ریاضیات در گذرگاه تاریخ

[Sa.n]

قرن هفدهم در تاریخ ریاضیات قرنی عجیب و معجزه‌آسا است. از فعال ترین دانشمندان این قرن کشیشی پاریسی بود به نام مارن مرسن که می ‌توان وی را گرانب هاترین قاصد علمی جهان دانست. این شخص اطلاعات لازم را به دانشمندان می ‌داد و به ملاقات ایشان می ‌رفت و هر هفته آنان را در کلبه خود جمع می‌ کرد و وسیله تبادل افکارشان را فراهم می ‌ساخت. حتی برای این که بتواند آثار علمای مزبور را منتشر کند، شخصاً چاپخانه‌ای تهیه کرد و رابط مابین گالیله، دکارت، فرما و دیگران شد. به مدد همین اجتماعات بود که کولیر توانست آکادمی علوم پاریس را در سال 1666 تأسیس کند.



در سال 1609گالیله ریاضیات و نجوم را در دانشگاه پادوا در ایتالیا تدریس می ‌کرد.وی یکی از واضعین مکتب تجربی است.مخالفت او با اصول ارسطو اشکالات بزرگی برای وی تولید کرد و می ‌دانیم که در سال 1663 وی در سن هفتاد سالگی در برابر دادگاه تفتیش عقاید حاضر شد و چون بعد از کوپرینک اول کسی بود که حرکت زمین را به دور خورشید تأیید کرد محکوم گردید.وی قانون سقوط اجسام را به دست آورد و مفهوم شتاب را تعریف کرد و آن عبارت است از ازدیاد سرعت در هر ثانیه و همچنین قوانین حرکت گلوله روی سطح افقی و سطح شیبدار را نیز مطالعه نمود. گالیله موفق به اختراع دوربینی گردید که هنوز هم نام او را همراه دارد

.

در همان اوقات که گالیله نخستین دوربین خود را به سوی آسمان متوجه نمود در 31 مارس 1596در تورن فرانسه رنه‌ دکارت بدنیا آمد.وی به زودی با مارن مرسسن که یکی از همکلاس هایش بود دوست شد و پس از یک دوره فعالیت های نظامی و مسافرت های متعدد به پاریس و هلند در سال 1650 درسوئد زندگی را بدرود گفت. دکارت در میان همه کارهایش از عرضه نمودن افکار فلسفی خود در روابط بین انسان و طبیعت غفلت ننمود. کتاب وی به نامدیوپتریک که موضوع آن مسائل مربوط به مبحث نور بویژه انکسار می‌باشد جزو برجسته‌ترین آثار اوست.نام ریاضی ‌دان بزرگ سوئیسی «پول گولدن» را نیز باید با نهایت افتخار ذکر کرد. شهرت وی بخصوص بواسطه قضایای مربوط به اجسام دوار است که نام او را دارا می‌باشد و در کتابی به نام «مرکز ثقل» ذکر شده است.

دیگر از دانشمندان برجسته قرن هفدهم پی‌یردوفرما ریاضی ‌دان بزرگ فرانسوی است که در سال 1601 در بومون دوکانی متولد شد و در 1665 در کاستر درگذشت.وی مطالعات عمیق و جالبی درباره ریاضیات مطلق و نور کرد. یکی از برجسته ‌ترین آثار او «تئوری اعداد» است که وی بوجود آورنده آن می ‌باشد. در هندسه، فرما در همان زمان دکارت و مستقل از او مبانی هندسه تحلیلی را کشف کرد، گذشته از آن وی از دکارت نیز پیشی گرفت و اولین کسی است که این علم را در مورد فضای سه بعدی بکار برد.تجسمات رفیع و استادانه او در حساب عالی است تا جائی که استدلال بعضی از قضایای او فقط یک قرن بعد توسط کسانی از قبیلاولرولاگرانژ باز یافته شد و یکی از قضایای او را حتی امروز نیز نتوانسته‌اند ثابت کنند.ریاضی ‌دان بزرگ دیگری که در این قرن به خوبی درخشید ژیرار دزارک فرانسوی می ‌باشد که بیشتر به واسطه کارهای درخشانش در هنر معماری شهرت یافته بود. دزارک در هندسه آثاری ارزشمند دارد ومی ‌توان گفت که وی راه را به سوی آنچه که «هندسه جدید» نامیده می ‌شود بازکرد. او نخستین کسی است که درباره اشکال هندسی تنها به روابط متری مابین کمیات اکتفا نکرد و خواص تصویری را نیز در نظر گرفت و هندسه وضعی را پدید آورد.و بالاخره ریاضی ‌دان دیگر فرانسوی یعنی روبروال را باید نام ببریم که به واسطه ترازوی مشهوری که نام او را همراه دارد همه جا معروف است.



در اواسط قرن هفدهم کم‌کم مقدمات اولیه آنالیز عناصر بینهایت کوچک در تاریکی و ابهام بوجود آمد و رفته ‌رفته سر و صدای آن به گوش مردم رسید و فکرها را بدان‌ سوی متوجه ساخت. این نکته را نیز بایستی متذکر شد که مرکز ثقل علمی اروپا تغییر کرده بود. ایتالیا که مدت های مدید درخشیده بود کم‌کم به خاموشی می ‌گرائید. آلمان بلافاصله بعد از کپلر دچار جنگ های سی ساله شد و دیگر تا هنگام درخشیدن لایب نیتس گفتگوئی از آن در میان نبود. انگلستان در انتظار پیدایش موجود مافوق بشری همچون نیوتن بود و کشور هلند به انتظار هویگنس تنها به تربیت مردان علاقمند و متبحر اکتفا می‌کرد. در این احوال کشور فرانسه اولین مقام علمی را اشغال کرده بود. کدام کشور می‌توانست مدعی وجود کسانی همچون دکارت، فرما، دزارک ، روبروال و پاسکال باشد ؟!!




بدون شک پاسکال همراه با دکارت و فرما یکی از سه ریاضی ‌دان بزرگ نیمه اول قرن هفدهم بود و نیز می ‌توان ارزش او را در علم فیزیک برابر گالیله دانست. او هنگامی که هنوز آنقدر کم سن بود که خط راست را میله و دایره را گردی می‌ نامید بدون آن که هرگز کتاب هندسه ‌‌ای دیده باشد بسیاری از احکام سی‌ و دو قضیه اولیه اقلیدس را خود به خود کشف کرده بود. درسن شانزده سالگی کتابی درباره مقاطع مخروطی نوشت و هنوز یکی از قضایای آن به نام او مشهور است، همچنین در هیجده سالگی یعنی در سال 1641 نخستین ماشین حساب را اختراع کرد که هنوز در کنسرواتوار صنایع و مشاغل محفوظ است.