آشنایی با تعدادی باکتری!

[*nura*]

ویبریوکلرا (Vibrio cholera) ، عامل وبا ،باسیل گرم منفی خمیده

گونه های ویبریو ،آئروموناس ،پلزیوموناس ،کامپیلوباکتر و هلیکوباکتر باسیل های گرم منفی ستند که گستردگی زیادی در طبیعت دارند . ویبریوها در دریاها و آب های سطحی یافت می شوند .آئروموناس معمولا در آب های شیرین و گاهی در بدن حیوانات خونسرد وجود دارند. پلزیوموناس در بدن جاندارن خونیرد و خونگرم یافت می شود. کامپیلوباکترها در بسیاری از گونه های حیوانات به خصوص حیوانات اهلی وجود دارند.

ویبریوها

ویبریوها از جمله شایع ترین باکتری های در آب های سطحی تمام جهان می باشند .انها باسیل های موازی خمیده و متحرکی هستند که دارای یک تاژک قطبی می باشند . ویبریوکلرا در انسان ایجاد وبا می کند در حالی که سایر ویبریو ها ممکن است ایجاد سپسیس یا انتریت نمایند.
ویبریوکلرا (Vibrio cholera) باسیل خمیده به شکل ویرگول می باشد که با کمک تاژک قطبی خود تحرک فعالی را دارا می باشد . ارگانیسم و بسیاری از ویبریوهای دیگر در دمای 37 درجه سانتی گراد به خوبی در بسیاری از انواع محیط های کشت از جمله کشت شناخته شده حاوی نمک های معدنی و آسپاراژین به عنوان منابع کربن و نیتروژن رشد می کنند.ویبریوها اکسیداز مثبت می باشند که این ویژگی آنها را از اعضای خانواده انتروباکتریاسه افتراق می هد. این باکتری ها در محیط های دارای PHبالا (9.5تا8.5) رشد کرده و به سرعت توسط اسید کشته می شوند . بیشتر گونه ای ویبریو نسبت به هالوژن مقاومند و NaCl اغلب باعث تحریک رشد آنها می شود.
ساختار آنتی ژنیک وطبقه بندی بیولوژیک

ویبریو کلرا دارای ساختار آنتی ژنیک فلاژر(H) ،سوماتیک (O) می باشد که بر اساس ویژگی سرولوژیک آنتی ژن پلی ساکاریدیO به حداقل 139 گروه طبقه بندی می شود . نژاد های O1 وO139 ویبریو کلرا وبای کلاسیک را ایجاد می کند . گاهی مواقع نژادهای دیگر به جزء O1 و O139 بیماری شبه وبا (Cholera like) می دهند . دو بیوتیپ کلرا و التور(El Tor) سبب وبای کلاسیک می شوند و جز سروتیپ O1 می باشند . این دو بیوتیپ در توید همولیزین ، آزمون و گس پروسکائر( Voges-proskauer =VP) و مقاومت به پلی میکسین فاژ موکرچی با هم تفاوت دارند.

بیماری زایی

در شرایط طبیعی ،ویبریو کلرا فقط بای انسانها بیماریزا است. فردی با اسیدیته طبیعی معده از طریق بلع 10 به توان 10 ار گانیسم یا بیشتر موجود در آب آلوده به باکتری ، به وبا مبتلا می شود .هنگامی که باکتری همراه با غذای آلوده وارد بدن می شود ، به علت اثر بافری غذا بر اسید معده حتی 10 به توان 2 تا 10 به توان 4 باکتری نیز می تواند باعث ایجاد بیماری شود .هم چنین دارویی که اسیدیته معده را کاهش دهد ،فرد را مستعد ابتلاء به عفوت ویبریو کلرا می کند . ویبریوکلرا همانند شیگا یک باکتری مهاجم نبوده و هرگز وارد خون نمی شود و فقط در داخل مجاری روده ای باقی می مانند. ارگانیسم های مهاجم با ترشح آنزیم موسیناز و تخریب گلیکوپروتئین محافظت کننده پوشش سلول های روده به سلول های حاشیه مسواکی روده چسبیده و کلونیزه می گردند . پس از اتصال و تکپیر نوعی انتروتوکسین موسوم به کلراژن حساس به حرارت تولید می مایند که سبب تحریک مداوم آدنیلات سکلاز شده و میزان cAMP را به مقدار زیاد افزایش می دهند . با افزایش میزان cAMP تراوش آب و یون کلرید به داخل مجرا افزایش ولی جذب سدیم از روده مهار می شود .نتیجه این امر اسهال شدید با دفع 20-30 لیتر در شبانه روز بوده که در نهایت موجب دهیدراتاسیون ،شوک ،اسیدوزو مرگ می شود .
یافته های بالینی

