یک دهه از مرگ نویسنده جنجالی و منتقد شیلی گذشت

[چکامه91]

روبرتو بولانیو، نویسنده اهل شیلی، یک دهه قبل در چنین روزی از دنیا رفت. او به عنوان یکی از پیشگامان موج نو در داستان‌نویسی آمریکای جنوبی، با انتقاد از نویسندگان مطرح این منطقه، به شهرت رسید، اما تا مدت‌ها در بین اهالی ادبیات محبوب نبود. تاکنون ترجمه پنج کتاب از او در ایران منتشر شده‌اند

روبرتو بولانیو، نویسنده و شاعر شیلیایی، در 15 جولای سال 2003 میلادی و در حالی که 50 سال سن داشت، درگذشت. برخی او را از پیشگامان موج نو در داستان‌نویسی آمریکای جنوبی می‌دانند. او با اظهارات جنجالی خود درباره شیوه رئالیسم جادویی و نظرات منفی‌اش درباره نویسندگان مطرحی مانند گابریل گارسیا مارکز و ایزابل آلنده نیز شهرت بیشتری به دست آورد، اما همین انتقادها سبب شدند تا مدت‌ها در کشورهای انگلیسی‌زبان نویسنده محبوبی نباشد.

این نویسنده شیلیایی روزهای سختی را در دوران کودکی تجربه کرد و وارد شدن او در نوجوانی به حوزه سیاست سبب شد جاسوسی در گروه مقاومت را نیز تجربه کند. حضور او در گروه ادبی برای مخالفت با رئالیسم جادویی آغازی برای علاقه‌مندی‌اش به فعالیت ادبی شد.

بولانیو، نویسنده‌ای است که خیلی زود از دنیا رفت و در سال‌های پایانی زندگی‌اش بیشتر وقت خود را صرف نوشتن کرد به طوری که ماجرای نوشتن‌های بی‌وقفه‌اش بر سر زبان‌ها افتاد و برخی ادعاهای بولانیو را بیش از حد اغراق‌آمیز می‌دانستند. با وجود این او بیشتر آثارش را در چند سال پایانی زندگی‌اش منتشر کرد و زمان مرگش نقطه پایانی جنجال‌هایش بود.

این نویسنده که گابریل گارسیا مارکز را به عنوان «کسی که عشق حرف زدن با رییس جمهورها و اسقف‌ها را دارد» دست می‌انداخت، از سال 1996 شروع به انتشار کتاب کرد و در هر سال یک یا دو اثر از وی منتشر شد. از میان رمان‌ها و مجموعه داستان‌های بولانیو که همه در 10 سال توفانی آخر عمرش کامل شدند دو رمان حجیمش با عناوین «کارآگاهان وحشی» و «2666» از همه مشهورتر و مهم‌ترند که هنوز راهی کتابفروشی‌های ایران نشده‌اند.

علاوه بر این نویسنده شیلیایی، آنتوان چخوف، والتر بنیامین، هاموند اینس، کلیو کاسلر و گوتفرید کلر از نویسندگان دیگری هستند که سال‌ها قبل در چنین روزی به ‌دنیا آمده یا از دنیا رفته‌اند.

نگاهی به ترجمه‌های آثار بولانیو در ایران

از بولانیو 13 رمان به جا مانده که دو عنوان از آن‌ها هنوز منتشر نشده‌اند. وی چهار مجموعه داستان، سه مجموعه شعر و چند اثر دیگر هم منتشر کرده و همین آثار سبب شد نام او در ادبیات آمریکای لاتین و جهان ماندگار شود.

انتشار مجموعه داستان «آخرین غروب‌های زمین» در ایران را می‌توان سرآغاز شناخته شدن بولانیو در ایران دانست. این اثر را پوپه میثاقی به فارسی برگرداند. در اغلب داستان‌های این کتاب روابط انسانی و ارتباط انسان‌ها با دنیای ادبیات روایت می‌شوند. بولانیو اغلب شخصیت‌های داستانی‌اش را از میان علاقه‌مندان به ادبیات انتخاب می‌کند اما این شخصیت‌ها در نوشتن به ندرت به موفقیت دست می‌یابند.

