عوامل موفقيت در زندگی

[محمد نظری گندشمین]

عوامل موفقيت در زندگی:

1 - شادكامي:

(شادكامي چيزي جز هماهنگي بين انسان وزندگي نيست.)

مارتين سليگمن در كتاب خود با عنوان شادكامي اصيل هيجان هاي مثبت را در سه مقوله زير طبقه بندي مي كند:آنهايي كه با گذشته پيوند دارند.آنهايي كه با حال پيوند دارند.آنهايي كه با آينده پيوند دارند.شادكامي از جمله هيجان هاي مثبت است كه در رديف هيجان هاي مرتبط با زمان حال قرار مي گيرد.هيجان هاي مثبت مرتبط با زمان حال خود به دو گروه عمده تقسيم مي شوندكه عبارتند از:لذت آني و رضامندي پايدارتر كه شادكامي در گروه آخرقرار مي گيرد.

آنچه در بحث از شادكامي اهميت دارد.بررسي حالت هاي عاطفي مثبت ومنفي است.عاطفي بودن مثبت با برون گرايي شخصيت،خوشرويي،اعتماد به نفس،رضايت شغلي ورضايت زناشويي همبسته است ودر مقابل آن عاطفي بودن منفي قرار دارد.عاطفي بودن مثبت كه از طريق فعاليت هاي منظم جسماني،خواب كافي،معاشرت مرتب،داشتن دوستان نزديك وكوشش براي رسيدن به ارمان هاي والا قابل دستيابي است كه به عنوان يك جنبه از شادماني تاثير بسزايي در شادماني افراد دارد.ساير عوامل اثر گذار بر شادكامي عبارتند از:صفات شخصيتي،ويژگي هاي ارثي،فرهنگ،سلامت جسمي -رواني،روابط اجتماعي ومحيط.پژوهش ها براي تعيين ميزان شادكامي افراد و نيزمطالعات تحليل عاملي مشخص كردند كه شادكامي دو جنبه عاطفي وشناختي دارد.به اين ترتيب مي توان شادي را جنبه عاطفي شادكامي ورضايت را جنبه شناختي ان به شمار آوردكه تا حدودي مستقل از يكديگرند.مطالعات نشان داده است كه شادكامي در افزايش خلاقيت،طول عمر،حمايت هاي اجتماعي وسلامت ذهني موثر است.

2- اميد:

(اميد آخرين چيزي است كه دست از گريبان بشر بر مي دارد)

تعاريف متعددي براي اميد ارائه شده است.اما شايد بتوان اميد را در مجموع اين گونه تعريف كرد:داشتن انتظار مثبت براي رسيدن به هدف.بر اساس اين تعريف فرد اميدوار كسي است كه در زندگي هدف يا اهدافي داردوانتظار دارد به انها برسد.اشنايدر اميد را چنين تعريف مي كند:"حالت انگيزشي مثبتي كه از احساس موفقيت ناشي از رابطه متقابل بين عامل ومسيرهاي دستيابي به هدف به وجود مي آيد.در اين تعريف منظور از عامل فردي است كه انرژي واراده لازم را براي رسيدن به هدف هايش صرف مي كند ومسير دستيابي به عنوان برنامه ريزي هايي كه براي تامين اهداف ودستيابي به آنها ضروري هستند تعريف نظر مي شود.لذا با توجه به آنچه گفته شد از ديدگاه روانشناختي مي توان سه بعد كلي براي اميد درنظر گرفت:1.اهداف2. مسيرهاي دستيابي به اين اهداف 3. عامل يا فاعلي كه اين اهداف برايش تعريف شدند.

احتمالا شما نيز در برهه اي از زندگي خود احساس نااميدي كرده ودر برهه ديگر اميدوارتر از فبل به تلاش خود ادامه داده ايد.اين تجربه بيانگر آن است كه ميزان اميدواري در افراد تحت تاثير عوامل گوناگوني از جمله نوع هدف،راههاي دستيابي آن،ميزان دشواري اين راهها،شدت انگيزه عامل يا هدف وموانع احتمالي قرار دارد.لذا مي توان گفت كه در همه افراد ظرفيت اميدواري وجود دارد.

3- خوشبيني:

(هيچ منظره اي غم انگيزتر از ديدن يك جوان بدبين نيست.)

