ازدواج یکی از مهم ‌ترین حوادثی است که در زندگی هر انسانی رخ می‌دهد . لذا دارای اهمّیت در خور توجهی است. نظر به اهمّیت ازدواج و تشکیل خانواده و تأثیر آن در تداوم و استحکام خانواده، تربیت فرزندان، داشتن زندگی سالم توأم با رضایت و خوشبختی و احساس موفّقیت، ضرورت دارد دختران و پسران هنگام ازدواج از خدمات مشاوره ‌و آگاهی مناسبی بهره ‌مند شوند و از این طریق با اهداف، وظایف و حقوق یک دیگر به خوبی آشنا شوند. امروزه دختران و پسران جوانی که در آستانه‌ ی ازدواج می‌ باشند با بهره ‌گیری از خدمات مشاوره ‌ی ازدواج می ‌توانند با گام ‌های راسخ ‌تر، و آرامش و اطمینان بیشتری در راه پرپیچ و خم ازدواج و تشکیل خانواده گام نهند و در نهایت در این مهم موفّق باشند. متأسفانه در جامعه ‌ی ما در برخی موارد دختران و پسران بدون مطالعه و آگاهی کافی، تنها به اتّکای احساس و ذوق، منهای دقّت در ابعاد گوناگون اخلاقی، جسمی و روانی با یک دیگر ازدواج می ‌کنند و پس از ازدواج نیز به دلایل عدم آگاهی، نا خواسته به این مشکلات دامن می ‌زنند.
در این جا توجّه شما را به نکاتی چند جهت انتخاب همسر جلب می‌ کنیم :
اوّل: نسبت به کلّ ماجرا واقع ‌بین باشید
تابعِ احساسات نگردید و به شکل منطقی جوانب کار را بسنجید. در تداوم یک ازدواج، دوست داشتن و عشق اگرچه شرط لازم است ولی کافی نیست. پس به سایر مسائل مهم نیز بپردازید رویایی نیندیشید.
دوّم: شریک احتمالیِ زندگی خود را بشناسید
در چهارچوب آن‌ چه در آیین و فرهنگ شما مجاز می ‌باشد، قبل از تصمیم‌گیری برای ازدواج، شریک احتمالی زندگی خود را بیشتر بشناسید. این شناخت یا به واسطه‌ ی رفت‌ و‌آمد و پرسش‌ های مستقیم حاصل می‌ گردد و یا از طریق دیگر آشنایان. توجّه داشته باشید دوستان فرد، گاه برخی حقایق را پنهان می ‌کنند پس شاید بهتر باشد در بعضی مواقع به صورت غیرمستقیم به پاسخ برسید. در مجموع شما بایستی در مورد خلق و خوی، افکار، عقاید، خواسته‌ ها، عادات، دیدگاه‌ ها، حساسیت‌ ها، نوع برخورد، توانایی‌ های ارتباطی و . . . وی شناخت پیدا کنید. طرز برخورد فرد را در موقعیت‌ های بحرانی و در برابر مادّیات بشناسید.
سوّم: اعتقادات و باورهای مذهبی طرف مقابل را جویا شوید
عقاید و باورهای همسر احتمالی خود را در مورد آیین، مذهب و مقدّسات‌ِ خود جویا شوید و ببینید که آیا برداشت او از این امور با برداشت شما سازگار است یا خیر؟ چرا که اگر نقطه ‌نظرات این شخص برای شما قابل قبول نباشد احتمال وقوع مشکلات شدیدی می ‌باشد مگر آن که در این زمینه انعطاف ‌پذیر باشید و بتوانید خود را در چهارچوب نظرات او قرار داده و شیوه‌ی زندگی او را بپذیرید پس به طرف مقابل اجازه دهید به‌ وضوح برداشت خود را از این امور بگوید و انتظارات خود را در مورد عقاید شما به عنوان همسر، بیان نماید.
چهارم: برخورد همسر احتمالی خود را در موقعیت‌ های مختلف بررسی کنید
هرچه بیشتر در شرایط متفاوت و متعددی همسر احتمالی خود را ملاقات کرده و مورد مشاهده قرار دهید نشانه‌ های بیشتری از طرز برخورد او با مردم را در موقعیت‌ های مختلف مشاهده خواهید نمود.