مجموعه داستان «شرم نوشتن» شامل 6 داستان کوتاه است که از سوی انتشارات کتاب نشر نیکا در سال 1390 و در زمانی منتشر شد که بولانیو هنوز در ایران شناسانده نشده بود.

«ستاره دوردست» رمانی كوتاه است كه نخستین بار در سال 1996 میلادی منتشر شد. داستان این كتاب با الهام از یكی از فصل‌های كتاب‌های پیشین بولانیو نوشته شده كه در آن شخصی به نام رامیرز كارلوس هافمن، شخصیت اصلی داستان بود.

«ستاره دوردست» داستان دوستی سه شاعر جوان است و ماجراهای پیش آمده برای آن‌ها شباهت زیادی با زندگی نویسنده دارند؛ نویسنده‌ای كه بسیاری از منتقدان او را بیشتر با شعرها و فعالیت‌های سیاسی‌اش می‌شناسند. بخش‌هایی از این اثر به وقایع جنگ جهانی دوم مربوط می‌شود و راوی حوادثی را از زندان‌ها و وقایع سیاسی كشور شیلی در میانه قرن بیستم به تصویر می‌كشد.

«موسیو پین و دو داستان دیگر» عنوان یکی دیگر از آثار معرفی شده از بولانیو در ایران است. این رمان که با ترجمه میلاد ذکریا چهار سال پیش از مرگ بولانیو منتشر شد و یكی از مطرح‌ترین آثار او به شمار می‌رود. ترجمه انگلیسی این اثر با عنوان «Monsieur Pain» در سال 2010 منتشر شد و خیلی زود در لیست پرفروش‌ترین رمان‌های خارجی آمریكا قرار گرفت.

این اثر یكی از رازآلودترین رمان‌های بولانیو است و بسیاری از منتقدان بر این باورند كه نقطه قوت داستان در این است كه نویسنده مانند بسیاری از داستان‌های این ژانر به صورت كلیشه‌ای روایت را به پیش نمی‌برد و سبكی جدید از این داستان‌ها را ارایه می‌دهد. این اثر در حدود سال 1981 نوشته شد؛ درست زمانی كه این نویسنده تلاش می‌كرد زندگی خود را از راه نوشتن بگذراند و هدف اصلی‌اش در آوردن پول بود؛ هدفی كه به خوبی جواب داد و علاوه بر ثروت، برای او شهرت را نیز به ارمغان آورد و از ارزش كارش نكاست.

«شبانه‌های شیلی» یکی از آثار شناخته شده بولانیو و از نخستین رمان‌های اوست که به انگلیسی ترجمه شده و تاکنون بازتاب‌های متفاوتی را در پی داشته است. داستان این کتاب از زبان پیرمردی بیمار روایت‌ می‌شود و سخنان راوی درباره فرا رسیدن زمان مرگش آغازگر داستان است. متن این کتاب به شیوه جمله‌های طولانی و تقریبا بدون وقفه در قالب تک‌گویی راوی نوشته شده و رگه‌های پررنگی از سیاست را می‌توان در داستان یافت.

كتاب «بین پرانتز» مجموعه‌ای از زندگینامه پاره‌ پاره نویسنده، نقد آثار، گفت‌وگوهایی به مناسبت اهدای جوایز ادبی به نویسنده و مقالاتی درباره نوشتار خلاقانه و بدیع روبرتو بولانیو نیز در سال 2011 میلادی در فرانسه به بازار آمد.

علاوه بر ترجمه‌هایی که از بولانیو در ایران منتشر شده‌اند ترجمه‌های دیگری هم هستند که هنوز به بازار کتاب ایران راه نیافته‌اند. «شبانه‌ شیلی» با ترجمه ونداد جلیلی و «شب‌هنگام در شیلی» با ترجمه‌ فریده شبانفر، «کارآگاهان وحشی» با ترجمه اسماعیل قهرمانی‌پور و «چشم‌زخم» و «موسیو پن» با ترجمه پوپه میثاقی عناوین این آثار هستند.

​منبع : ایبنا