسن خان براي مراسم فاتحه خواني دو نفراز فوت شدگان مرادخاني به ميان آنها رفته بودند پاپی و عباسی (قاتلان هادی خان)نیز همراه او هستند. اتفاق ناگواری افتاد؛توضیح آنکه دو نفر از مرادهابرای غارت به گاماسیب می روند که کشته می شوند ، مرادیها جنازه آنها را میاورند و برای آنهامراسم عزاداری می گیرند در مراسم فاتحه خانی ملکعلی خان قاتلان برادرش را می بیند، بعد از صرف ناهار پاپی پسرنظرعلی خانبرای دیدن خواهرش (طاووس) که همسر سلیمان پسر افراسیاب خان مرادی است به آن طرف رودخانه باولی می رود ، ملکعلی خان با هماهنگی قبلی به سراغ یکی از عباسی پسر دیگر نظرعلی خان رفته و طرح یکتوطئه نقشه کشیده اند که هر دو پسر نظرعلی خان را به طور همزمان به قتل برسانند وخودش نیز عباسی را زیرنظر دارد در مراسم ترحیم قیافه ها خبر از وقوع حادثه ای می دهد ؛ ملکعلی خان باکاردی که در دست دارد و با آن کله قند خورد می کند عباسی را زیر نظر دارد و سپس بهاو حمله ور شده و او را می کشد از طرفدیگر مابقی توطئه گران بر سر پاپی ریخته و هر چقدر خواهرش با جان و دل مانع می شودبه او توجهی نمی شود و افراسیاب خان او را نیز به قتل می رساند. پاپی علی حسن خانبه سراغ مادیان خود می رود که آن را زنجیر کرده می بیند و این به معنای آنست کهباید پیاده برگردند. و این دو خاندان پنهاني نقشه قتل پسران نظرعلي خان را كشيده بودندو اين دو را به ناگاه به قتل رساندند. به اين ترتيب خاندان مهدي و مرادخاني ها آتشانتقامي دوباره و اين بار شعله ور تر را در بين اسدخاني ها زنده كردند و تمام ايل بيرانوندرا از خود متنفر و منزجر ساختند. جنگ گلهو: بعد از چندروز خوانين اسدي و خوانين عليمحمدي به سركردگي پاپي­علي­حسن­خان عليمحمدي در منطقهگلهو بر سر خوانين مرادي و خاندان مهدي تاختند و آنها را تار و مار كردند و اين دوخاندان را تا ميان ايل حسنوند تا حدود سلسله راندند. اين دو خاندان سالها در بين ايلحسنوند زيستند و بعد از آنكه سلطان محمد پسر ميرزا احمدخان پسر زين العابدين خان مراديبه رياست اين دو خاندان رسيد توانست با خريداري منطقه ريمله از خوانين سرهنگي به مرزهايايل بيرانوند نزديك شود و در زمان حمله امير احمدي به لرستان به فرمانده قواي غرب نزديكشود و دوباره شأن خوانين مرادي را تا حدودي برگرداند. با اين اقدام سلطان محمد مرادي،خاندان مرادي به ميان ايل بيرانوند بازگشته و هويت خود را دوباره در ميان ايل به اثباتبرسانند اما عجيب آنكه خاندان مهدي كه يك شاخه از چهار شاخه مهم از خوانين بيرانوندهستند بعد از بازگشت نسب خود را گم كرده و در برابر خاندان مرادي رنگ باختند و در اينخاندان هضم شدند و نام نشاني را كه از اول به آن صورت نداشتند در بازگشت همراهخوانین مرادی به میان ایل بیرانوند به كلي از دست دادند و حتي امروزه بسياري از آنانبا فاميلي مرادي ادعا دارند كه از خوانين مرادي هستند و به اين ترتيب به كلي نام نشانخود را در تاريكي مطلق در تاریخ درخشان ایل بیرانوند در پیشینه لرستان فرو ببرند.