به طور ساده خوشبيني را مي توان چنين تعريف كرد:"انتظارفردبراي اينكه با وجود همه موانع وسختي ها همه چيز درست خواهد شدوشرايط فعلي لزوما فاجعه آميز نيست."سوالي كه در اينجا پيش مي آيد اين است كه فرق اميد وخوشبيني چيست.پاسخ اين است كه علي رغم رابطه نزديك اين دو مفهوم اميد به طور اخص به رخدادهايي كه در آينده اتفاق مي افتند مربوط مي شود.حال انكه خوشبيني در مورد وقايع ناخوشايند فعلي وتعبير وتفسير مثبت از آنهاست.نكته جالب در مورد خوشبيني آن است كه خوشبيني صفتي ژنتيكي وارثي نيست كه برخي آن را داشته وعده اي ديگر از آن هيچ بهره اي نبرده باشد.در واقع مي توان خوشبيني را نوعي الگوي فكري قابل آموزش ويادگيري دانست كه به افراد در رويارويي با شرايط دشوار كمك مي كند.به عبارت ديگر افرادي كه شيوه تفكر خوشبينانه دارند در برابر بي توجهيي ياس ونااميدي شكست وسختي ها مقاومت بيشتري از خود نشان مي دهند.

سليگمن خوشبيني را شيوه اي مي داند كه افراد به واسطه آن موفقيت ها ونيز شكست هاي خود تعريف مي كنند.از اين رو افراد خوشبين اتفاقات خوشايند را از طريق عوامل دروني كلي وپايدار تبيين كرده وشكست هايشان را چيزي قابل تغيير وجبران تلقي مي كنند.در نقطه مقابل اشخاص بدبين وقايع خوشايند را به پاي عوامل بيروني خاص وگذرا مي دانند وبه شكست به منزله رويدادي تغييرناپذير كه به خاطرش بايد سرزنش شوندنگاه مي كنند.

4- رضايت از زندگي:

(موفقيت تنها يك چيز است:اينكه زندگي را به دلخواه خود بگذرانيد.)

ارايه تعريف جامع از مفهوم رضايت از زندگي چندان آسان نيست.زيرا هر فرد از اين مفهوم برداشتي متفاوت دارد.برخي رضايت از زندگي را در رسيدن به هدفي خاص جست وجو مي كنند وديگران آن را به معناي داشتن تحصيلات د انشگاهي،ازدواج،تندرستي،مو فقيت شغلي وفرزندان موفق وسالم مي دانند.

بهترين راه براي تعريف رضايت از زندگي اين است كه ابتدا مفهوم كيفيت زندگي را بررسي مي كنيم.طبق سازمان بهداشت جهاني كيفيت زندگي يعني درك وآگاهي فرد از جايگاهش در زندگي كه در قالب فرهنگ ونظام ارزش هاي محل زندگي وي شكل مي گيردودر مورد اهداف انتظارات استانداردها وساير مسايل مربوط به آن است.

كيفيت زندگي را مي توان از دو بعد بررسي كرد.1" بعد عيني يا رفتار قابل مشاهده فرد در موقعيت هاي گوناگون زندگي كه به ديگران امكان قضاوت درباره كيفيت زندگي او مي دهد.2"بعد ذهني يا همان تصوري كه فرد از كيفيت زندگي خود دارد كه در واقع همان رضايت از زندگي است.به طور خلاصه رضايت از زندگي به معناي احساس فرد از عملكرد وشرايط زندگي ويا ارزيابي از سلامت وبهزيستي اش است كه در برگيرنده اين موارد است.—ديدگاه اطرافيان در مورد زندگي شخص—رضايت فرد از زندگي گذشته فعلي وآينده—ميل به بهبود زندگي.برخي از مهمترين عموامل موثر بر رضايت از زندگي عبارتند از:وضعيت شغل،وضعيت اقتصادي،سلامت جسمي- رواني،طبقه اجتماعي،ويژگي هاي شخصيتي،نگرش فرد به زندگي است.

5- شوخي وخنده:

(هر جعبه كمك هاي اوليه اي بايد مجهز به حس شوخ طبعي باشد)

تجويز دارو در درمان بسياري از بيماريها به ويژه بيماريهاي رواني به علت آثار جانبي اغلب داروها هميشه بحث برانگيز بوده است.علم پزشكي وبه ويژه روانپزشكي ناگزير از استفاده گسترده از داروهايي با عوارض جانبي گوناگون مانند كاهش وزن وريزش مو گرفته تا پوكي استخوان ولرزش عضلاني است.در چنين شرايطي محققان همواره به دنبال دستيابي به فرمولي جديد با حداقل عوارض جانبي هستنداما متاسفانه در اين بين كمترين توجه را به تاثير شوخي وخنده دارند وفراموش مي كنند كه خنده بر هر درد بي درماني دواست.به جرئت مي توان گفت خنده وشوخي را پديده هايي طبيعي بدون كمترين اثر سو ودر عين حال بدون هزينه دانست كه تاثير بسزايي در سلامت جسماني ورواني دارند. خنده وشوخي از طريق كاهش تنش واضطراب،جلوگيري از افكار منفي،بهبود روابط فردي،افزايش خلاقيت،سازگاري با موقعيت ها،افزايش اعتماد به نفس،افزايش هوش هيجاني وافزايش بازده كاري باعث سلامت روان مي شود. به علاوه خنده وشوخي با نقش بسزايي كه در ارامش عظلاني وماهيچه ها،بهبود عملكرد دستگاه ايمي،كاهش هورمون هاي تنش زا،كاهش احساس درد،كاهش فشار خون،عميق شدن تنفس وافزايش مقاومت بدن در مقابل سرطان داردوبه بهبود سلامت جسماني كمك مي كند.