حدود 60درصد موارد عفونت با بیوتیپ کلاسیک و 75 درصد موارد عفونت با بیوتیپ التور ،بدون علامت هستند . پس از یک دوره نهفتگی 1 تا 4 روزه (بسته به میزان باکتری وارد شده ) به طور ناگهانی تهوع واستفراغ و اسهال شدید همراه با کرامپ های شکمی رخ می دهد . مدفوع که شبیه به لعاب برنج است ،حاوی موکوس ،سلول های اپی تلیال و تعداد زیادی باکتری ویبریو می باشد .آب و الکترولیت ها به سرعت دفع شده و این امر باعث دهیدراتاسیون شدید، کلاپس گردش خون و آنوری (Anuria)می شود.
بدون درمان میزان مرگ و میر به 25 تا 50 درصد می رسد . تشخیص وبا در بیماران با علائم کامل بیماری یا در موارد بروز اپیدمیک بیماری مشکل نیست اما در موارد تک گیر ،بیماران دارای علائم خفیف به راحتی از سایر بیماریهای اسهالی تمایز داده نمی شوند . بیماری ناشی از بیوتیپ التور نسبت به بیوتیپ کلاسیک خفیف تر می باشد.
تشخیص آزمایشگاهی

اقداماتی که برای تشخیص آزمایشگاهی انجام می شود ،به وقعیت بیماری بستگی دارد . در موارد وقوع اپیدمی ،تشخیص بر اساس یافته های بالینی صورت می گیرد و نیاز چندانی به کارهای تشخیصی آزمایشگاهی نیست . در ناطقی که بیماری اندمیک است یا جهت شناسایی ناقلین ،از محیط های انتخابی مانند TCBS (تیوسولفات سیترات بایل سالت سوکروز) آگار استفاده می شود .جهت تشخیص موارد تک گیر ، ازکشت مدفوع اسهالی در محیط های مکانکی و دیگر محیط های لازم برای کشت مدفوع استفاده می شود .این ارگانیسم ،اکسیداز مثبت ،سوکروز مثبت و H2S منفی می باشند . تشخیص گذشته نگر با مشاهده افزایش عیار آنتی بادی در سرم های فاز حاد و نقاهت صورت می گیرد .
درمان

مهم ترین درمان شامل جایگزین نودن آب و الکترولیت ها (به صورت خوراکی) جهت تصحیح دهیدراتاسیون شدید و کمبود الکترولیت ها می باشد .آنتی بیوتیکهایی ماند تتراسایکلین خوراکی باع کاهش دفع مدفوعی ویبریو کلرا در افراد مبتلا می شود و همچنین مدت زمان دفع آنها را در مدفوع کوتاه می کند .
اپیدمیولوژی ،پیشگیری و کنترل

6 پاندمی وبا بین سال ای 1817 و 1923 رخ داده است که توسط ویبریو کلرا O1 از بیوتیپ کلرا ایجاد شده و عمدتا از آسیا (شبه قاره هند ) منشا گرفته است . هفتمین پاندمی در جزایر celebes و اندونزی آغاز گردید و به آسیا ،خاورمیانه و آفریقا گسترش یافت . این پاندمی توسط بیوتیپ التور ایجاد شد. این پاندمی از سال 1991 به کشورهای آمریکای جنوبی و مرکزی گسترش یافت و میلیون ها نفر از مردم در این پاندمی دچار وبا شدند و این امر تا اواخر قرن 21 نیز می تواند ادامه یابد . اکنون بیشتر موارد بیماری در قاره آفریقا و جنوب شرق آسیا رخ می دهد.
بیماری از طریق تماس شخص با فرد مبتلا در مراحل اولیه بیماری و از طریق آب ،غذا و مگس گسترش می یابد . در بسیاری از موارد فقط 1 تا 5 درصد افراد مستعد در معرض تماس ،بیمار می شوند . حالت ناقل بودن به ندرت بیش از 3 تا 4 هفته به طول می انجامد و ناقلین مزمن حقیقی بسیار نادرند چرا که اغلب اغلب ناقلین انسانی ، بی علامت هستند . مم ترین مخازن حیوانی سخت پوستان دریایی از قبیل میگو و خرچگ می باشند . مصرف این غذاها بدون پخت صحیح و کافی می تواند منجر به انتقال باکتری گردد. عوامل موثر در ایجاد اپیدمی و پاندمی عبارتند از :عدم رعایت بهداشت ،سوء تغذیه ، ازدحام بیش از حد جمعیت و خدمات بهداشتی ناکافی.
جداسازس بیماران به علت تعداد زیاد ناقلین بی علامت ،در جلوگیری از گسترش بیماری موفقیت آمیز نیست. رعایت بهداشت اجتماعی و سالم سازی منابع غذا و آب آشامیدنی در پیشگیری از بیماری موثر است.هم چنین آموزش جامعه در کترل بیماری نقش اساسی دارد . هر چند که جداسازی بیماران موفقیت آمیز نیست ولی برای جلوگیری از انتشار بیماری در خانواده ، بیماران باید از سایر افراد جدا شه ،ترشحات آنها ضد عفونی شود و تماس هایشان تحت پیگیری قرار گیرد . مصرف تتراسایکلین در پیشگیری از بیماری در تماس های نزدیک موثر است ولی مانع از گسترش اپیدمی های بزرگ نمی شود . تزریق یک واکسن حاوی عصاره لیپوپلی ساکارید ویبریوها یا سوسپانسیون غلیظ آنها می تواند محافظتی محدود در اشخاص دارای تماس بالا (مثلا در برخورد های خانوادگی) ایجاد کند ،اما به عنوان یک روش کنترل اپیدمیک موثر نمی باشد .شناسایی به موقع ناقلین در محدود کردن موارد شیوعبیماری اهمیت دارد.

ویبریوکلرا


ویبریوکلرا رو آگار TCBS