برگزاری کلاس درس " نوروپسیکولوژی ( neuropsychology ) "

[نارون1]

جلسه سوم : اناتومي دستگاه عصبي از دید کالبد شناسی

دستگاه عصبی از دو بخش تشکیل شده است :

- دستگاه عصبی مرکزی

- دستگاه عصبی پیرامونی ( محیطی )


دستگاه عصبی مرکزی : از مغز و نخاع تشکیل گردیده‌است.


دستگاه عصبی محیطی:که شامل >> دستگاه عصبی تنی و دستگاه عصبی خودمختار ( شامل : اعصاب سسمپاتیک و پاراسمپاتیک ) ،می باشد .

دستگاه عصبی محیطی ، از۱۲ جفت رشته‌های عصبی مغزی و ۳۱ جفت رشته‌های عصبی نخاع تشکیل گردیده‌است که مغز و نخاع را به سایر قسمت‌های بدن ارتباط می‌دهند. و خود از دو قسمت حسی که وظیفه ی آن انتقال اطلاعات حسی از اندام های حسی (مانند پوست و گوش و ... ) به قسمت مرکزی ست و قسمت حرکتی که شامل انتقال فرامین حرکتی به سوی اندام های حرکتی ست .








ام‌آرآی از مغز.



کارکرد دستگاه عصبی سمپاتیک و پاراسمپاتیک :

- اعصاب سمپاتیک هنگام تهدید ، منابع انرژی را تحریک ، ساززماندهی و بسیج می کند و اعصاب پاراسمپاتیک ، انرژی را ذخیره می کند .

- تغییرات سمپاتیک ، شاخص انگیختگی روانی هستند و تغییرات پاراسمپاتیک ، شاخص آرمیدگی روانی .






-
چيدمان دستگاه عصبي (بخشهاي دستگاه عصبي , پرده هاي مغز ,بطن ها و مايع مغزي نخاعي,سد خوني مغزي )



مغز در داخل جمجمه ی استخوانی قرار گرفته است و نخاع در حفره ی استخوانی نخاعی و توسط ستون مهره ها محافظت می شود

هم مغز و هم درون پرده ای به نام مننژ که شامل سخت شامه ، عتکبوتیه و نرم شامه قرار گرفته است و مایعی مغزی نخاعی آن را پر کرده است که مانع از اصابت مغز و نخاع به قسمت استخوانی در هنگام حرکت و ضربه دیدن می شوند.


مغز و نخاع از دو قسمت خاکستری که شامل جسم سلولی نورون هاست و قسمت روشن که شامل زوائد آسکون و دندریت نورون هاست تشکیل شده است

در مغز قسمت خاکستری در بخش بیرون و چین خوردگی های مغز و در نخاع بخش خاکستری قسمت داخلی نخاع را تشکیل می دهد که حاوی نورون های رابط برای برقراری ارتباط بین نورون ها نیز هست
عامل محافظت دیگر از مغز سد خونی مغزی ست این سد از مویرگ‌های ویژه تشکیل شده که بر خلاف ساختار عادی در مویرگ‌ها دارای منافذ معمول نبوده و اتصال بین سلولی در آنها از نوع اتصال‌ محکم
است و در نتیجه بسیاری از ملکول‌ها و ریز ملکول‌ها و همچنین باکتری‌ها قادر به گذشتن از آن‌ها(از طریق دیفیوژن) و رسیدن به مایع مغزی نخاعی در مغز نیستند.


متقابلاً سطح اندوتلیال این مویرگ‌ها از پروتئین‌های ویژه پوشیده شده که توسط آنها ورود گلوکز به مغز بعنوان تغذیه امکان‌پذیر می‌گردد. همچنین تبادل گازی (اکسیژن- دی‌اکسید کربن) بین خون گردشی و مغز از این سد بدون مشکل قابل انجام است





بخشی از شبکه مویرگی مغز که وظیفه تغذیه سلول‌های مغز را بعهده دارند.




بخش‌های باز و وسیع مغز که از مایعی پر شده است، بَطن مغز یا شکمچه مغز نامیده می‌شود که با بالا رفتن سن افراد، بطن مغز بزرگتر می‌شود و نورون‌ها از بین می‌روند.

درون مغز چهار بطن وجود دارد که به نام‌های بطن چپ، بطن راست (هر دو جانبی) و بطن‌های سوم و چهارم شناخته می‌شوند.

و بطن راست و چپ از راه سوراخ میان‌بطنی به داخل بطن سوم مرتبط بوده و بطن‌های سوم و چهارم هم توسط مجرای سیلویوس به هم راه دارند.









-
سلولهاي دستگاه عصبي ( اناتومي سلولهاي عصبي , سلولهاي گليال)


دستگاه عصبی از دو نوع سلول ساخته است سلول های عصبی که نورون نامیده می شوند و خود شامل سه نوع حرکتی ، حسی و رابط هستتند و سلول های غیر عصبی که نوروگلیا نامیده می شوند و برخی به تغذیه از نورون می پردازند و برخی دیگر به عایق کردن نورون ها توسط ساخته میلین


نوروگلیا گرچه کوچکتر از نورون‌ها هستند ولی از لحاظ تعداد ۵ تا ۱۰ برابر نورون‌ها هستند به طوری که نصف حجم مغز و نخاع را شامل می‌شوند. این سلول‌ها به ۴ دسته کلی تقسیم می‌شوند:


آستروسیت‌ها >>> بزرگترین سلول گلیال


الیگودندروسیت‌ها >>با امتداد های خود ، آکسون های برخی از سلولهای عصبی مرکزی را در خود می گیرند . این امتدادها پر از میلین هستند که یک عایق چربی است . غلاف های میلین

حاصل از این امتدادها ، سرعت و کار این هدایت آکسونی را بیشتر می کند .



سلول‌های میکروگلیال >>> وظایف این سلول شامل :

- از سلول عصبی حمایت می کند

- سلول عصبی را تغذیه و ضایعات را پاک می کند .

- با ارسال علایم به سلول های عصبی و دریافت علایم از آنها ، در انتقال علایم دخالت دارند .

- در ایجاد و حفظ سیناپس ها و مدارهای گلیال نقش دارند .




سلول‌های شوان >>> یک قسمت میلینی دارند . این سلول ها می توانند ترمیم ( رویش مجدد ) پس از آسیب را هدایت کنند .




- نخاع شوكي


نخاع شوكي جزو دستگاه عصبي مركزي هست .كه از دو قسمت شاخه هاي پشتي و شاخه هاي شكمي تشكيل شده است


ریشه های شکمی محتوی نورون های حرکتی اند که پاسخ حرکتی را از دستگاه عصبی مرکزی به ماهیچه ها و غذه ها منتقل می کنند. ریشه های پشتی محتوی نورون های حسی اند که اطلاعات را از گیرنده های حسی به دستگاه عصبی مرکزی وارد می کنند .






باتشکر از دوست عزیز و گرامی آقای Majid_GC بابت همکاری در ارائه این مبحث