مدل های برنامه ریزی درسی

[*خانم معلم *]

انواع مدلهای تکنیکی را میتوان به چند گروه تقسیم کرد :

1-مدل بابیت
2- مدل تایلر
3- مدل تابا
4-مدل سیلور و الکساندر
5- مدل هاکینز



-مدل بابیت


در آغاز قرن بیستم استاد تعلیم و تربیت دانشگاه شیکاگو (بابیت ) علاقمند بود برنامه درسی متناسب با زمان را جایگزین برنامه موجود کند و روشهای جدید و نو را به کار گیرد او معتقد بود با استفاده از علم میتوان به مدلهایی که از طریق تجربه زندگی به دست نیامده نایل گشت . طبق نظر بابیت از هدفهای مبهم وخیلی سطح بالا مانند ساختن منش فرد ، فرهنگ وخودشناسی باید پرهیز شود زیرا تنها هدفهایی ویژه هستند که در تهیه برنامه درسی اصول تدریس و آگاه ساختن والدین و معلمان همانند راهنمایی روشن ادامه مسیر را میسر می سازد بابیت میگوید هدف ها باید واضح باشد در نوشتن هدفها باید از زبان روزمره استفاده شود به گونه ای که به آسانی قابل فهم باشد و از هدفهای کلی پرهیز شود مثلا در توانایی مراقبت از سلامت خود به قدری کلی است که قابل استفاده نیست این هدف باید به هدفهای ویژه تجزیه شود .مثال :<توانایی برای مراقبت خود در مقابل جانوران کوچک میکروسکوپی.

- مدل تایلر


تایلر معتقد بود که برنامه ریزان درسی باید مراحل زیر را انجام دهند :
1-تهیه و تنظیم هدفهای آموزشی مدرسه
2- تهیه وتنظیم تجربه های آموزشی مربوط به هدفها
3- سازماندهی تجربه ها
4-ارزشیلبی هدفها
تایلر چنین نظریه داشت که برنامه ریزان باید هدفهای کلی را بر اساس گرد آوری اطلاعات از 3 منبع مواد درسی ،یادگیرنده و جامعه تعیین کند او میگوید که تجربه های یادگیری طوری تنظیم شود که باید بیشترین تاثیر را روی یادگیرنده بگذارد . او عقیده داشت که آرا ، مفاهیم ،ارزشها و مهارت ها باید مانند دانه های تسبیح در تهیه برنامه درسی قرار بگیرند . همچنان ارزشیابی را در برنامه درسی بسیار مهم شمرد که معلم میتواند, به واسطه ارزشیابی است که معلوم میگردد که برنامه موثر بوده است یا نه .


- مدل هاکینز


نمونه دیگری از مدلهای علمی – تکنیکی است که هفت مرحله دارد:
1- مفهومی ساختن برنامه درسی ومشروعیت بخشی
یعنی در پرتو نیازها ، برنامه های درسی پیشنهاد شده مشروعیت پیدا کند
2- تشخیص
مستلزم دو وظیفه است الف – تبدیل نیازها به قضایا ب- استنتاج هدفهای کلی و جزیی از این نیازها
3- انتخاب محتوا : به چیستی برنامه درسی مربوط میشود محتوا در برگیرنده حقایق ،مفاهیم ، اصول نظریه ها و تعمیمها می باشد
4- انتخاب تجربه های یادگیری : در این مرحله معلم در مورد مواد آموزشی از قبیل کتابهای درسی ، برنامه های نرم افزار ، فیلمها ، کتابهای مرجع و غیره تصمیم گیری می کند.
5- اجرا : برنامه درسی بعد از انتخاب و سازماندهی تجربه ها برای اجرا آماده میشود
6- ارزشیابی : این مرحله سر تا سر حیات برنامه درسی ادامه پیدا میکند ودادها از نو مرتب میشوند
7- نگهداری برنامه : آخرین مرحله از مدل هاکینز می باشد


- مدل تابا
او از روش پایین به بالا به مدل تایلر شباهت داشت هیلدا تبا عقیده داشت که آنانیکه برنامه درسی را عملی میکنند یعنی معلمان باید در برنامه درسی شرکت نمایند و معلمان باید در برنامه درسی شرکت نمایند معلمان باید با یک روش استقرایی از امور جزیی به طرح کلی برسند که هفت مرحله اصلی را در برنامه خود شمرد :
1- تشخیص نیاز : با تعیین نیاز شاگردان ، معلمان جریان درسی شروع می کند
2- تعیین هدف:پس از تعیین نیازها معلم هدفهای قابل تحقق را معین می سازد
3- انتخاب محتوا: با توجه به هدفهای تعیین شده محتوای مناسب انتخاب میشود محتوا نه تنها با هدفها باید سازگار باشد بلکه اعتبار و اهمیت لازم را نیز باید دارا باشد
4- سازماندهی محتوا: معلم نباید به انتخاب متوا اکتفا کند بلکه لازم است با توجه به رشد فراگیران پیشرفت وعلایق آنها محتوا را سازمان دهد
5- انتخاب تجربه های یادگیری: محتوا به شاگردان ارائه میشود و آنان محتوا را مرتب وساطمان میدهنداز این نظر روشهای تدریس معلم مستلزم درگیری شاگرد با محتوا است
6- سازماندهی فعالیتهای یادگیری: همانطور که محتوا توالی وسازمان پیدا میکنند یادگیری نیز لازم است سازمان یابد.توالی فعالیتهای یادگبری بر اساس محتوا انجام میگیرد امام معلم باید شاگردان ویژه رانیز در نظر داشته باشد
7- ارزشیا بی: برنامه ریز درسی باید تعیین کند که چه هدفهایی تحقق پیدا کرده اند .برای این کار ارزشیابی صورت میگیرد شیوه های ارزشیابی باید از سوی شاگردان ومعلمان تدوین یابد.



- مدل سیلور و الکساندر


این دو دانشمند یک رویکرد سیستماتیک چهار مرحله ای را در برنامه ریزی درسی ارابه کردند
1- هدفهای کلی ، هدفهای جزیی و حیطه ها : برنامه ریزان درسی با تحلیل هدفهای کلی وجزیی برنامه ریزی را شروع کنند .که چهار چیز باید مد نظرشان باشند ا لف : رشد شخصی ب: روابط انسانی ج: مهارتهای یادگیری د: تخصصی کردن
2- طراحی برنامه درسی : در این تصمیم گیریها دیدگاههای فلسفی تاثیر دارند که آیا برنامه درسی به رشته های علمی تاکید میکنند ؟ یا به یادگیرنده و یا نیازهای جامعه ؟
3- اجرای برنامه درسی : یعنی روشها وموادی که برای کمک به یادگیری دانش آموزان مورد استفاده رار میگیرد
1- ارزشیابی برنامه درسی : ارزشیابی باید روی طرح برنامه درسی ، کیفیت آموزش و رفتارهای یادگیرنده تمرکز یابد.