پنجم: خواسته‌ ها و انتظارات یک‌ دیگر را مورد مطالعه قرار دهید
شما بایستی بدانید همسر آینده‌ی شما چه انتظاراتی از خود و شما دارد. شما باید در مورد مسائل مهم زندگی به توافق برسید. به طور مثال شما باید بدانید:
* در چه شهر یا کشوری زندگی مشترک خود را آغاز خواهید کرد؟
* زندگی خود را با خانواده ‌ی همسر آغاز خواهید کرد یا به طور مستقل؟
* زمان بچه‌ دار شدنتان حدوداً‌ چه مدت پس از ازدواج خواهد بود؟
* نظر همسر احتمالی شما در مورد شغل و فعالیت ‌های خارج از منزل چیست؟
* نظر همسر احتمالی شما در مورد رابطه‌ ها و معاشرت خانوادگی و دوستانه چیست؟
* بررسی کنید که تعهد وی در قبال خانواده و افراد فامیلش چگونه است و در آینده چه تعهداتی نسبت به آن‌ ها دارد و تأثیر این موضوع بر زندگی شما چگونه خواهد بود؟
ششم: با خود واقعیتان مشورت کنید و به ندای درونی خود گوش فرا دهید
از خود بپرسید آیا این فرد همان کسی است که واقعاً به دنبالش بوده‌ام؟ آیا می ‌خواهم که این مرد یا زن، پدر یا مادر فرزند من باشد؟ اگر پاسخ صریحی ندارید دوباره روی موضوع تمرکز کنید و سعی کنید پاسخی قاطع برای آن قبل از ازدواج بیابید؛ چرا که ازدواج یکی از بزرگ‌ ترین و مهم ‌ترین مسائل زندگی شما است و آینده ‌ی فرزندان شما را تحت‌ الشّعاع قرار می ‌دهد.
هفتم: دلایل مناسبی برای ازدواجتان پیدا کنید و خود تصمیم‌ گیرنده ‌ی نهایی باشید
هرگز تحت فشار برای ازدواج متقاعد نشوید. تنها خوب بودنِ احساساتِ اطرافیان در مورد طرف مقابل کافی نیست ‌قلب و منطق شما نیز باید در این کار رضایت دهد. ضمن احترام به تجربه و عقاید اطرافیان، به ویژه والدین و حفظ آداب و رسوم فرهنگی و اعتقادی، تصمیم نهایی را خود بگیرید و به مواردی از قبیل پول و ثروت، شهرت، خروج از کشور و غیره اکتفا نکنید.
هشتم: نسبت به سلامت جسمی و روانی طرف مقابل اطمینان حاصل کنید
این مورد بسیار مهم می‌ باشد. شناخت سلامت جسمی و روانی طرف مقابل کمک بسیار بزرگی به شما می ‌کند تا بدانید که طرف مقابلتان آیا وابسته به مواد مخدّر یا دارای بیماری‌های خاص جسمی و روانی می‌ باشد یا خیر؟ دانستن این موضوع تأثیر به‌ سزایی در تصمیم ‌گیری شما خواهد داشت.
نهم: وجود تناسب فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و شخصی
در مواردی مانند طبقه‌ی اجتماعی، سن، میزان تحصیلات و توانایی‌ های هوشی تناسب داشته باشید این موارد را جدّی بگیرید و عجله نکنید. با توجّه به این که بسیاری از ازدواج ‌ها به دلیل دستپاچگی و عجله‌ کردن در تصمیم‌ گیری در نهایت به شکست منتهی می‌ شود در تصمیم خود برای قبول یک ازدواج عجله نداشته باشید. حتماً در مورد فردی که می‌ خواهید عمری را با وی سپری کنید، تحقیق کنید. به شناخت برسید و وقت بگذارید صرفاً به دلیل نا امید شدن از ازدواج تن به یک ازدواج نامناسب ندهید و خود را به فهرست قربانیان ازدواج اضافه نکنید.
