در بیابان چگونه قبله را پیدا کنیم؟+سوالات مربوط به قبله

[Almas Parsi]

در بیابان چگونه قبله را پیدا کنیم؟

________________________________________
تغییر قبله، آزمایشى براى مردم بود تا معلوم شود که مردم تسلیم فرمان خدا هستند یا تسلیم راهى که به آن عادت کرده‏اند.
________________________________________

چرا قبله مسلمانان از بیت‏المقدس به کعبه تغییر کرد؟


مسلمانان در آغاز به سوى بیت‏المقدس نماز مى‏خواندند؛ ولى در این عمل دو راه بهانه براى یهودیان بر علیه مسلمانان باز بود:

الف) یهودیان در کتاب خود خوانده بودند که پیامبراسلام به دو قبله نماز مى‏خواند و مى‏گفتند: چون این شرط در حضرت محمد صلى الله علیه و آله نیست، پس او پیامبر موعود تورات نیست.
ب) چون عبادت مسلمانان به طرف بیت‏المقدس است، پس آنان دنباله رو یهود هستند؛ ولى همین که فرمان تغییر قبله از بیت‏المقدس به سوى کعبه آمد، هر دو بهانه از دست یهود گرفته شد.
قرآن دلیل تغییر قبله را این‏گونه بیان مى‏کند «لئلایکون للنّاس علیکم حجّة» (بقره، 150) تا براى مردم (یهودیان) علیه شما حجت و استدلال نباشد. «و لأتم نعمتى علیکم» و تا در آینده نعمت خودم را بر شما تمام کنم

در هنگام تغییر قبله، در سال دوم هجرى، خداوند وعده داد که نعمتم را بر شما تمام خواهم کرد. «لأتم نعمتى علیکم» و در فتح مکّه در سال هشتم هجرى نیز همین تعبیر تکرار شد که نعمتم را بر شما تمام خواهم کرد. «لأتم نعمتى» در سال دهم هجرى و در غدیرخم که حضرت على علیه السلام به امامت منصوب شد، آیه نازل شد که اکنون نعمتم را تمام کردم. «أتممت علیکم نعمتى» یعنى وعده‏هاى سال دوم و هشتم را عملى کردم.

گویا عزت و استقلال مسلمانان گام به گام است؛ گام اول استقلال قبله و جهت‏گیرى، پس از آن، پیروزى و شکستن بت‏ها و در مرحله‏ى آخر، تعیین جانشین و پیشواى دینى.به علاوه تغییر قبله، آزمایشى براى مردم بود تا معلوم شود که مردم تسلیم فرمان خدا هستند یا تسلیم راهى که به آن عادت کرده‏اند.بعد از این مقدمه چند پرسش و پاسخ را در مورد قبله مطرح می کنیم:

سۆال 1: کسی که در مکه است قبله او چگونه است؟ و اگر کسی از راه دور می‌خواهد عبادت نماید قبله او چگونه است؟

جواب: خانه کعبه که در مکّه معظمه است، قبله می‌باشد، و کسانی که ساکن مکه هستند یا در مکه عبادت می‌کنند باید روبروی آن نماز بخوانند، ولی کسی که دور است اگر طوری بایستد که بگویند رو به قبله نماز می‌خواند کافی است.
(ر.ک توضیح المسائل دوازده مرجع, ج1, م 776 .عروه الوثقی, ج1, فصل فی القبله)

سۆال 2: اگر در بیابان باشیم و ندانیم قبله کدام طرف است چگونه باید قبله را پیدا کنیم؟

جواب: برای پیدا کردن قبله علائمی برای مکانهای خاصی مثل کوفه و بصره و... از طریق ستاره قطبی و امثال آن تعیین گردیده است اما استفاده از آن علائم برای همه نقاط صحیح نیست بنابراین اگر قطب‌‌نما یا قبله‌نما در اختیار نداشته باشید و احتمال یک جهت خاص را نمی‌دهید بنابر قول مشهور باید به چهار طرف نماز بخوانید.
(ر.ک توضیح المسائل امام خمینی(ره), م 784)

سۆال 3: در بعضی از مساجد محراب مطابق قبله ساخته نشده یا اصلاً کل مسجد مطابق قبله ساخته نشده و مدت زیادی نیز همانطور نماز خوانده شده و اکنون که متوجه اشتباه شده‌ایم می‌خواهیم بدانیم تا چه میزان از قبله انحراف داشته باشیم نماز ما یا نماز جماعت صحیح می‌باشد؟

جواب: اگر قبله معلوم است باید به سمت قبله نماز بخوانید و جایز نیست به سمت محرابی که از قبله صحیح انحراف دارد به نماز ایستاد.
(ر.ک استفتائات آیت الله مکارم, ج2, ص76, س149)

منبع:تبیان