كمرویی و خجالت بیش از حد

[محمد نظری گندشمین]

كمرویی و خجالت بیش از حد

كمرویی همواره با ناتوانی از كنار آمدن با زندگی اجتماعی، خانوادگی و حرفه‌ای مشخص می‌شود. در واقع یك فرد كمرو از انطباق خود با شرایطی كه به نظرش خطرناك می‌آید، عاجز می‌شود. شخص خجالتی در حضور جمع وحشت‌زده است و به این دلیل می‌ترسد كه مورد قضاوت یا عدم قدر‌شناسی واقع شود.


نشانه‌های كمرویی:

- تنگی نفس یا انقباض عضلانی
- پاهای لرزان و بی‌قرار
- خشك شدن بزاق دهان
- عرق كردن شدید
- سفت و سخت شدن بدن و لرزش در پاها، دست‌ها و لب‌ها
- سرخ شدن یا رنگ پریدگی صورت
- تمایل به انزوای مطلق
- دلتنگی و خشم از خود و نفرت از خجالت
- بی‌تصمیمی و افسردگی
- صحبت كردن سریع‌تر از معمول و سخنان خارج از كنترل
- احساس حقارت و تفكر منفی
- احساس مبهم در رابطه با گناهكار بودن نسبت به چیزی
- عدم اعتماد به نفس مانند عدم توانایی در پاسخ به یك تعارف
- ترس از مخالفت با نظرات دیگران یا بیان نقطه نظرات خود
- ترس دایم از مورد تمسخر قرار گرفتن


آثار اصلی كمرویی :

آثار جسمی:

ترس: باعث گرفتگی در گلو یا در اطراف قلب و یك احساس خالی بودن در شكم می‌شود.
دشواری در گفتار: یك نوع انقباض در قفسه سینه ایجاد می‌شود كه در نتیجه آن سخن گفته شده ضعیف، لرزان و جسته گریخته می‌شود، تارهای صوتی كشیده و سخت می‌شوند، تن صدا تغییر كرده و سخن با لكنت زبان و نامفهوم گفته می‌شود.
انقباضات عضلانی: شخص خجالتی این باور را دارد كه دیگران به او نگاه می‌كنند در نتیجه پاهایش سفت و سخت و ممكن است در حین ورود به یك مكان دچار اشتباه شود (مثلا به اثاثیه برخورد كند، استكان را روی میز واژگون كند و...).

خستگی: احساس ضعف مفرط كه ناشی از همان انقباض عضلانی طولانی است.

كند شدن حواس: فرد خجالتی هوشیاری‌اش كم شده و نیز ادراك حسی او كاهش می‌یابد. به عنوان مثال یك فرد خجالتی كه ناگزیر است در مقابل جمع صحبت كند اگر فردی به او نگاه كند در آن لحظه این ترس فقط روی آن فرد متمركز می‌شود و تنها آن فرد را می‌بیند و توجهش روی این عامل ترس جلب می‌شود. به خاطر همین كه سخنران كمرو دایما فراموش می‌كند كه قبلا به نكته‌ای اشاره كرده است یا نه.

اختلالات عروقی: باعث سرخ شدن یا رنگ پریدگی در ناحیه صورت می‌شود كه علت آن انقباض یا انبساط رگ‌هاست.

اختلالات ترشحی: ترشح بزاق متوقف شده و لب‌ها شدیدا خشك می‌شوند و تعریق شدیدی در كف دست‌ها و زیر بازوها به وجود می‌آید.

آثار روانی: یك فرد خجالتی دایما دلهره و از این امر پروا دارد كه توسط دیگران دست‌كم گرفته شود. این ترس او را مثل یك پروانه در قفس شیشه‌ای محدود می‌كند. اگر از یك فرد خجالتی ولی با‌هوش سوالی شود غالبا خاموش می‌ماند، مثل این است كه او مات و مبهوت شده باشد. در واقع او در آن موقع گنگ و گیج خواهد بود، مغزش درست كار نمی‌كند و می‌خواهد كار كند ولی نمی‌تواند و ترمز‌های محكمی او را در جا نگه می‌دارد بنابراین در پس تعارفات خود را مخفی می‌كند تا مجبور به مبارزه نباشد.


علت كمرویی:

از نظر روانشناختی عواملی مانند احساس حقارت (ناچیز و منفور بودن) عزت نفس پایین، ترس و عدم توانایی و مهارت در انطباق با محیط و تنبیه و توهین شدن در دوران كودكی وجود دارند كه سبب بروز كمرویی می‌شوند. اغلب پرسیده می‌شود كه آیا كمرویی اصولا قابل درمان است یا نه؟ بله مطمئنا، اما زمانی‌كه به منشاء اصلی آن پی برده شود و از ریشه بهبود یابد.


روش‌های مقابله با كمرویی:

- عقاید و باورهای غلط خود را تصحیح كنید.
- تفكیك آنچه حقیقتا هستید از آنچه كه تصور می‌كنید (شناخت نقش واقعی خویش و دوری جستن از نقش خیالی)، در واقع شناخت بهتر از خود و صادق بودن با خود.
- به حال توجه و گذشته را فراموش كنید.
- واقع‌بین باشید و از زندگی در دنیایی كه برای خود ساخته‌اید، دست بردارید.
- سعی كنید از انزوا و گوشه‌گیری دوری كنید.
- با موقعیت‌های جدید سازگاری پیدا كنید.
- سعی كنید احساسات و عواطف خود را كنترل كنید (از طریق استراحت، ورزش و... .)
- آهسته سخن گفتن. به نرمی اشاره كردن با سر و دست. با آرامش غذا خوردن را تمرین كنید.
- ارتباط چهره به چهره داشته باشید.
- در مقابل تمایل به تفكر منفی مقاومت كنید (سیستم تفكر جایگزین داشته باشید).
- سعی كنید با آرامش و خونسردی شرایطی را كه قبلا برای شما غیرقابل تحمل بوده، كنترل كنید.
- به جست‌وجوی دوستان صمیمی كه رفتار تحكم‌آمیز نداشته و هیچ‌گاه از كمرویی شما سخن نگویند، بپردازید.
- همان طور كه نقاط قوت خودتان را می‌پذیرید نقاط ضعف خود را قبول كنید.
- احساس مسوولیت كنید. به آینده بنگرید و از فرصت‌ها به نحواحسن استفاده كنید.
- خوش‌بین باشید و مثبت بیندیشید. مثلا به جای گفتن خسته شدم، بگویید به استراحت بیشتری نیاز دارم.
- سعی كنید از كار كردن و انجام وظایف خود لذت ببرید.
- از مهارت‌های اجتماعی خود استفاده كنید.
- در صورت نیاز با مشاوران و روان‌شناسان ارتباط برقرار كنید.

به نقل از روزنامه شرق