دهم: از خداوند کمک و راهنمایی بگیرید
با ایمان و توکّل به خدا از او بخواهید تا در انتخاب صحیح زندگی شما را یاری کرده و مسیر مناسبی را پیش رویتان قرار دهد. چنان چه پس از مطالعه‌ ی نکات مذکور هنوز در تصمیم‌ گیری خود دچار تردید هستید می‌ توانید به مشاورین حاضر در مراکز مشاوره رجوع کرده و با آن ‌ها مشورت نمایید.
پرسش‌های قبل از عقد و عروسى
موضوعات قابل طرح در گفت‌ و ‌گوى قبل از مراسم عقد مختلف است زیرا افراد عقیده ‏ها، آرمان ‌ها، اهداف ‏و خواسته ‏هاى گوناگونی دارند. البته بعضى از مسائل و موضوعات، عمومى است و ضرورت دارد جوانان قبل از ازدواج براى آگاهى یافتن از ویژگى‏ هاى جسمی، روانى و اخلاقى یک ‌دیگر آن‌ ها را مطرح کنند و درباره ‌ی آن‌ ها به گفت‌ ‌و ‌گو بنشینند. ناگفته پیداست، این‌گونه جلسات حتماً باید تحتِ اشراف خانواده ‏هاى دوطرف صورت پذیرد، زیرا مذاکره ‌ی مستقیم و بدون اطلاع خانواده‌ ی دختر و پسر مطلوب عُرف و در اکثر موارد مورد پسند شرع و عقل نیست و به جاى این که زوج‌ های جوان را به حقیقت برساند، مایه ‌ی انحراف و مشکلات دیگر مى‏ شود.
۱- خط مشى کلّى زندگى آینده
مُراد تبیین مبناى زندگى آینده‌ است. براى مثال جوان متدیّن مى ‏خواهد زندگی ‌اش‌ بر اساس قوانین اسلام بنا شود. در این جا باید از میزان پای ‌بندى افراد به ارزش‏ هاى دینى و اخلاقى سؤال شود.
۲- اهداف زندگى
یعنى اهدافی ‌که هر کدام قصد دارند در زندگى آینده ‌شان‌ دنبال کنند. هدف ‏ها و آرمان ‌هاى علمى و تحصیلى، اجتماعى و شغلى براى مثال: تا چه اندازه به ادامه ‌ی تحصیل علاقه‏ مند است و مشکلات تحصیل را تحمل مى ‏کند؟ شغل مناسب و مورد علاقه ‏اش چیست؟ به جایگاه اجتماعى افراد چه اندازه اهمیت مى‏ دهد؟ از نظر اقتصادى و مالى به چه سطحى مى‏ اندیشد و حداقل و حداکثر حقوق ماهیانه ‌ی مدنظر وی چه‌قدر است؟
۳-چگونگى رابطه با خانواده و بستگان
براى مثال: چه اندازه به رفت ‌و آمد با اقوام و خویشان و نیز دوستان اهمیت مى ‏دهید و بر آن اصرار مى‏ ورزید؟ به آداب و رسوم فرهنگى و اجتماعى رفتار با بستگان چه‌قدر پای ‌بندید؟
۴-درخواست‏ها و انتظارات دو طرف از یک‌دیگر
۵-شیوه‌ی تربیت فرزندان و مسئولیت آن برعهده‌ی چه کسی باشد؟
۶- نقص‏هاى جسمانى و بیمارى‏هاى مزمن احتمالى یک‌دیگر
توجّه به نکات زیر باعث می‌شود تا گفت‌وگوها به شکل مناسب انجام گیرد و دو طرف بتوانند نتیجه ‌گیری بهتری داشته باشند.
الف- گفت‌و‌گو باید با خونسردی و آمادگى قبلى، در فضایى آرام و بدون خوف و فشار از طرف دیگران صورت گیرد.
