عاق والدین شدن و تاثیر آن در دنیا و آخرت

[طلیعه طلا]

عاق والدین (خشم آوردن و دل شکستن و آزردن خاطر پدر و مادر) از گناهان کبیره و سبب بدبختى انسان در دنیا و آخرت و به تجربه ثابت شده که موجب کوتاهى عمر و تلخ و سخت شدن زندگى بر انسان، و فقر و پریشانى انسان مى شود. در آیات و روایات از آن مذمت شده، و بدترین نوع قطع رحم است.


خداوند تبارک و تعالى مى فرماید:
(فَلا تَقُلْ لَهُما أُفّ);[۱] حتى کلمه ى افّ (کلمه و سخن ناخوشایند) نباید به آنان (پدر و مادر) بگویید.

در حدیثى امام صادق(علیه السلام) مى فرماید:
اگر خداوند چیزى را کم تر از افّ گفتن مى دانست، آن را نهى مى فرمود.


رسول خدا(صلى الله علیه وآله)مى فرماید:
کن باراً و اقصر على الجنة و ان کنت عاقاً فَاقْصِر على النار[۲]; (با پدر و مادر) نیکو رفتار باش، تا در بهشت جاى گیرى و اگر عاق شوى، در آتش جهنم خواهى بود.


و در حدیث قدسى وارد شده که خداوند مى فرماید:
به عزّت و جلال و علّو شأن خودم سوگند، اگر عاق والدین، مثل همه ى انبیا عمل کند از او نمى پذیرم[۳].


امام صادق(علیه السلام)نیز مى فرماید:
و اذا کان یوم القیمه کُشف غطآء من اغطیة الجنة فوجد ریحها من کانت له روح من مسیرة خمسمأة عام الاّ صنفاً واحداً، فقیل له من هم قال العاق لوالدیه[۴];
چون روز قیامت شود، پرده اى از پرده هاى بهشت برداشته شود و هر کس داراى روح باشد، بوى بهشت را از پانصد سال راه خواهد شنید، مگر یک دسته. عرض کردند: آنان چه کسانى هستند؟ فرمود: عاق والدین.


از رسول خدا(صلى الله علیه وآله) نقل شده است که فرمود:
تمام مسلمانان در روز قیامت مرا خواهند دید، مگر عاق والدین و شراب خوار و کسى که نام مرا بشنود و بر من صلوات نفرستد[۵]. اللهم صلّ على محمد و آل محمد.
در روایات آمده است که نفرین پدر در حق فرزند رد نخواهد شد و به تجربه ثابت شده است، و سکرات موت و عذاب قبر کسى که عاق مادر شده باشد سخت خواهد بود.


ضدّ عقوق والدین، احسان و نیکى نمودن به پدر و مادر است ـ چه در حیات باشند و چه فوت کرده باشند ـ که بهترین سعادت و شریف ترین صفات و نیز موجب تقرب به ذات مقدّس خدا و ثواب و پاداش دنیا و آخرت است; هم چنان که خداوند آن را هم ردیف عبادت خود قرار داده است.
(وَ قَضى رَبُّکَ أَلاّ تَعْبُدُوا إِلاّ إِیّاهُ وَ بِالْوالِدَیْنِ إِحْساناً);[۶] پروردگار تو فرمان داده است جز او را نپرستید و به پدر و مادر نیکى کنید.


هم چنین خداوند مى فرماید:
(وَ اخْفِضْ لَهُما جَناحَ الذُّلِّ مِنَ الرَّحْمَةِ وَ قُلْ رَبِّ ارْحَمْهُما کَما رَبَّیانِی صَغِیراً);[۷]براى ایشان از جهت مهربانى، افتاده و فروتن باش و بگو پروردگارا پدر و مادر مرا رحمت کن، چنان که مرا در کودکى پرورانیدند.


رسول خدا(صلى الله علیه وآله) مى فرماید:
برّ الوالدین افضل من الصلوة و الصّوم و الحجّ و العمرة و الجهاد فى سبیل الله[۸]; نیکى به پدر و مادر، از نماز و روزه و حجّ و عمره و جهاد در راه خدا برتر است.


امام صادق(علیه السلام) نیز بعد از سؤال از بهترین اعمال مى فرماید:
اىّ الاعمال افضل؟ قال(علیه السلام): الصلوة لوقتها و برّ الوالدین و الجهاد فى سبیل الله[۹]; از امام صادق(علیه السلام)سؤال شد که چه عملى بهتر است؟ فرمود: نماز اوّل وقت و نیکى به پدر و مادر و جهاد در راه خدا.


هم چنین مى فرماید:
جآء رجل الى النبىّ(صلى الله علیه وآله) فقال: یا رسول الله من أبَر؟ قال اُمّک. قال: ثم من؟ قال امّک. قال: ثّم من؟ قال امّک. قال: ثم من؟ قال اباک[۱۰]; مردى خدمت پیامبر(صلى الله علیه وآله)آمد و پرسید: یا رسول الله به چه کسى احسان کنم؟ فرمود: به مادرت. تا سه بار پرسید، حضرت فرمود: به مادرت، تا بار چهارم، که فرمود: به پدرت.


چه خوش گفت زالى به فرزند خویش چو دیدش پلنگ افکن و پیل تن
گر از عهد خردیت یاد آمدى که بیچاره بودى در آغوش من
نکردى در این روز بر من جفا که تو شیر، مردىّ و من پیره زن
همان کودک از مگس رنجه اى که امروز سالار و سرپنجه اى[۱۱]


در روایات نقل شده است که اگر پدر و مادر به فرزند خود بدى کنند و یا او را بزنند، فرزند باید با مهربانى و عطوفت با آنها رفتار کند تا اجر و ثواب او بیش تر گردد. اطاعت از پدر و مادر واجب و لازم است و نباید بدون اجازه ى آنها کار مباح و حتى مستحبّى انجام داد و اگر فرزند بدون رضایت والدین به مسافرت برود (غیر از سفر واجب، مثل حج) باید نماز را تمام بخواند، چون سفر معصیت است.


پی نوشت:
[۱]. سوره ى اسراء، آیه ى ۲۳.
[۲]. جامع السعادات، ج ۲، ص ۲۰۲.
[۳]. جامع السعادات، ج ۲، ص ۲۰۲.
[۴]. همان.
[۵]. همان.
[۶]. سوره ى اسراء، آیه ى ۲۳.
[۷]. سوره ى اسراء (بنى اسرائیل)، آیه ى ۲۴.
[۸]. جامع السعادات، ج ۲، ص ۲۰۳.
[۹].همان، ص ۲۰۴.
[۱۰].همان، ص ۲۰۳.
[۱۱]. کلیات سعدى، ص ۸۷.
منبع: سایت اندیشکده قم