عالم ذر

[maryam kia]

1-

بكير بن اعين گويد: امام باقر عليه السلام فرمود: خدا از شيعيان ما پيمان ولايت گرفت، در حالى كه مانند موران ريز بودند، همان روزى كه از ذره‏ها (روزى كه همه بشر مانند ذره يعنى مورچه بودند) پيمان گرفت و نيز بربوبيت خود و نبوت محمد صلّى اللَّه عليه و آله اقرار گرفت. (راجع بعالم ذر در كتاب ايمان و كفر بتفصيل بحث مى‏شود).


2-

عقبه گويد: امام باقر عليه السلام فرمود: خدا مخلوق را آفريد، و هر مخلوقى را كه دوست ميداشت از ماده‏اى كه دوست داشت آفريد، و آنچه را دوست داشت از گل بهشت آفريد. و هر مخلوقى را كه دوست نداشت از ماده‏اى كه دوست نداشت آفريد، و آنچه را دوست نداشت از گل دوزخ آفريد، سپس آنها را در سايه‏اى مبعوث كرد.

من عرضكردم: سايه چيست؟ فرمود: نميبينى كه سايه خودت در برابر خورشيد چيزى هست و چيزى‏ نيست (يعنى چيزيست كه از خود شخصيت و استقلال ندارد و اين تنظيريست براى عالم مثال يا عالم ارواح يا عالم‏ ذر) سپس خدا پيغمبران را در ميان آنها مبعوث ساخت تا ايشان را باقرار بخدا دعوت كنند، اينست كه خدا فرمايد: «و اگر از آنها بپرسى كى خلقشان كرده؟ خواهند گفت: خدا- 87 سوره 43-» سپس خدا ايشان را باقرار نسبت بپيغمبران دعوت كرد، برخى اقرار و برخى انكار نمودند، آنگاه بولايت ما دعوتشان كرد، بخدا كسى بدان اقرار كرد كه خدايش دوست داشت و آنكه را دشمن داشت، انكار كرد اينست گفتار خدا: «بآنچه از پيش (در عالم‏ ذر) تكذيب كرده‏اند، ايمان نخواهند آورد- 74 سوره 10-» سپس امام باقر عليه السلام فرمود: تكذيب آنها در آنجا (عالم‏ ذر) بود.

شرح‏

- علامه مجلسى ره گويد: عقيده محدثين اينست كه چون خدا نيكى و بدى كردار و عقيده بندگانش را ميدانست، نيكان را از گل بهشت آفريد و بدان را از گل جهنم تا هر كدام از آن دو دسته بلياقت و سزاوارى خود برسند بنا بر اين كردار و رفتار آنها سبب شد كه آن گونه خلق شوند، نه آنكه برعكس باشد (تا جبر لازم آيد).

و از محدث استرآبادى نقل ميكند كه تشبيه عالم مثال بسايه از اين نظر است كه آن مرتبه از وجود نيست بوجود خارجى چيزى نيست ولى نسبت بخود چيزى هست يا كنايه از اين است كه آنها اجسام لطيفه‏اى بودند.

________________________________________
كلينى، محمد بن يعقوب - مصطفوى، سيد جواد، أصول الكافي / ترجمه مصطفوى، 4جلد، كتاب فروشى علميه اسلاميه - تهران، چاپ: اول، 1369 ش.
أصول الكافي / ترجمه مصطفوى ؛ ج‏2 ؛ ص318

أصول الكافي / ترجمه مصطفوى، ج‏2، ص: 319

- - - به روز رسانی شده - - -


9-

و مى‏فرمود: خدا از شيعيان ما آنگاه كه در عالم‏ ذر بودند، بولايت ما پيمان گرفت، روزى كه از همه در عالم‏ ذر پيمان ميگرفت، و نيز بربوبيت خود و نبوت محمد صلّى اللَّه عليه و آله پيمان گرفت، و خداى جل و عز امتش را كه مانند سايه‏ها بودند (روح بدون پيكر يا با پيكر مثالى بودند) بمحمد صلّى اللَّه- عليه و آله در گل ارائه فرمود، و آنها را از گلى آفريد كه آدم را از آن آفريد، و خدا ارواح شيعيان ما را دو هزار سال پيش از بدنهايشان آفريد، و ايشان را بر پيغمبر صلّى اللَّه عليه و آله عرضه داشت، حضرت آنها را شناخت و على هم آنها را شناخت و ما آنها را از سياق گفتار ميشناسيم (يعنى از گوشه و كنار گفتارشان محبت و ولايت آنها نسبت بما واضح مى‏شود).

________________________________________
كلينى، محمد بن يعقوب - مصطفوى، سيد جواد، أصول الكافي / ترجمه مصطفوى، 4جلد، كتاب فروشى علميه اسلاميه - تهران، چاپ: اول، 1369 ش.
أصول الكافي / ترجمه مصطفوى ؛ ج‏2 ؛ ص321

ببخشید جبر یعنی چی؟