ب- گفت‌‌و‌گو پس از انجام خواستگارى رسمى از طرف خانواده‌ها، تحقیق و آگاهى از بعضى شرایط که در مرحله ‌ی تفحّص به دست مى‏آید، انجام گیرد نه در ابتداى آشنایى! به عبارت دیگر، در واپسین مراحل تحقیق و قبل از مراسم عقد، بایستی گفت‌و‌گو تحقق یابد.
ج- براى موفّقیت بیش‏تر، دو طرف باید در ابتداى جلسه از یک‌ دیگر بخواهند صادقانه به پرسش‏ها و مسائل مطرح شده پاسخ دهند تا از صفات اخلاقى و خصوصیات یک‌ دیگر آگاهى یابند.
انواع ازدواج
ازدواج انواع و اقسام مختلفی دارد. وقتی توانستید نوع ازدواج خود را تشخیص دهید، آن‌ وقت بهتر می‌ توانید تصمیم بگیرید که آیا از ازدواج خود راضی هستید یا فکر می ‌کنید باید تغییراتی در آن ایجاد کنید.
ازدواج یکنواخت
ازدواجی است که همسرتان را از ته قلب دوست داشته‌ اید. اما با گذشت زمان و درگیر شدن شما با مسائل و مشکلات روزمرّه همچون بچه‌داری و سایر فعالیت‌ها، از هم‌ دیگر دور شده‌اید و شما به نُدرت هم ‌دیگر را می‌ بینید. البته این اشکالی ندارد، اما آرزو داریم که می ‌توانستید زمان بیشتری را با هم گذرانده و چیزی بیشتر و فراتر از هزینه‌های خانه را با هم شریک می‌ شدید.
همان طور که جدا شدن و دور شدن شما از یک‌دیگر زمان برده است، نزدیک شدن دوباره به یک ‌دیگر نیز نیازمند گذشت زمان است پس نترسید و مطمئن باشید که اگر همه‌ی تلاشتان را به کار گیرید همه چیز مثل روز اول خواهد شد. با پیدا کردن ساعاتی که بتوانید آن را در کنار همسرتان بگذرانید شروع کنید. باید دوباره کشف کنید که همسرتان چه‌قدر موجود شگفت‌انگیزی است و چه‌قدر دوستش دارید. به چیزهای مورد علاقه‌ ی همسرتان علاقه نشان دهید تا بتوانید زمانی را در کنار یک‌دیگر به خوبی و خوشی بگذرانید. به دنبال موقعیت‌ هایی باشید که بتوانید زمانی را در خلوت کنار همسرتان بگذرانید تا دوباره از نزدیک با خصوصیات عالی او آشنا شوید.
ازدواج سوء‌استفاده‌گرانه
این ازدواج، ازدواجی است که در آن شما چه جسماً و چه روحاً مورد سوء‌استفاده ‌ی طرف مقابلتان قرار می ‌گیرید. در بسیاری از موارد، این عادتی است که از دوران کودکی در فرد ایجاد شده از این‌رو ازبین بردن آن نیازمند عشق و مشاوره‌ی فراوان است. هیچ کس نباید به چنین ازدواجی راضی شود همه شایسته ‌ی یک ازدواج و زندگی زناشویی عالی بدون هیچ‌گونه سوء‌استفاده می ‌باشند. باید برای خودتان و فرد سوء‌استفاده‌گر از متخصّص کمک بگیرید اگر طرف مقابلتان تمایلی به انجام این کار نشان نداد، آن ‌گاه باید از متخصص بخواهید به شما کمک کند که چه طور با چنین موقعیتی کنار بیایید؟ باید بدانید که اگر این سوء‌استفاده و بدرفتاری‌ها ادامه پیدا کند، تنها راه چاره‌ ی شما ترک آن زندگی است.
