نوروزنامه خیام نیشابوری

[چکامه91]

.... اکنون فصلی در منفعت شراب و مضرت و دفع مضرت شراب ها ياد کنيم از گفتار جالينوس حکيم و محمد بن زکريای رازی و خواجه ابوعلی سينا و اطبای بزرگ.

منفعت شراب مست کننده، طعام را هضم کند، و حرارت اصلی يعنی حرارت غريزی را بيفزايد. و تن را قوی کند و پاک گرداند به بول و عرق و بخار.

مضرتش، نشايد کودکان را که سخت گرم مزاج باشند. دفع مضرتش، اگر آيد حاجت مردم گرم مزاج را بخوردن اين شراب به آب و گلاب ممزوج کنند تا زيان نکندو السلام.

منفعت شراب سپيد و تنگ، غذای کمتر دهد، و مردمان گرم مزاج را بشايد. و صفرا براند به بول اندک اندک.

مضرتش، خداوند معده سودايی را از وی شکم پر باد گردد و درد مفاصل آرد.

دفع مضرتش با سپيد باها وتوابل و تباهه خشک کنند تا زيان ندارد و منفعت کند.

منفعت شرابی که نه تيره بود و نه تنک، چون نيکو آيد موافق ترين شراب ها است. مردمان معتدل مزاج را شايد.

مضرتش، مردمان گرم مزاج را زيان دارد.

دفع مضرتش، ممزوج کنند به آب و گلاب و به علی باروای تا زيان ندارد.

منفعت شراب تلخ و تيره، باد بشکند، و بلغم را ببرد. و درد معده و درد شکم را سود دارد.

دفع مضرتش، به آب ممزوج و با طعام ها، ترش خورند. و نقل ميوه ها، ترش کند تازيان ندارد.

منفعت شراب ريحانی، دل و معده را قوی کند، و بادها بشکند و تب ها که از بيماری خاسته بود سود دارد.

مضرتش، درد چشم و درد سر آورد و زود بر سر رود.

دفع مضرتش، به کافور و گلاب و بنفشه، نقل ميوهای ترش گردانند.

منفعت شراب نو، خون در تن بيفزايد، و رگ ها پر کند و بخار از او بر سر شود.

مضرتش ، نشايد مردمان را که تری دارند، و باد بر ايشان غلبه دارد و تن های پر خلط دارند.

دفع مضرتش، قليه ها، خشک با افزار بايد خورد، و نقل ميوه خشک کند.

شراب، خداوندان باد و بلغم را نيک است، و معده و جگر گرم را بشايد، و آن را(که) از بخار در رنج باشد.

مضرتش، مردمان لاغر را خشک و نزار را زيان دارد.

دفع مضرتش، با آب بياميزند و کشکاب خورند، و طعام های سرد و ميوه های تر زيان دارد.

....