6- اعتماد به نفس:

(آن كس كه به خود اعتماد دارد اعتماد ديگران را جلب مي كند.)

اعتماد به نفس يكي از سازه هاي پيچيده در روانشناسي است كه به راحتي تعريف پذير نيست.اين سازه از يك سو با عزت نفس وخود ارزشمندي همپوشي داردواز طرف ديگرمتمايز از اين دو است.محققاني مانند جيمز،روزنبرگ در تلاش براي اندازه گيري اعتماد به نفس آن را اينگونه تعريف كرده اند:احساس سومندي وخوشنودي از خويشتن كه باعث كفايت وشايستگي شخصي مي شودوبه فرد اين باور را مي دهدكه در زمينه اي خاص توانايي بالايي دارد.براي رسيدن به يك هدف علاوه بر مهارت،انگيزه،توانايي ونظم وترتيب واعتماد به نفس هم لازم است.لذا مي توان اعتماد به نفس را بهرمندي از توانايي لازم براي رسيدن به هدفي خاص وباور به ان توانايي تعريف كرد.ساده ترين تعريفي كه از عزت نفس مي توان ارائه داداين است:نتيجه ارزيابي فرد از خودش واينكه خود را چگونه مي بيند.

7- شادي:

(براي چند برابر كردن شادي خود آن را با ديگران سهيم شويد.)

اينكه همگان در جستجوي شادي هستند نياز به اثبات نيست وبه لحاظ اولويت واهميت نياز به شادماني در رديف نياز به تندرستي وخوشبختي وبالاتر از نياز به موفقيت ،رفاه اقتصادي،ازدواج وخانواده قرار دارد.شادي مفهومي مبهم است وبا اينكه اغلب افرادمنظور از شادماني را خوب مي دانندتعريف آن به آساني ممكن نيست.يك تعريف شادماني مي توانداين باشد:هيجان مرتبط با احساسات كه در گستره اي از خوشنودي تا لذت عميق تغيير مي كند.رويدادهاي گوناگوني شادي آورنداز جمله:اتفاقات خوشايند،رسيدن به هدفي خاص،مورد محبت قرار گرفتن وتحسين شدن.برخي از مهمترين مولفه هاي موثر بر شادماني عبارتند از:

-صفات شخصيتي:مطالعات نشان مي دهندكه نيمرخ شخصيتي افراد شاد وناشاد با يكديگر متفاوت است.براي مثال عزت نفس بالا مركز كنترل دروني برون گرايي وخوشبيني از ويژگي هاي افراد شاد است.

- عوامل فرهنگي: تاثير اين عوامل غالبا غير مستقيم است.اين عوامل به طور نسبي تعيين كننده ويژگي هاي شخصيتي موثر بر سلامت ذهني افراد ودر نتيجه احساس شادماني آنها است.

عوامل اجتماعي- زمينه كاري- ازدواج- خويشاوندان- دوستان- باورهاي ديني وسلامتي.

8-مهرباني:

(منتظر مهرباني ديگران نباش.بلكه خودت پيش قدم باش)

يكي از صفات مطلوب وپسنديده در تمام جوامع بشري مهرباني است.روانشناسي به نام باتسون در مطالعات خود به اين نتيجه رسيده است كه اغلب مردم در تعريف انسان خوب مهرباني را يكي از مهمترين صفات بشري مي دانند.روانشناسان مهرباني را توجه كردن وارزش دادن به ديگران وياري دادن آنها بدون در نظر گرفتن منفعت شخصي تعريف كرده اند.افرادي كه از صفت مهرباني برخوردارنداز ويژگي هاي مثبت ديگري مانند منبع كنترل دروني،نوع دوستي وارضا شدگي بهره مندند وصفات ناپسندي نظير خودخواهي ،حسادت وتنگ نظري ندارند.اين افراد بر اين باورند كه همه انسانها برابرند وبه اندازه آنها مهم.آنها از محبت كردن به ديگران خوشحال مي شوند وبخشيدن را مهمتر از گرفتن مي دانند.از نظر آنها مهرباني بهترين شيوه زندگي است.