ازدواج با مقام و عنوان
البته مهم است با مردی ازدواج کنید که بتواند از عهده ‌ی نیازهای شما برآید، اما اگر با کسی فقط به خاطر ثروت یا مقام او ازدواج می‌ کنید که هیچ وجه اشتراکی با هم ندارید، خیلی زود متوجّه خواهید شد که همواره پول، همه چیز نیست. اگر ازدواج شما یکی از این نوع ازدواج ‌ها باشد، چه باید بکنید؟
مطمئن باشید که هیچ وقت دیر نیست و همیشه می ‌توانید چیزهای جدیدی در مورد همسرتان کشف کنید که بتوانید او را در قلبتان جای دهید. سعی کنید به کارهای مثبتی که همسرتان برای شما و بچه‌ها انجام می ‌دهد فکر کنید. از او به خاطر آن نقاط مثبت تشکر کنید و سعی کنید به چیزی ورای مقام یا وضعیت مالی او فکر کنید. برای شناخت همسرتان وقت بگذارید و رابطه‌ ای عمیق‌ تر با وی ایجاد کنید.
ازدواج همسر غایب
در اینگونه ازدواج‌ ها سَرِ همسرتان آن‌قدر به کار و فعالیّت ‌های خارج خانه گرم است که شما هیچ ‌وقت هم‌ دیگر را نمی‌بینید. شغل ‌هایی هستند که فرد مجبور است زمان زیادی را خارج از خانه و دور از خانواده بگذراند افرادی هم هستند که برای کارشان بیشتر از خانواده ‌شان وقت می ‌گذارند. این مسئله ممکن است به خاطر حس منفی وفاداری به کارفرما باشد یا این که بخواهند در کارشان همیشه برتر و اوّل باشند. به علاوه، کارها و فعالیّت‌های زیادی وجود دارد که بتواند زمان و حواس افراد را از آنِ خود کند، اما اگر می‌ بینید این کارها به بهای از دست دادن همسر و فرزندانتان تمام می‌ شود، مراقب باشید؛ چون ارزشش را ندارد.
دلیل این مشکل در زندگی شما هر چه که باشد، دیگر زمانش رسیده است که دست از آن بردارید و ببینید برای کم کردن زمانی که خارج از منزل می‌گذرانید و اضافه کردن به زمانی که کنار همسر و خانواده‌تان می‌گذرانید چه باید بکنید؟ ممکن است ابتدا شکل قربانی کردن خودتان را داشته باشد. اما اگر همراه با همسرتان تصمیم بگیرید که برای رشد و توسعه‌ی ازدواج و زندگیتان چه می ‌توانید بکنید، مطمئن باشید که به لذّت عمیقی خواهید رسید.
ازدواج بادوام
این‌ ازدواج، جزء ازدواج‌هایی است که هر کسی رؤیای آن را در سر می ‌پروراند. پیرمرد و پیرزنی را که گاهی می ‌بینید دست در دست هم‌ دیگر لبخند زنان در خیابان قدم می‌ زنند چنین ازدواجی داشته‌ اند.
این ازدواج ‌ها اتفاقی به وجود نمی‌آیند. با تلاش‌ های مداوم، روزانه و مثبت به وجود می ‌آیند برای داشتن یک ازدواج با دوام باید تلاش کرد ازدواجی که در برابر مشکلات مالی و اقتصادی، بیماری‌ها، مشکلات فرزندان، شکستن قلب‌ها و خیلی مسائل و مشکلات دیگر طاقت بیاورد؛ ازدواج بادوام است. چون زوجین از تمام این مشکلات با کمک و همکاری یک‌ دیگر گذشته ‌اند.
برای گذشتن از سد مشکلات و موانع موجود بر سر راه خوشبختیشان است در دست یک دیگر تلاش کرده‌اند. خنده‌ها، گریه‌ها، شادی‌ها، غصه‌ها و کارها یشان با هم و در کنار هم بوده است. می ‌دانند که همیشه می‌توانند روی مساعدت یک دیگر حساب کنند. چنین ازدواجی برای تک‌تک ما امکان ‌پذیر است. فقط باید بخواهیم و هر روز، هر هفته، هر ماه و هر سال برای به دست آوردن آن تلاش کنیم. ازدواج شما کدام یک از این‌ ها است؟ آیا می ‌خواهید همین وضعیت را حفظ کنید؟ یادتان باشد که هیچ‌وقت دیر نیست و اگر هم‌ دیگر را دوست بدارید و تلاش کنید، می ‌توانید خوشبخت‌ ترین زندگی را از آنِ خود کنید.