معرفی جامعه شناسی و حوزه های تخصصی آن

[فایول]

دروس‌ مشترک‌ با گرایش‌های مختلف علوم اجتماعی عبارتند از:

نظریه‌های‌ جامعه‌شناسی‌، روش‌ تحقیق‌، جامعه‌شناسی‌ در ادبیات‌ فارسی‌، روش‌ تحقیق‌ علمی‌، جامعه‌شناسی‌ جنگ‌ و نیروهای‌ نظامی‌، بررسی‌ مسائل‌ اجتماعی‌ ایران‌، جامعه‌شناسی‌ انقلاب‌ها، مبانی‌ جامعه‌شناسی‌، مبانی‌ جمعیت‌شناسی‌، مبانی‌ روانشناسی‌، ریاضیات‌ پایه‌، مبانی‌ فلسفه‌، مبانی‌ مردم‌شناسی‌، مبانی‌ تاریخ‌ اجتماعی‌ ایران‌، اصول‌ علم‌ سیاست‌، آمار مقدماتی‌، روش‌های‌ مقدماتی‌ تحلیل‌ جمعیت‌، اصول‌ علم‌ اقتصاد، آمار در علوم‌اجتماعی‌، تاریخ‌ تفکر اجتماعی‌ در اسلام‌، روانشناسی‌ اجتماعی‌، زبان خارجه تخصصی‌، انسان‌ از دیدگاه‌ اسلام‌ و سایر مکاتب‌.

یکی از مهمترین رشته های علوم اجتماعی، رشته جامعه شناسی است. جامعه شناسی یعنی علم مطالعه جامعه و فعالیت های انسانی. دامنه بررسی موضوعات در این رشته از فرد تا جامعه یا به قولی از سطح خرد تا سطح کلان را شامل می شود. تاکیدات سنتی این حوزه مطالعاتی بر اموری اجتماعی همچون، اقشار اجتماعی، طبقات جامعه، فرهنگ، جنبش ها و تحرکات اجتماعی، مذهب، قانون، خانواده و … است.

در این قسمت به طور تدریجی با نحوه شکل گیری این علم آشنا خواهیم شد.

نخستین مطالعات انجام شده در خصوص بررسی جامعه را که شباهت بسیاری به جامعه شناسی نوین امروزی دارد، می توان در آثار ابن خلدون، تاریخ نگار و سیاستمدار عرب مشاهده کرد. او علم مطالعه جامعه را علم عمران نامید. او در آثار اجتماعی خود به بررسی نحوه ظهورو سقوط اقوام و تمدنهای مختلف اشاره می کند. او از واژه عصبیت برای اشاره به چیزی استفاده می کند که دورکیم (نخستین جامعه شناس ) آن را وجدان جمعی می نامد. ابن خلدون می گوید وقتی یک قوم دارای عصبیت بالایی باشد، وحدت بالا در میان آنها باعث می شود که در برابر نیروهای خارجی مقاومت نمایند. به تدریج که این اقوام به رفاه دست می یابند و درگیر شهرنشینی و زندگی مرفه می شوند، عصبیت اولیه در میانشان کمرنگ می شود که موجب کاهش وحدت در میان آنها و غلبه دیگران بر آنها می شود.



اما ظهور جامعه شناسی به عنوان یک علم اثباتی (علم اثباتی علمی است که معتقد است می توان جامعه و انسان را نیز مانند علوم تجربی بررسی کرد) نخستین بار توسط اگوست کنت فیلسوف فرانسوی مطرح شد. کنت بر این باور بود که جوامعِ انسانی از سه مرحله الهی، فلسفی و علمی عبور کرده‌اند . در جوامع الهی که تبلورِ تاریخیِ آن قرونِ وسطی است، پیامبران و در عصرِ رنسانس و پس از آن فیلسوفان و در دوره کنونی (عصرِ علمی) دانشمندان و جامعه‌شناسان، رهبرانِ جامعه خواهند بود. البته ممکن است در هر جامعه‌ای بازمانده‌هایِ فکریِ اعصارِ گذشته رسوب کرده باشد.

پس از کنت، امیل دورکیم جامعه شناس فرانسوی اولین کسی بود که علم جامعه شناسی را بعنوان یک رشته دانشگاهی در دانشگاه پایه گذاری نمود. جامعه شناسی در واقع با امیل دورکیم آغاز شد.