نکات خواندنی از برخوردهای تربیتی امام رضا علیه السلام

[طلیعه طلا]

5- نظارت بر كار خادمان

زير نظر داشتن رفتار و اعمال غلامان و زيردستان، و تذكرات و هشدارهاي لازم به آنان، از جمله دقت‎هاي ديگر امام رضا عليه السلام بود؛ چه در مورد اعمال فردي‎شان، چه در مورد رفتار با ديگران. به عنوان نمونه، مورد زير ياد مي‎شود:

- راوي: سليمان بن جعفر الجعفري
«... طبق فرموده حضرت رضا عليه السلام بنا شد شب پيش وي بمانم.
غروب هنگام، به اتفاق آن حضرت، وارد خانه شديم. حضرت، نگاهي به غلامانش كرد، كه با گِل، اسطبل چهارپايان را درست مي‎كردند و سياه پوستي هم كه جزء آنان نبود، مشغول به كار بود.

پرسيد: اين كيست كه با شماست؟
گفتند: به ما كمك مي‎كند، ما هم در آخر چيزي به او مي‎دهيم.

پرسيد: آيا اجرت و كارمزد او را معين كرده‎ايد؟
گفتند: نه. هر چه بدهيم او راضي مي‎شود.

حضرت در حالتي غضب آلود رو به آنان حركت كرد.
گفتم: فدايت شوم، چرا خود را ناراحت مي‎كنيد؟

فرمود: من چند بار اينان را از اين كار نهي كرده‎ام و گفته‎ام كه كسي را به كار نگيريد مگر اين كه قبلاً مزد و اجرت او را با او قرارداد ببنديد.
بدان كه: هيچ وقت كسي را بدون اجرت معين به كار نمي‎گيري مگر اين كه اگر سه برابر اجرت هم به او بدهي، باز خيال مي‎كند كه كم داده‎اي، ولي اگر قبلاً طي كني، و بعد همان اجرتش را بدهي، تو را خواهد ستود بر اين وفاي به عهد. و اگر يك دانه هم اضافه بدهي، آن را مي‎شناسد و مي‎داند كه زيادتر به او داده‎اي (و در نظرش خواهد بود).»(22)

ملاحظه:
گرچه برخي احتمال داده‎اند عصبانيت امام به خاطر راه دادن افراد مشكوك به منزل بوده و جنبه سياسي داشته است، ولي به نظر مي‎رسد علت پرخاش و غضب امام، بيشتر آن بود كه غلامان، به حرف آن حضرت گوش نكرده بي توجهي نمودند به رغم توصيه مكرر امام در مورد تعيين مقدار دستمزد كارگر در اول كار، باز هم خودسرانه و بدون اجراي نظر امام، اقدام به چنان كاري كرده بودند و مستحق توبيخ بودند.